Padişah III. Selim'in Kendi El Yazısıyla Verdiği, Önemli ve Bir O Kadar da İlginç Emirler
Hatt-ı hümayun kelimesi, günümüz diline en basit aktarımıyla ''padişah yazısı'' demektir. Hükümdarın herhangi bir konu hakkında bizzat kendisinin yazdığı görüş, emir veya hükümler için kullanılır. Biz de burada III. Selim'in hatt-ı hümayun örneklerini inceleyeceğiz.
*Belge görüntüleri Prof. Yücel Özkaya'nın III. Selim'in İmparatorluk Hakkındaki Bazı Hatt-ı Hümayunları adlı makalesinden alınmıştır. Yazar, her ne kadar makalesinde belgelerin III. Selim'e ait olduğunu belirtse de, görüntülerini koyduğumuz el yazılarının IV. Mustafa'ya ait olduğunu düşünüyoruz. Bu bilgiyi göz önünde bulundurmanızı rica ediyoruz.
1789-1807 yılları arasında hüküm süren padişah III. Selim genellikle başlattığı önemli değişim hareketleriyle tanınmaktadır.
Başta askeri olmak üzere birçok alanda yeni bir arayış içerisine girilen bu dönem adından da anlaşılacağı üzere Nizam-ı Cedid, yani Yeni Düzen diye anılacaktı.
Yenilikleri ve icraatları bizzat takip eden padişah birçok konuda kendi yazısıyla emirler vermiştir.
Padişah, çok önemli siyasi konulardan tutun, toplumu yakından ilgilendiren sosyal konulara kadar birçok meseleyle bizzat ilgilenmiştir. III. Selim'in elinden çıkan bu hatt-ı hümayunlardan birkaç örneği aynen yayımlıyoruz.
Dili gayet sade ve anlaşılır ifadeler içeren III. Selim'in emirlerini, dönemi yansıtması bakımından aynen Latin harflerine aktardık ve bazılarını da orijinal halini bozmamak adına parantez içerisinde sadeleştirdik.
Halkın siyaset ve politikayla uğraşıp, bir başka değişle devlet işleriyle alakadar olması hoş karşılanmazdı.
Kaymakam Paşa (Sadrazamın vekili Sadaret Kaymakamı kast ediliyor.)
Bazı kahvelerde devlet
lakırdısı iderlermiş.
Birkaç dane (tane) öyle kahvelerden
kapatasın.
Başkent İstanbul'un iaşe ihtiyacı her zaman içişlerinin en önemli konulardan biri olmuştu.
Kaymakam Paşa
Bugün mahsus tebdile çıkub
Ekmeğe bakasın ve tenbih
idesin bozmasınlar.
Dikkat olunsun.
Karaborsacılık ve dolandırıcılığı önlemek adına fiyatlar daima kontrol altında tutulurdu.
Eşyalar değer bahasını bulmadıkça füruht olunmasun. (satılmasın)
Telefi miri olduğuna bir türlü rıza-i
hümayunum yoktur. Tekrar ber (üzere) tekrar böylece
emr-i hümayunum olduğunu defterdara
ifade ve tenbih idesin. Emrime göre
Hareket etsünler.
Fırınlarda çıkan ekmeklerin kaliteleri de korunmalıydı.
Ekmeklerin gayet beyaz ve pişkin olmasına
ihtimam ve dikkat olunması emr-i hümayunum
olmuştur. Dikkat idesin göreyim seni. Gayet beyaz
ala olsun ihtimam olunsun.
Sadece ekmek değil her türlü gıda maddelerinin fiyatları ve kalitesi çok önemliydi.
Mum gibi yağ gibi kahve-şeker birer miktarı tenzil olunsun.*
Pirinç dahi tenzil olunsun. Emr-i hümayunumdur
elbet tenzil olunmasına nizam viresin.
*Fiyatı düşürülsün.
Her işte adil davranılması hakkında padişahın bir uyarısı.
Kaymakam Paşa
Göreyim seni bundan böyle ibadullahın (Allah kullarının)
umuruna dikkat idesin. Hiçbir maslahat (iş)
kurî (kör) kalmasın. Dikkat idesin ibadullahtan
bana dua aldırasınız. Herkesin hakkı
hak olup adalet olsun. Saye-i
hümayunumda (gölgemde) ibadullah rahat etsün.
Ben de duay-ı hayırla yad olayım. bir murad-ı
hümayunum budur. Gayrı bir matlubum (isteğim) yoktur. Vecahette (güzellikte)
benim böyle cedd-i murad-ı hümayunum ve emr-i hümayunum (öteden beri isteğim ve emrim)
üzere hareket idesin, göreyim seni.
Yorum Yazın