Tüm Haksızlıklarda Gerçeği Görmemize Yarayacak, Hukukun Binlerce Yıllık Anahtar Sorusu: Cui Bono
Dünya hukuksuzluklara dolu ve gerçekleri görmek için binlerce yıldır hukukun faydalandığı bu altın niteliğindeki soruyu aklımıza kazımamız şart.
Meşhur imparator Sezar öldüğünde ün kazanan Cicero'nun en mehşur özelliği hatipliğiydi.
Öylesine bilge bir kişilikti ki hatipliğinin yanında hukukla ilgili davalarda da Cicero her zaman tercih edilirdi. Tarihe geçmiş bir davada, müvekkili Sextus Roscius'un yargılandığı olayda çıkmaza giren davayı çözmek için öyle bir soru yaratmıştı ki tarihe izini bırakması için yeterli oldu. Bugün bile bazı davaların aydınlatılmasında büyük rol oynayan bu soru cui bono idi.Peki neydi cui bono?
Soruyu anlamak için size olaydan biraz bahsedelim.
Babasını öldürmek ve onun mallarına sahip olmakla suçlanan Sextus Roscius, tüm deliller aleyhine olmasına ve babasının çiftliğine dönemin en korkulu diktatörlerinden olan Sulla'nın el koymuş olmasına rağmen, Cicero'nun eşsiz sorusuyla davasında üstünlük sağladı.
Bu bir mucizeydi aslında.
Cicero'nun taktiği belliydi, olayları farklı bir açıdan yorumlaması gerektiğini biliyordu. Çalışmalara başladı.
Müvekkiliyle davaya hazırlanırken kafasında bazı soru işaretleri oluştu. Yaptığı araştırmalar sonucunda bu korkunç olaylardan suçlu olan müvekkilinden daha fazla fayda sağlayan biri vardı. O da Chrysognus idi.
Cicero burada bir çıkış yolu olduğunu gördü. Cui bono sorusu da düğümü çözecek soruydu.
Latince 'kimin faydasına' anlamına gelen cui bono, bu olaylarda müvekkilini bir anda suçsuz konuma getirebilirdi. Mahkemeye çıktıklarında olayları tam da bu biçimde yorumlayacak bir senaryo hazırlamıştı.
Müvekkilini savunurken Cicero, Sextus Roscius'un olaylar yaşanırken orada olmadığını, bu olayları gerçekleştirmek için hiçbir sebebi bulunmadığını anlatır.
Cicero hukuk bilgisi ve pratik zekasını birleştirdiğinde, mahkemenin seyri değişmeye başladı.
Chrysognus ile uzun süren bir tartışmaya giriştiler ve saatler sonrasında sorduğu soru, davayı bitirecek soruydu. Ona ''Bu adamı soydun, onun öldürülmesini istedin. İstediklerin olmadığında mahkemeyi ayarladın. Roma mahkemesini kandırabileceğini mi düşünüyorsun?'' dedi.
Cicero bu soruyla, Roma mahkemesini alt edip istediğine ulaştı; müvekkili suçsuz bulundu.
Hukukun sadece ezberden ibaret olmadığını, pratik zekanın onlarca yargıcın ulaşamayacağı sonuçlara ulaştırabileceğini gördük bu tarihi olayda. Belki Cicero doğru yöntemle pek de adil olmayan bir sonuca ulaştı. Ama biz bu soruyu kullanarak günümüzdeki hukuksuzlukların kime fayda sağladığını araştırarak gerçekliğe ulaşabiliriz.
Adalet her zaman yerini bulmayabilir, ama gerçekler hiçbir zaman gizli kalmaz.
Yorum Yazın