Neden Espriler, Şakalar Yaparız? Alanında Uzman Sosyal Bilimci Tek Tek Açıkladı!
İngiliz dili profesörü ve hukukçu Jason P. Steed, doktorası esnasında çalıştığı 'Şakanın sosyal işlevi' başlıklı araştırmasından hareketle, insanların ne amaçlarla şakalar ve espriler yaptığını ortaya koydu.
"Sadece şakaydı!"
Bu sözü bilirsiniz. Belki çok işittiniz, belki çok kullandınız. Steed'e göre hiçbir şey 'Sadece şaka' değil, olamaz.
Çünkü espri tek başımıza yaptığımız bir şey değil. Espriler, çevremizle olan ilişkilerimizi düzenleyen bir araç.
Mizah ile bir kimlik inşa ediyoruz. Toplumda gruplar oluşturuyor, ya da gruplara dahil oluyoruz.
Yer aldığınız gruptaki insanlarla yakınlaşırken, dışında kaldığınız grubun insanlarına yabancılaşıyorsunuz.
Mizahın amacı bu: Sınırları çizmek ve buna göre toplumda hayatta kalabilmek!
Bir espri yaptığınızda hem birilerini güldürebilir, hem de birilerini incitebiliriz.
Tam olarak bu ayrıma göre grupların içinde var oluyoruz.
Ama mizah, yalnızca insanları değil, fikirlerin de gruplaşmasını sağlıyor. Burada da mizahın etik noktası devreye giriyor.
Irkçı bir espri yaptınız diyelim...
Bu espriniz, ırkçılık konusunda herhangi bir mağduriyet yaşamamış ya da hassasiyet taşımayan insanlar güldürebilirken, aksi durumdaki insanları rahatsız edebilir, onların gözünde nefret suçu işlemiş olabilirsiniz.
Bu sakıncalıdır ve "Sadece şaka yapıyoruz" denip geçebilecek bir nokta değildir.
Zira bu tarz bir espri, yalnızca esprinize gülmeyen insanları sizden ulaştırmakla kalmaz, ırkçılık fikrinin yayılıp kabul görmesine hizmet eder. Herhangi bir şekilde herhangi bir grup için dezavantaj yaratan her espri, bu işleve sahip olabilir.
Yani ırkçı bir espri yapıp "Altı üstü espri yapıyoruz amma duyar kastınız" savunmasına geçmeniz nafile bir çabadır.
Çünkü dahil olduğunuz gruba zaten böyle bir açıklama yapmanız gerekmez. Sizden hesap soran diğer gruplar için de bu açıklama bir şey ifade etmez.
Eğer böyle bir espriye mazeret olarak "Sadece espriydi" savunmasını kabul ediyorsanız, düşüncelerinizi espriler vasıtasıyla ifade etmeye hazırsınız demektir.
Ve bu espriye gülenler olarak, o düşünceyi aslında sahiplenmiş olursunuz.
Özetle, espriler yaparak kimlik inşa ediyor, gruplaşıyor, sınırlar oluşturuyoruz.
Ama bunu yaparken soyut ayrımlara da girişiyor, fikirlerle, düşüncelerle de ayrışabiliyoruz. Hepsinin aracısı da mizah oluyor. Fakat işin içine ofansif, saldırgan bir mizah unsuru girdiğinde de, farkında olmadan mağdur ettiğimiz gruba yönelik olumsuz fikirleri içselleştirmiş oluyoruz.
Sonuç olarak mizah güzel, ama her türlüsü bir değil...
Komik olurken dağları devirmeyin.
Yorum Yazın
başlıkla uyumlu bulmadım ama maddeler güzel.
izahi olmayan durumlarin mizahi olur derler. espiri, mizah tam olarak budur, carpikliklari birbiri ile celisen durumlari gosterir bize. bu sebebden turkiyede... Devamını Gör
Kesinlikle, şaka yapılırken sadece şaka yapılmaz. Aslında söylenmek istenen ama söylenemeyen şeyler genelde şaka yoluyla söylenir ama şaka diye geçiştiririz.