Doğrusunu Öğrendiğinizde Uzun Bir Süre Kendinize Gelemeyeceksiniz: Yanlış Kullandığımız Atasözleri ve Deyimler
Bazı atasözleri ve deyimler var ki, sık kullansak da dile yanlış şekilde yerleştiği için bir türlü doğrusunu öğrenemiyoruz.
Not: Kaynak olarak 1980 yılından önce Türk Dili Kurumu tarafından basılan Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü kullanılmıştır.
1. "Aptala malum olur" değil.
Doğrusu: 'Abdala malum olur.' Abdal, bilge kişi ve gezgin anlamına gelir. Bilge kişiye malum olması da çok doğaldır.
2. "Azimle sıçan betonu deler" değil.
Doğrusu: 'Azimli sıçan betonu deler.' Sıçan, bir fare türüdür. Dolayısıyla azimli bir sıçanın betonu delmesi mucize gibi olsa da, mücadeleyi anlatır.
3. "Eşek hoşaftan ne anlar?" değil.
Doğrusu: 'Eşek hoş laftan ne anlar?' Zamanla 'hoş laf' tamlamasının bozulmasıyla 'hoşaf'tan anlamak haline gelen bu atasözü, beğenilecek bir şeyi küçümseyenleri anlatırken kullanılır.
4. "Fukaranın düşkünü beyaz giyer kış günü" değil.
Doğrusu: 'Zürefanın düşkünü beyaz giyer kış günü.' Buradaki zürefa, zarif kimse anlamına gelir.
5. "Su küçüğün, söz büyüğün" değil.
Doğrusu: 'Sus küçüğün, söz büyüğün.' Büyüklerin sayılması anlamına gelir.
6. "Kısa kes Aydın havası olsun" değil.
Doğrusu: 'Kısa kes, Aydın abası olsun.' Aba, bir tür kıyafettir. Aydın'ın yöresel kıyafetlerindeki aba kısadır ve bu atasözü az ve öz konuşmanın önemini vurgulamaktadır.
7. "Göz var, nizam var" değil.
Doğrusu: 'Göz var, izan var.' Bu atasözü, bir şeyin görme ve akıl yoluyla anlaşılacağını anlatır.
8. "Su uyur, düşman uyumaz" değil.
Doğrusu: 'Sü uyur, düşman uyumaz.' Sü, eski dilde asker anlamına gelir. Düşmana karşı her zaman uyanık kalmak gerektiğini anlatır.
9. "Saatler olsun" değil.
Doğrusu: 'Sıhhatler olsun.' Hamamdan çıkanlara ya da tıraş olanlara söylenen bir nezaket sözüdür.
10. "İnce eleyip sık dokumak" değil.
Doğrusu: 'İnce eğirip sık dokumak.' Bir karar vermeden önce etraflıca düşünmek anlamına gelir.
11. "Ateş olsa cürmü kadar yer yakar" değil.
Doğrusu: 'Ateş olsa cirmi kadar yer yakar.' Cirim, hacim demektir. Hasmın pek önemsenmediğini anlatır.
12. "Ana gibi yar, Bağdat gibi diyar olmaz."
Doğrusu: 'Ane gibi yar, Bağdat gibi diyar olmaz.' Buradaki Ane, Bağdat civarında bulunan bir uçurumdur.
Yorum Yazın
#3 Doğrusu "Hoş laf" değil "Hoşaf" . Eşek hoşaftan ne anlar? Suyunu içer tanesini bırakır. Bakınız TDK.
Ben de bunu yazmaya gelmiştim.
#3 Eşek hoşaftan ne anlar, suyunu içer tanesini bırakır. Biri bir tarafından uydurdu hoş laf diye, doğrusunu yanlış zanneder oldu millet. TDK deyimler söz... Devamını Gör
Hehehe. Kendimi entelektüel hissettim. 😁