Nefret Söylemi ve Ayrımcılıkla Mücadelede TİHEK'in Rolü
Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), ülkemizde insan haklarının korunması ve geliştirilmesi, ayrımcılıkla mücadele ve eşitlik konularında önemli bir misyon üstlenmiş, bağımsız bir kurumdur. Prof. Dr. Muharrem Kılıç’ın başkanlığında kurumun vizyonu ve çalışmaları yeni bir dinamizm kazanmış, ulusal ve uluslararası alanda daha güçlü bir konum elde etmiştir.
Prof. Dr. Muharrem Kılıç, insan hakları alanındaki derin bilgi birikimi ve deneyimiyle tanıdığım, birlikte çalışmaktan onur duyduğum bir isimdir. Kendisiyle geçmişte yürüttüğümüz projelerde, insan haklarının evrensel değerlerine olan bağlılığını, eşitlik ilkesine verdiği önemi ve toplumsal adalet konusundaki tutkusunu yakından görme fırsatım oldu. Şimdi, TİHEK’in başkanlığını yürüterek bu değerlere olan bağlılığını ve liderlik becerilerini kuruma yansıtıyor.
Bu röportajda, TİHEK’in güncel faaliyetlerini, karşılaştığı zorlukları ve gelecekteki hedeflerini konuşuyoruz. Prof. Dr. Muharrem Kılıç’ın başkanlığında yürütülen çalışmaların, Türkiye’de insan haklarının korunması ve geliştirilmesi adına nasıl bir fark yarattığını bir kez daha gözler önüne seriyoruz.
Kurumunuzun kuruluş amacı ve misyonu nedir? Türkiye'deki insan hakları ve eşitlik sorunlarına nasıl bir katkı sağlıyorsunuz?
Türkiye’deki en acil insan hakları sorunları nelerdir? Bu sorunlara nasıl yaklaşıyorsunuz?
Türkiye, milyonlarca mülteci ve yerinden edilmiş kişiye ev sahipliği yapmaktadır. Bu kişiler, çoğunlukla nefret söylemi, nefret suçları ve yabancı düşmanlığı gibi ciddi insan hakları ihlalleriyle karşı karşıya kalmaktadır. Özellikle son dönemde Kayseri, Gaziantep ve Hatay gibi illerde Suriyeli sığınmacılara yönelik şiddet eylemleri yaşanmış, bu da konunun aciliyetini bir kez daha gözler önüne sermiştir.
TİHEK, bu sorunların çözümünde proaktif bir rol üstlenmektedir. 2023 yılında yayımlanan “Nefret Söylemi ve Yabancı Düşmanlığı ile Mücadele Bağlamında Ayrımcılık Yasağı İlkesi ve Eşitlik Kurumlarının Rolü” başlıklı rapor, nefret söylemi ve yabancı düşmanlığına karşı mücadelede önemli bir rehber olmuştur. Örneğin, 2019'da Denizli'de bir dükkânın vitrinine 'İRAN, SURİYE, AFGAN MÜŞTERİ BU DÜKKÂNA GİREMEZ' şeklinde ayrımcı ifadelerin yazılması üzerine Kurumumuz resen inceleme başlatmış ve ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine karar vermiştir.
Eşitlik ve ayrımcılıkla mücadele alanında geliştirilen politikalar ve stratejiler nelerdir? En çok hangi alanlarda şikâyetler alıyorsunuz?
Anayasa ve uluslararası sözleşmelere dayalı olarak ayrımcılık yasağının özünü ön yargılar oluşturmaktadır. TİHEK olarak, toplumsal farkındalığı artırmak için eğitimler, seminerler ve çeşitli etkinlikler düzenliyoruz. 2024 yılının ilk sekiz ayında, ayrımcılıkla mücadele ve eşitlik görevi kapsamında 387 başvuru aldık. Başvuruların büyük çoğunluğu engellilik (94 başvuru), cinsiyet (55 başvuru), medeni hal (24 başvuru) ve sağlık durumu (24 başvuru) gibi temel konularda yoğunlaştı.
