Hakaret Olarak Kullanmamamız Gereken 13 Ayrımcı Kelime
Gündelik hayatta hakaret amacıyla kullanılan kelimelerin pek çoğu aslında içinde ayrımcı bir öz barındırıyor. Kimi homofobik kimi cinsiyetçi kimisi ise ırkçı saiklerle ortaya çıkmış bu kelimeleri kullanırken aslında ne anlama geldiklerini bilmekte ve mümkün olduğu kadar bunları dilimizden uzakta tutmakta fayda var. Herkes bahse konu kelimeleri bu amaçlarla kullanmasa ve hatta çoğu insan bunların ne şekilde türetildiğini bilmese de hassasiyete ve özene dilde başlamak pek çok toplumsal sorunun çözümü için atılacak ilk adımlardan birisi. Bunun için de gelin bu kelimeler aslına ne anlamlara geliyor ve bunları olumsuz manalar yükleyerek hakaret olarak kullanmak neden yanlış bir göz atalım.
1.
TDK'nın ağır hakaret ve küfür sözü olarak tanımladığı bu kelime genel olarak ahlaki düşkünlüğü ve her türlü karakter bozukluğunu tanımlayan bir anlamda kullanılmaktadır. Daha özel kullanımları arasında “karısını, kızını, yakınlarını pazarlayan kadın satıcısı” gibi imalar da vardır.
Dürzü kelimesinin aslı Dürzi olup, Dürzilik inancına bağlı bir topluluk ve bu inanca bağlı kişi anlamına gelir. Şii İslam dinine ait bir mezhebe bağlı bir kol olan Dürziliğin Dürzü şeklinde tahrif edilerek, Osmanlı döneminden başlayarak Sünni İslam'a bağlı toplumlarda hakaret olarak kullanılmasına sıkça rastlanır. Dürziliği sapkın bir inanç olarak görmenin sonucu olarak ortaya çıkan bu durum, bir inanç üzerinden türetilmiş bir hakaret unsurudur.
2.
Kadın cinsel organı için argoda türetilmiş pek çok karşılıktan biri olan bu kelimeyi hakaret, aşağılama, küfür ve aynı zamanda negatif bir sıfat olarak kullanmak yanlıştır.
3.
Son yıllarda ortaya çıkan bu kelime; erkeklerin 'bazı' özelliklerini beğenmedikleri 'bazı' kadınları tanımladıkları bir kavram olarak hayatımıza yerleşti. Stereotipleştirmenin en çarpıcı örneklerinden biri olan Kezban, erkekler dünyasında ideal görülen kadın imgesinden sapmalar için kullanılan ve çok geniş negatif anlamlara denk düşebilen bir kavram haline geldi. Kadın düşmanlığının son yıllardaki en somutlaşmış ifadesi olan bu kelime kadınları aşağılamak için her mecrada her saniye telaffuz ediliyor. Ayrıca bu ismin daha çok taşrada kullanılıyor olması ve kelimenin şehirli kadın ile tezat olarak kodlanmış olması da erkeklerin kendilerince bazı özellikler yükledikleri modern, şehirli kadın imgesi ile çatışan kadın tipine dair bir hakaret unsuru olarak dillendiriliyor. Köylü olmayı negatif, kentsoylu olmayı ise kategorik olarak olumlu kodlayarak sınıfsal bazı önyargıları besleyerek genellemelerde bulunuyor. Kadınların son derece haklı olarak erkek şiddetine ve erkeklerden gelen türlü tehditlere karşı geliştirdikleri savunma mekanizmaları ile dalga geçerek bunları ilkel bulup, kadınları yeteri kadar modern olmamakla itham eden bu kelime göründüğünden çok daha sıkıntılı.
4.
Kadın olmayı aşağılayan pek çok kelime var ama genel olarak 'kız gibi koşmak', 'kız gibi ağlamak', 'kız gibi korkmak' gibi pek çok kullanımı olan bu kelime öbeği en çok telaffuz edileni. Bu ve benzeri kadın olmayı negatif bir şey olarak gösteren kelimeleri neden kullanmamamız gerektiğini açıklamaya bile gerek yok herhalde. Bu ve benzeri cinsiyetçi sözlerden sakınmanın uzun vadede pek çok pozitif toplumsal geri dönüşü olacaktır. Dil ile başlayan bu süreç uzun vadede 'kadına yönelik şiddet' başta olmak üzere pek çok meselede yol kat etmek için atılacak en büyük adımlardan birisidir.
5.
'Köylü ve kaba saba kimse' diye tanımlanan Kıro; Kürtçe'de evlat, oğul, erkek çocuk, delikanlı gibi anlamlara gelen kuro kelimesinden türetilmiştir. Bugün bu kelimeyi kullanan herkes bunun farkında olmayıp kelimeyi bu sebeple kullanmıyor olsa da kelimenin ortaya çıkışı ırkçı bir yaklaşımın ürünüdür.
