“Müzik ruhun gıdasıdır” sözü “Müzik beynin gıdasıdır, müziksiz beyin iyi gelişemez”e dönüştü. Devlet işe el attı. Amerika’nın Georgia Eyaleti Valisi yeni doğum yapan ailelere bebeklere dinletilmesi için Mozart CD’leri dağıttı. Slovakya’da Kosice-Saca Özel Hastanesi'nde yeni doğan bebeklere radyo kulaklıklarıyla günde 5 kez Mozart'ın 'Eine Kleine Nachtmusik' isimli parçası dinletildi. Yetkili hekimler bunun gerekçesini 'Bilimsel araştırmalar müzik dinleyen çocukların daha akıllı olduğunu ortaya koyuyor' şeklinde açıkladı. Örnekler çoğaltılabilir. Merak edenler internette kısa bir araştırma yaparlarsa buna benzer birçok haber ve uygulama ile karşılaşacaklardır.
Müzik şirketleri de bir anda ayaklarına gelen bu fırsatı kaçırmadılar. “Beyninizi Geliştirmek İçin Mozart” ve benzeri sloganlarla piyasaya birçok CD sürdüler. Bu CD’lerin hemen hiçbirinde deneyde kullanılan parçanın kullanılmaması ironik olsa da artık bunun da bir önemi kalmamıştı. Satışlar milyonları buldu. Amerikalı dansçı ve koreograf Don Campbell “Mozart Etkisi (The Mozart Effects)” sözcüğünü marka haline getirerek insanları daha zeki yapmak ve onların beyinlerini güçlendirmek için hem çocuklara hem de yetişkinlere yönelik bir dizi kitap ve CD’yi hayata geçirdi. Kitap CD’ler yok sattı.
Rauscher 1995-1998 yılları arasında, Mozart etkisini savunan ve okul çocuklarını da kapsayan daha iddiasız bilim dergilerinde birkaç bilimsel makale daha yayınladı.(3) Ancak bu makaleler Nature makalesindeki ilk iddiaları desteklemekten ya da kanıtlamaktan uzaktı. Başka bir sorun daha vardı. Benzer alanda çalışan başka araştırıcılar yaptıkları çalışmalarda Mozart Etkisi’ni desteklemek bir tarafa Rauscher’in ilk makalesindeki deney ile elde edilen sonuçları bile tekrarlayamamışlardı. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Appalachian State Üniversitesi’nden psikoloji profesörü Kenneth Steele 1997-1999 yılları arasında gerçekleştirdiği çalışmalarda benzer deneyleri yapmasına rağmen Mozart Etkisi’ni destekleyebilecek hiçbir sonuca ulaşamadı.(4) Amerikan Psikoloji Topluluğu’nun önde gelen dergisi Psychological Science bu yeni sonuçları “Mozart etkisinin gizemi: Deney tekrarlanamadı” başlığı ile yayınladı. (5)
Ünlü Görünmez Goril (The Invisible Gorilla) kitabının yazarlarından Psikolog Christopher Chabris sadece Steele’in çalışmalarını değil benzer konuda araştırma yapan başka çalışmaları da bir araya getirerek 16 farklı çalışmanın bir meta analizini yaptı. Sonuç klasik müzik dinlemenin zekâ artırıcı herhangi bir etkisi olmadığı şeklindeydi. Chabris’in gerçekte zekâ ya da beyin geliştirici Mozart Etkisi diye bir etki olmadığını ortaya koyarak tartışmalara nokta koyan analizi de Nature’da yayımlandı. (6) Mozart dinledikten sonra ortaya çıkan sözde bilişsel iyileşme ya da beyin kullanımındaki artma başka çalışmalarda tekrar edilemeyince bilimsel olarak böyle bir etkinin olmadığı kanıtlanmış oldu. Bunu ilk iddiayı ortaya atanlar da kabul etti. Ancak atı alan Üsküdar’ı çoktan geçmişti. Bundan on yıl sonra gerçekleştirilen bir ankette insanların hala Mozart dinlemenin zekayı artırdığına inandığı ortaya çıktı. Bugün de müzik ile zekanın artırılabileceği inancı halk arasında hala hatırı sayılır ölçüde taraftar buluyor.
(3) Kaynaklar: Rauscher FH ve ark., Neurosci Lett, 185: 44-47, 1995; Rauscher FH ve ark., Neurol Res, 19: 2-8, 1997; Rauscher FH, Shaw GL. Percept Mot Skills, 86(3 Pt 1): 835-841, 1998; Rauscher FH ve ark. Neurol Res, 20: 427-432.
(4) Kaynaklar: Steele KM ve ark., Percept Mot Skills, 84(3 Pt 2): 1179-1184, 1997; Steele KM ve ark., Percept Mot Skills, 88(3 Pt 1): 843-848, 1999.
(5) Steele KM ve ark., Pschol Sci, 10(4): 366-369, 1999.
(6) Chabris C. Nature, 400: 826-827, 1999.
Yorum Yazın
Millet ne kadar gerizekaliysa artik mozart’dan medet umuyor :)
genetik miras iQ 89 kuramını piyanoyu gözüne soksan değiştiremezsin..
Mozart dinleyen daha zeki olmaz dinleyecek kapasitesi olan zaten zekidir belki ilham fikir ve düsünceye her müzik gibi yardım edebilir kişiden kişiye değişir... Devamını Gör