Kurum olarak, ayrımcılık yasağı ihlallerine karşı mücadele stratejilerimizi belirledik. Yılda iki kez düzenlediğimiz istişare komisyonu toplantıları ile kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları ve üniversitelerle iş birliği yaparak toplumun her kesiminde farkındalık yaratmayı amaçlıyoruz. Ayrıca, insan hakları ihlallerini raporlayarak, tematik çalışmalar yaparak ve kamuoyuyla paylaşarak toplumsal bilincin artmasına katkı sağlıyoruz.
TİHEK’in gelecek planları ve öncelikleri nelerdir? Yeni projeler veya girişimler var mı?
2024-2028 Stratejik Planımız doğrultusunda, toplumda insan hakları bilincini artırmaya yönelik çeşitli eğitimler, seminerler, paneller ve sempozyumlar düzenlemeye devam edeceğiz. Özellikle sosyal medya ve diğer iletişim kanallarını daha etkin kullanarak daha geniş kitlelere ulaşmayı hedefliyoruz. Ayrıca, insan haklarının bölgesel düzeyde daha etkin kullanılması için Gaziantep’te ilk büromuzu açtık ve yerel düzeydeki etkinliklerimizi artırmayı planlıyoruz.
TİHEK'in karşılaştığı eleştiriler nelerdir? Bu konularda neler yapıyorsunuz?
Kurumumuzun tanınırlığı ve bilinirliği konusunda eleştiriler aldık. Bu durumu iyileştirmek için sosyal medya ve iletişim stratejilerimizi güçlendiriyoruz. Ayrıca, resen inceleme yetkimizin kullanımını artırmak için kurumsal kapasitemizi ve personel sayımızı artırma hedefindeyiz. 2021'den bu yana, resen inceleme yetkimizi daha stratejik ve sistematik kullanmaya yönelik politikalar geliştiriyoruz.
Kurumunuzun şeffaflığı ve hesap verebilirliği konusundaki politikanız nedir?
TİHEK olarak şeffaflık ve hesap verebilirlik ilkelerine büyük önem veriyoruz. Tüm kurul kararlarımız, faaliyet ve tematik raporlarımız düzenli olarak internet sitemizde yayımlanmakta ve kamuoyuna sunulmaktadır. Ayrıca, sempozyumlar, paneller, istişare komisyonları gibi etkinliklerle de kurumsal çalışmalarımızı halka açarak şeffaflığı sağlamayı hedefliyoruz. Paris Prensipleri'ne bağlı olarak, her zaman açık ve hesap verebilir bir yapıyı korumak temel hedefimizdir.
Bir söyleşinin daha sonuna geldik.
Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), insan hakları ve eşitlik alanında yaptığı çalışmalarla, Türkiye'deki toplumsal adaletin ve insan onurunun korunmasına katkı sağlamaya devam ediyor. Kurum, ayrımcılıkla mücadele, insan hakları ihlallerinin önlenmesi ve farkındalık oluşturma konusunda gösterdiği kararlılıkla hem ulusal hem de uluslararası düzeyde önemli bir aktör olarak varlığını sürdürüyor. Özellikle nefret söylemi ve yabancı düşmanlığı gibi acil sorunlara karşı mücadelede izlediği proaktif yaklaşımlar, toplumda daha kapsayıcı ve adil bir anlayışın yerleşmesine destek oluyor.
Geleceğe yönelik planları ve stratejileriyle TİHEK, toplumun her kesiminde insan hakları bilincinin gelişmesine yönelik çalışmalarını sürdürecek ve insan onurunu temel alan bir dünya vizyonuna katkıda bulunmaya devam edecektir.
Bu söyleşi vesilesiyle, TİHEK’in vizyoner lideri Prof. Dr. Muharrem Kılıç’a, kurumun çalışmaları hakkında verdiği değerli bilgiler ve samimi paylaşımları için teşekkürlerimizi sunarız. Onun liderliğinde TİHEK’in, insan hakları ve eşitlik mücadelesindeki kararlılığı ve azmiyle, gelecekte de önemli başarılara imza atacağına olan inancımız tamdır.
(Ayrıntılı bilgi ve yayınlanan raporlara TÜRKİYE İNSAN HAKLARI VE EŞİTLİK KURUMU web sitesinden ulaşmak mümkün.
TİHEK’in sosyal medya hesapları:
_Facebook: https://www.facebook.com/tihekkurumsal/_
Instagram: https://www.instagram.com/tihekkurumsal/) )
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio