Ortamda Konusu Açıldığında Suskun Kalmamak İçin, "Temel Siyasi Akımlar" Rehberi
Ortamda bilmeyenin taşlandığı konu: Siyasi akımlar
Bugüne kadar, yaşınız kaç olursa olsun, onlarca siyasi akımın içinden 3-5 tanesini hiçbir yerden okuyup öğrenmediğiniz halde kulaktan dolma da olsa öğrenmişsinizdir. Bu içeriğimde bunların en temel ve en yaygın olanlarını, kısacası her an arkadaş ortamınızda konusu açılabilecek olanları ortaya dökeceğim. Yoksa herkesin bir adet kendi mucidi olduğu siyasi akımı bile olabilir yani örnekleri çoktur. Eğlenceli ve akılda kalıcı olması dileğimle :)
1. Liberalizm
Sık sık duyulan bir siyasi akımdır. Sadece sağda solda duymuş olanlarda bile liberalizm denince akla ekonomi gelir. Burda bu tanımı kısa şekilde inceleyelim;
Liberalizm, uzaktan bakıldığında bireyi önplana çıkaran, kişisel hak ve özgürlükleri en üst seviyede tutan, kişinin kendini geliştirmesini ve doğaya faydalı olmasını teşvik eden bir sistem gibi gözükür. Birkaç ayrıntı dışında bu doğrudur.
Bilinmeyen ve ayrıntı sayılabilecek yanlarından biri ise, liberalizmde olumlu insan doğası anlayışı vardır ve bu da iktidarın otoritesini sınırlandırmayı hedefler. Sebep olarak da ortaya, otoriter bir devletin, hani liberalizmin temel hedefi olan kişisinin kendini geliştirmesi, doğaya faydalı olması var ya, hah onu engellediği atılır. Ancak o kadar da mantıklı davranırlar ki iktidara: 'Sen otoriteni bi üzerimizden çek yalnız bu arada çocukların eğitimine, halkın sağlığına, iş kapasitelerine tam gaz destek vermeye devam et' tavrı takınırlar.
Liberalizm de kendi içinde bölünür dallara ayrılır ancak içeriğimizin amacı temel akımlar hakkında temel bilgiler vermek olduğundan hiçbir akımda detaya girmeyelim.
Özet olarak; Liberalizm, eşitsizliği kaçınılmaz ve şart olarak görür, ekonominin deregülasyonunu savunur, sendikaların güçlü olmasını istemez, devletin otoriter olmasını istemez ancak arkasında destek olmasını ister, Liberalizm, piyasa ve ekonomi temelli vatandaşlığı savunur, özelleştirmeden yanadır.
2. Sosyalizm
En sık duyulan siyasi akımlardandır. Hiç bilgi sahibi olunmasa bile adından birkaç çıkarım yapılabilir, ancak burada kısaca temellerinden bahsedelim ki konusu açılırsa ve gözler size dönerse kısa sürede çevrenizi bilgiye boğun :)
Öncelikle şunu söylemekte fayda var, sosyalizm, komünizme geçiş için bir ara rejim sayılabilir. Yani Marx arkadaşımız herhalde komünizmin çok çok köklü ve yıkıcı bir rejim olduğunu düşünmüş olacak ki alıştıra alıştıra verelim bunu demiş olabilir.
Temel hatlarıyla sosyalizm, yani toplumculuk, iktidarın, ekonominin, kısacası her şeyin halk tarafından kontrol edildiği, halkın toplu bir şekilde ülke ile alakalı her konuda söz sahibi olduğu bir yönetimi işaret eder
Özet olarak; Sosyalizmde bilmek şart olan noktalar;
Dini ve yaratıcı inancını sosyalistler sömürücü bir araç olarak görürler, yani kendilerine sorulduğunda dine karşı değiliz derler, zaten çevrenize baktığınızda 'sosyalistim ben yeah' diye takılan tiplerin dinle inançla bağlantısı olmadığını fark edersiniz.
Sosyalist ekonomiler içe kapanık kalmıştır, bunun da bilimin gelişmesini engellediği iddia edilir.
Sosyalizm, komünizme geçiş için bir ara formdur denilebilir.
Yine kendi içerisinde bir sürü parçaya ve alt dala ayrılmış haldedir ancak bizi ilgilendiren temel kısımları bunlar
3. Komünizm
Komünizm de en çok duyulanlardan. Üstte sosyalizmin devamı, nihai hedefi olduğundan bahsetmiştim. Yine genel olarak hiç araştırmadan akla gelen anlamı da 'tamamen' eşitlik diyebiliriz.
