Neden Karşılıklı Esniyoruz? İşte Bilim İnsanlarından Esnemenin Bulaşıcı Olmasıyla İlgili İlginç Bulgular
Herkes esner. Hatta yılanlar, köpekler, kediler, köpekbalıkları ve şempanzeler gibi birçok omurgalı hayvan da... Esneme bulaşıcı gibi görünse de herkes her zaman bu akıma kapılmaz. Gerçek hayatta ya da bir fotoğrafta başka birinin esnediğini gören ya da esneme hakkında bir şeyler okuyan insanların yaklaşık %60-70'inin esnediği ortaya çıktı.
Öte yandan esnemenin bulaşıcı olması hayvanlarda da görülen bir durum, ancak insanla aynı şekilde işlemiyor. Bilim insanlarının konu hakkındaki çeşitli ilginç teorilerini ise sizler için ThoughtCo'dan derledik.
Esneme karşı tarafın duygularını anladığınızı, ona karşı gösterdiğiniz iyi niyetin işareti olabilir.
Muhtemelen bulaşıcı esnemenin en olası teorisi, esnemenin sözsüz bir iletişim şekli olarak işlev görmesidir.
Karşı tarafın esnemesi size bulaşıyorsa, bu sizin o kişinin duygularına uyduğunuzu gösterir. Bunun bilimsel kanıtı ise Connecticut Üniversitesi'nde 2010 yılında yapılan bir çalışmada ortaya çıkıyor. Bu çalışma çocukların arasında 4 yaşına kadar esnemenin etkileşim yaratmadığını göstermişti.
Aynı çalışmada empati gelişiminde bozulmuş olabilecek otistik çocuklar arasında esneme bulaşıcılığı çok daha az sıklıkla gözlemlendi.
2015 yılındaki bir çalışmada ise empati duygusu düşük olan öğrencilerin esnemeye daha az eğilimli olduklarını gösterdi. Diğer çalışmalar, düşük empati ile bağlantılı diğer bir durum olan şizofreni ve esneme bulaşıcılığı arasında ilişkiler olduğunu ortaya çıkardı.
Bulaşıcı esneme ve yaş arasında nasıl bir bağlantı olabilir?
Bununla birlikte, esneme ve empati arasındaki bağlantı net bir tespit değil. PLOS ONE dergisinde yayınlanan ve Duke İnsan Genomu Değişikliği Merkezi'nde yapılan araştırmada; 328 sağlıklı gönüllüye uyku hali, enerji seviyeleri ve empati ölçümlerini içeren bir anket verildi.
Ankete katılanlar, esneyen insanların videosunu izledi ve izlerken kaç kez esnediklerini saydılar. 328 kişiden 222'si en az bir kez izledi. Sonrasında ise video katılımcılara birkaç defa daha izletildi.
Duke Centre'da yapılan bu çalışma, empati, günün saati veya zeka ile bulaşıcı esneme arasında hiçbir ilişki bulamadı; ancak yaş ile esneme arasında istatistiksel bir korelasyon mevcuttu.
Daha yaşlı katılımcıların esneme eğilimi daha düşüktü. Bununla birlikte, yaşla ilgili esneme sadece cevapların %8'ini oluşturduğundan, araştırmacılar bulaşıcı esnemenin genetik temelini araştırmaya devam etmek istiyor.
Hayvanlardaki bulaşıcı esneme neden oluyor?
Diğer hayvanlardaki bulaşıcı esnemenin incelenmesi insanların neden birbirine bakınca esnediğini anlamak için önemli ipuçları sağlayabilir.
Kyoto Üniversitesi Primat Araştırma Enstitüsü'nde yapılan bir araştırma, şempanzelerin esnemeye nasıl tepki verdiğini inceledi. The Royal Society Biology Letters gazetesinde yayınlanan sonuçlar, çalışmada altı şempanzenin ikisinin diğer şempanzelerin esneme videolarını görünce bulaşıcı şekilde esnediğini gösterdi. Bebek şempanzelerde ise bu durum gözlenmedi.
Çalışmanın bir diğer ilginç bulgusu ise şempanzelerin sadece ağızlarını açan şempanze videolarına değil, gerçekten esneyen hemcinslerinin videolarına karşılık olarak esnediğiydi.
University of London'da yapılan araştırmaya göre, köpeklere insanlardan esneme bulaştığı tespit edildi. Çalışmada, 29 köpekten 21'i önünde bir kişi esnediğinde esnedi, ancak insan sadece ağzını açtığında karşılık vermedi.
Bu sonuçlar da yaş ve bulaşıcı esneme arasında bir korelasyon olduğunu destekledi, çünkü sadece yedi aylıktan genç köpekler esnemeye tepki göstermedi. İnsanlardan esneme bulaşan evcil hayvanlar sadece köpekler değil çünkü nadir de olsa kedilerin, insanların esnediğini gördükten sonra esnediği biliniyor.
Hayvanlardaki bulaşıcı esneme ise bir iletişim aracı olabilir. Siyam dövüş balıkları genellikle bir saldırı öncesinde aynadaki kendi görüntülerini veya başka bir dövüş balığını gördüklerinde esnerler.
Bu bir tehditkar davranış veya egzersizden önce balığın dokularına oksijen almak için kullandığı bir yöntem olabilir. Adelie ve imparator penguenler, kur yaparken ritüelin bir parçası olarak birbirlerine esnerler.
Bulaşıcı esneme hem hayvanlarda hem de insanlarda sıcaklıkla bağlantılıdır.
Çoğu bilim insanı, bunun bir termoregülasyon davranışı olduğunu düşünürken, bazı araştırmacılar potansiyel bir tehdit veya stresli durumu bildirmek için kullanıldığına inanmaktadır.
2010 yılında muhabbet kuşları üzerinde yapılan bir araştırmada, oda sıcaklığı vücut sıcaklığına yükseldiğinde esnemenin arttığını tespit edilmiştir.
İnsanlar genellikle yorulduklarında ya da sıkıldıklarında esnerler. Hayvanlarda da benzer davranışlar görülür.
Bir çalışma uykusunu alamamış sıçanlarda beyin sıcaklığının vücut sıcaklığından yüksek olduğunu göstermiştir.
Esneme beyin sıcaklığını düşürmüş ve muhtemelen beyin fonksiyonunu iyileştirmiştir.
Bulaşıcı esneme, bir grubun topluca dinlenme vaktinin geldiğini gösteren bir davranış da olabilir.
Sonuç olarak bilim insaları esnemenin neden bulaşıcı olduğunu net olarak bilmese de empati, yaş ve ısıyla direkt olarak ilişkisini tespit etti.
Yorum Yazın