6.
Argoda aptal, kafası çalışmayan gibi anlamlarda kullanılan bu kelime yine Kürtçe'de ağabey anlamındadır.
7.
Lavuk halk arasında bir çok kullanıma sahiptir ama bunların pek çoğu olumsuz anlamlara gelir ve hakaret amaçlıdır. Bu kelime de Kürtçe'de oğlan çocuğu demek olan lawik kelimesinden türetilmiştir.
8.
Macarca varos kelimesinden dilimize geçen ve yoksul halkın yaşadığı dış mahalle anlamına gelen varoş da maalesef sıklıkla hakaret olarak kullanılıyor. İnsanları yoksul olmaları üzerinden vurmaya çalışarak, yoksulluğun onlara zevksizlik, kabalık, görgüsüzlük ve benzeri olumsuz özellikler kattığını ima eden bu kullanım son derece çirkin. Sınıf farklılığını bir hakaret öğesi yapıp, şehrin yoksul kenar mahallelerindeki insanları, yaşadıkları yer ve maddi imkanları üzerinden aşağılayıp değersiz görmenin son derece sıkıntılı olduğu çok açık. Varoşlarda yaşamayı, oraya ait olmayı, oranın kendine has kültürünü ve yoksulluğun neticelerini hakaret unsuru yapmak kabul edilebilir bir davranış değil.
9.
Bir halkın, o halka ait insanların adını pek çok olumsuz kabul edilen durumun sıfatı olarak hakaret amacıyla kullanmanın kati bir ırkçılık olduğunu söylememiz lazım. 'Çingenelik yapmak' cimrilikten tutun da çok daha ağır bir çok negatif hareketin yerine kullanılan bir deyim haline gelmiş durumda ve ırkçılığın dildeki en net yansımalarından biri olarak göze çarpmakta.
10.
Arapça'da bn kökünden gelen ibn, ubne kelimelerinden türetilmiş ve oğul, evlat anlamına gelen bu kelime Türkçe'de pasif eşcinsel erkek anlamında kullanılmaktadır. Araplar'da oğul anlamına gelen bir kelimenin burada 'negatif' bir anlamda kullanılması Araplara yönelik bir ırkçılığa işaret edebileceği gibi, eşcinsel anlamına gelen bir kelimenin hakaret olarak kullanılması da homofobik bir davranıştır.
11.
Evlilik dışı bir ilişki sonucu dünyaya gelmiş ve bu sebeple babası belli olmayan çocuk anlamına gelen bu kelimenin hakaret olarak kullanılması evlilik harici durumlarda yaşanan cinselliği 'ahlaksızlık' olarak gören zihniyetin bir sonucudur. Bu kelime TDK'da 'kalleş, kurnaz, kötü niyetli kimse, terbiyesiz, arsız' şeklinde tanımlanmıştır. Bu ilişkiden dolayı burada bir kabahat varsa bile bunda herhangi bir payı olmayan çocuğu kötü görmek, göstermek ve onu tanımlayan bir kelimeyi pek çok olumsuz durumun karşılığı olarak kullanmak son derece adaletsiz ve yanlıştır. Bir insanın evlilik dışı bir ilişkiden doğmuş olması onu kalleş, kötü niyetli ya da terbiyesiz yapmaz. Piç kelimesi içinde kuvvetli bir 'ahlakçılık' barındırmaktadır.
12.
Eşcinsel erkeklerin cinsel zevklerine hizmet eden erkek, güvenilmez, kalleş şeklinde tanımlanan bu kelimenin Farsça'da sırt, arka anlamına gelen puşt ve Romence'de erkek çocuk anlamına gelen puşti'den türetildiği düşünülmektedir. Bu kelimenin hakaret anlamında kullanılması eşcinselliği olumsuz olarak kodlamanın bir sonucudur. Eşcinselleri güvenilmez ve kalleş olarak tanımlayan bu kavram homofobik bir ifadedir ve aynı zamanda Romen Çingenelere de atıfta bulunmaktadır.
13.
Ermenice'de erkek çocuk anlamına gelen bu kelime özellikle geçmişte Anadolu'da Ermeni nüfusunun yoğun olduğu bölgelerde anası, babası belli olmayan, piç anlamında kullanılmaktadır. Küfür olarak kullanılan ırkçı Ermeni dölü ifadesi de buna oldukça benzerdir. Pek çok farklı dilde erkek çocuk anlamına gelen kelimelerin Türkçe'de hakaret olarak kötü anlamlara denk düşecek şekilde kullanılması oldukça sık rastlanılan, son derece çirkin ve ırkçı diyebileceğimiz bir durumdur.
BONUS
Hayvan kelimesinin hakaret olarak kullanılması, 'insan türünün üstünlüğü varsayımına dayanarak belli hayvan türlerinin sömürülmesi ya da ayrımcılığa uğratılması” şeklinde tanımlanan türcülük kavramına denk düşmektedir.