Komünizm, sınıf ayrılığı olmayan, parası olmayan, devleti olmayan bir toplumsal düzeni hedefler. Bu da karşıtları tarafından tamamen ütopya olarak değerlendirilmesine sebep olur.
Marx ve Lenin bu akımın babalarıdır denilebilir ancak benim buraya Lenin'in resmini koyma sebebim tamamen kişisel görüşüm olmakla birlikte, komünizmi dünyaya yayan, adını duyuran ve işleten asıl kişinin Lenin olduğunu düşünmemdir.
Özet olarak komünizm denince şunları bilirsek ortamda konuşabilir halde oluruz: Komünizmde devlet, para, özel mülk ve hatta insanı insandan farklı kılacak herhangi bir şey, uzun saç-kısa saç bile, mevcut değil. Zaten haksızlığa tahammül edemeyenin komünizme sempati duymasının sebebi bu. Bir de komüzimin sosyalizmden gelişmiş ve farklı yanları mevcut dersek yeterli olur.
4. Kapitalizm
Kapitalizm denince de heralde ilk akla gelen komüzimle aralarındaki tam zıtlıktır.
Kapitalizm, temel tanım olarak, bireylerin ya da şirketlerin kendi firmaları ve isimleriyle ticaret ve üretim yapabilme haklarının olmasıdır. Yani kapitalizmde özel mülkiyet, özel üretim araçları, özel ekonomi köküne kadar mevcuttur.
Yani ortamda dallamanın biri 'kapitalizm hakkında ne düşünüyorsun?' gibi bir soru yönelttiğinde, ona kapitalizmde arz ve talebin olduğu piyasa ekonomisinden, özelleşmenin mevcut olmasından, emeğe dayalı kazanç yani eşitliğin söz konusu olmamasından ve komünizmle çatışmasından bahsetseniz yeterli olacaktır :)
5. Faşizm
Faşizm denince de akılda böööyle sert, otoriter ve biraz da milliyetçi bi ortam geliyordur sanırım.
Evet, faşizm, otoriter devlet üzerine kurulu, milliyetçi yönetim sistemidir, ancak burası, buzdağının görünen kısmı.
Faşizmin çarpıcı yanı, bütün bu milliyetçilik vs tanımlarına rağmen, demokrasiden kopuk ve kendi içinde tutarlılığı olmayan bir sistem olmasıdır yani içerikten çok bir biçimdir. Temel olarak 'İnsan, ulusunun parçasıdır ve toplumsal içgüdüleriyle hareket etmeli, her yerde ulusunun parçası olma hissiyle hareket etmelidir' düşüncesini savunur.
Ortamda faşizmden konu açılırsa şayet, ortaya dökülebilecek bilgiler: Otoriter ve milliyetçi bir sistemdir, tutarsızdır, slogan, marş ve bayrak gibi sembolleri kulanarak insanın ulus sevgisini sömürmüştür, vatandaşlık yasal bir hayaldir, ulusun parçası olmak anlamlı olandır, cümlelerine sahip olsan yeterli bence :)
6. Anarşizm
Anarşizm denince akla gelen isyan devrim özgürlük üçlüsüdür herhalde.
Anarşizm aslında ilk sırada bahsettiğimiz liberalizmin devlet otoritesini sınırlandırma fikrine yakındır. Fark olarak onu sınırlandırmak değil onu bitirmek, yıkmak isterler ve tam bu noktada da komünizmle benzeşirler. Anarşizm de sınıfsız bi toplum ister ancak komünizmle ayrıldıkları nokta metodolojileridir. Anarşizm direkt olarak yıkım ister, komünizm, devleti bi süre barındırmaktan yanadır.
Yani anarşizmden herkes anlar, herkes konu açıldığında azıcık da olsa yorum yapabilir ama sen bu üsttekilerin üstüne bunları da koyarsan fark yaratırsın: Anarşizmden herkes şiddet, terör algılasa da anarşizm aslında şiddet karşıtıdır, toplumsal barış ve eşitliktir, yani bakınca huzurdur. Ancak gerçekleştirebilmek için izledikleri yol sert ve şiddetlileşmiştir çünkü temel öğretilerinde anarşizmi anlatmak için söylenen cümleler arasında 'baskı ve şiddet kesinlikle direnişimizde yoktur, şiddet insanı ikna etmez, budalalaştırır' gibi örnekler mevcuttur.