Geyşa Kültürü: Neyi İfade Ediyor, Nasıl Ortaya Çıktı, Tarih Boyunca İmajı Nasıl Değişti?
Japon kültürünün gördüğümüz an tanıyacağımız, ancak belki de tarihine yeterince hakim olmadığımız bir parçası geyşa kültürü. Gelin birlikte bu kültürün ortaya çıkışına, yükselişine ve sonrasında yaşananlara göz atalım...
Geyşa kültürü, makyajı ve giyim tarzıyla gördüğünüzde anında tanıyabileceğiniz bir kültür.
Japon geleneğinin önemli bir parçası olan geyşalık eğitiminden geçen kadınlar, tarih boyunca müzik gibi çeşitli sanat türlerini icra eden performans sanatçıları olageldi.
Geyşalar genelde varlıklı müşterileri eğlendiriyorlar ve günümüzde hâlâ kendi eğitim merkezleri var.
Peki geyşaların yüzlerini boyamaya başlamasının sebebi neydi?
Bunun ilk sebebi geyşalığın ortaya çıktığı ilk zamanlarda elektriğin olmaması. Mum ışığı da yüzlerini aydınlatmada yeterli olmayınca geyşa kadınlarını sanatlarını daha iyi icra etmek için yüzlerini ön plana çıkarmaya başladılar.
İkinci sebepse beyaz makyajın geyşaların yüz ifadesini gizliyor olması. Geyşalığın başlıca amacı müşterileri eğlendirip onlara hizmet etmekti. Yüzlerini kalın bir makyajla donatmaları duygularının anlaşılmasının önüne geçiyordu.
Başta bu alanda para kazanan kadınların çoğu, bunu savaş esnasında ailelerine destek olmak için yapıyordu.
Kimi geyşalar para karşılığı seks hizmeti sunarken kimileri de varlıklı müşterileri sanat icra ederek eğlendiriyordu.
MS 794-1185 yıllarını kapsayan Heian döneminde kimi seks işçileri aynı zamanda romantik bağlılık ve sanatsal eğlence hizmeti sunuyordu. Geyşalık bir kültür olarak 1800'e dek ortaya çıkmasa da Heian döneminin seks işçilerinden çok ilham aldılar.
Az bilinen bir gerçek ise erkeklerin bu kültürün ortaya çıkmasındaki payı.
'Taikomochi” ya da “hokan' olarak bilinen erkek geyşalar, geyşalık kültürünün adıyla sanıyla belirmesinden bu imajla insanları eğlendiriyordu.
Geyşalara ilk büyük darbeyi 2. Dünya Savaşı vuracaktı.
Savaş patlak vermeden önce geyşaların sayısı 80 bin civarındaydı. 1944 yılında ise Japon hükümeti geyşaların çalıştığı bölgeleri kapatarak onları askere alacaktı. Birçok geyşa yaşamını sürdürmek için fabrikalarda çalışmaya başladı.
Savaş sonra erdiğinde kimi geyşalar mesleğine döndü, ancak çoğu fabrikadaki işlerinde kalmayı tercih etti, çünkü bu mesleği daha güvenceli buluyorlardı.
Savaş bittiğinde seks işçileri kendilerini Japonya'yı işgal eden ABD'li askerlere "geyşa" olarak tanıtmaya başladı.
Bu yüzden 'geyşa kız' tabiri ABD'liler içinde Japon seks işçilerini belirtmek için kullanılmaya başlandı.
Böylelikle mesleğin imajı değişmeye başladı.
1945'te Japon hükümeti geyşalara çalışabilecekleri mekanları yeniden tahsis etti.
Savaştan önce geyşalık kârlı bir meslekti. Çoğu geyşa 25 yaşından sonra kendine zengin bir müşteri, ya da tabiri caizse sponsor bulup işten ayrılırdı. Çoğu kadının çok geçmeden kendine ait bir apartman dairesi olurdu.
Savaştan sonra ise çok sayıda geyşa işini bıraktı ya da batı kültürünün giyimine ve kültürüne adapte oldular.
1956 yılında çıkarılan bir yasa sonrası geyşalıkla seks işçiliğinin aynı olmadığı resmi olarak tanınsa da bu imaj yıkılamadı.
Geyşalık eğitimi 1960 yılına dek 7-8 yaşından itibaren başlıyordu.
Bu sene çıkarılan bir yasa sonrasında ise kız çocuklarının eğitim alması zorunlu oldu. Bu da geyşalık kültürüne ikinci büyük darbeyi vurdu. Bu yasa sonrasında müşteriler de giderek azaldı.
The New York Times'ın 1989'daki bir makalesi, o dönemde Japonya'daki geyşa sayısının 600-700 civarı seyrettiğini belirtiyordu.
Geyşalık eğitiminin günümüzde Japon olmayan kadınlar tarafından alındığı da biliniyor.
Ayrıca bugün geyşa imajı kadınları aşıp erkekler tarafından da uygulanabiliyor.
Yorum Yazın