Klasik Üretimden Karanlık Fabrikalara, "Dijital İkiz"den Metaverse’e
Fabrikalarda üretim süreçleri kendi içinde karmaşık işlemleri barındırır. Endüstri 4.0 ve kıt kaynakların etkisi ile üretim süreçlerinin gelişmesi, analiz edilmesi ve buna göre tekrardan düzenlemesi önem kazanmıştır.
Üretim süreçleri ham maddelerin alınması, sonrasında insan ve makineler tarafından bir takım işlemlerden geçirilmesi ve sonrasında yeni bir değer olarak yaratım sürecidir. Bu süreçte çeşitli madde/ürün hareketleri gerçekleşir, bir takım işlemler meydana gelir, kalite esaslarına göre kontrol işlemleri yapılır.
Tüm bu üretim süreci temelde veri hareketleri yaratır. Bu üretim alanlarındaki hareketlerin gerçek zamanlı olarak üç boyutlu ortamlarda takip edilmesine genel tanımı ile “dijital ikiz” denmektedir. Dijital İkiz kavramı da geliştiricinin sektör kökenine göre farklı tanımlamalar alabilir.
Dijital ikiz de, bir üretim alanının, tesisin veya bölgenin gerçek ile aynı olacak şekilde yerleşimini, araçlarını ve maddi varlıklarının anlık durum ile aynı olacak şekilde gösterilmesidir.
Veri elde etme süreci
Her şeyden önce üretim alanlarının anlık durumunun izlenmesi gerekmektedir. Bunun için Nesnelerin İnterneti yaklaşımından faydalanılır.
Çeşitli endüstriyel haberleşme protokolleri ve yöntemleri ile üretim araçlarının ve proses geçişlerinin durumları takip edilir, sahada analiz edilerek merkezi bir sunucuda veriler toplanır. Bu noktada kurumsal kaynak planlama ve üretim planlama yazılımları ile entegre çalışılır. Zenginleştirilen veri güvenli sunucularda tutulur.
Dijital ikiz – Üç boyutlu canlı fabrikalarda
Üç boyutlu görselleştirme araçları ile toplanan veriler, modeli oluşturulan fabrika ortamında görselleştirilir. Burada uygulanacak bağlam temelde üç aşamaya ayrılır.
İlk olarak gerçek zamanlı durum bilgileri dijital ortama aktarılır ve görselleştirilir.
İkinci aşamada operasyonel süreçlerin yürütüldüğü bir dijital ortam oluşturulur. Burada operatör ve yöneticiler için verilecek kararlara destek sağlanır. Kullanıcı etkileşimleri ve çalışma parametreleri iş akışları içerisinde takip edilir.
Üçüncü aşamada önceki süreçlere simülasyon çalışması da dahil edilir. Farklı simülasyon teknikleri, makinelerdeki anlık durum, geçmişte toplanmış veriler ve fabrika ortamının anlık durumu gibi değerler kullanılarak ileri tarihli tahminler yapılır.
Akıllık kontratlar ve dijital ikiz
Oluşturulan dijital ikizler, gerçek alanların birer kopyasını haline geldikçe ve ileriye dönük tahmin yetenekleri geliştikçe, ciddi bir kurumsal bilgi ve rapor alanı oluşturmaktadır. Şirketler içerisinde sunucu güvenliği kadar bu ortamlarında güvenliği ve sağladığı veri ve ilişkili raporların doğruluğu önem kazanmaktadır. Bu nokta akıllı kontratlar, burada gerekli olan ihtiyacı karşılayabilir. Ayrıca dijital ikiz içerisinde yer alan ekipmanlarında gerektiğinde sahip olunabilmesini sağlar. Buda şuan ekipman / makine üreticileri için dijital ortamda da tüm ürünlerini, analitik özellikleri ile beraber müşterilerine ulaştırmayı sağlar.
Üretimde Metaverse ve Oyunlaştırma – İzlemekten Ötesi
Salt olarak izlemenin yetersiz olduğu durumda artık dijital ikiz kavramı farklı kavramları içeriğine dahil ederek “metaverse”e dönüşür. Gelişmiş VR gözlükleri ile dijital olarak ikizini oluşturduğumuz ve fiziksel dünyadaki aynı işlemleri yapan, fabrika alanına sanal ortamda girilebilir, sistemin öngördüğü ve bize ilettiği muhtemel kalite ve üretim sorunlarını gerçeğinden önce deneyimleyebilir ve çözüm önerilerini yakından deneyimleyebiliriz.
Deneyimleme noktasında ise sınırların ortadan kalktığı bu dünyada oyun mekaniklerini kullanmak ve çözümü ekip olarak bu mekanik ve davranışların hızlandırıcı etkisinde aramak çok daha kolaydır. Metaverse dünyasının oyunlaştırma pratikleri ile yarattığı deneyim, ekip performansını ve sisteme uyum kabiliyetini arttıracaktır.
Üretim araçlarında oyunlaştırmanın önemi için Nick Pelling: “Üretim sektöründe, üretim elemanlarını eğlenceli hale getirmeyi hedefleyen uygulamalar bütünüdür.”
Fortune Business Insights’ın görüşüne göre 2025 yılı itibari oyunlaştırma özellikle Z kuşağının iş gücünün %75’ini oluşturacağı öngörülmektedir.
Fiziksel fabrikaların karanlık fabrikalara dönüştüğü süreçte önemli bir durak olacak olan dijital ikizin, bir sonraki adımı metaverse evreni olacaktır. Her fabrika kendi içinde barındırdığı kapasitesi ve olasılıklar dünyasıyla bir üretim evreni, tüm belirsizlikleri ile keşfedilmeyi bekliyor. Bu geçişler ani ve keskin olmayacaktır. Süreç boyunca mevcut ürünlerin birçoğunda kademeli olarak bu dönüşümün parçaları gözlemlenecektir.
Bu yazı Gamfed Türkiye gönüllülerinden Candoğan Olgun’un katkılarıyla yazılmıştır.
Yorum Yazın