Michel de Montaigne Denildiğinde Akla Gelen İlk Kelime: Deneme Nedir?
Deneme yazıları, yazarın istediği her konuda olabilir. Ancak yazarlar genel olarak her dönemin unsurlarını içeren yazılar yazarak eserler yazmaktadır. Denemeler aşk, ölüm, yaşam, felsefe, ahlak, bilim, töre ve siyaset gibi konularda yazılabilir. Herhangi bir amaca hizmet etmeyen denemelerin okuyucuya bir şey öğretmesi ya da inandırması gerekmez.
Deneme Nedir?
Yazarın herhangi bir konuda net bir karara varmadan kendi kişisel görüş ve düşüncelerini dile getirdiği yazı türüne deneme denmektedir. Eski dönemlerde bu yazı türü 'Kalem Tecrübesi' olarak isimlendirilmekteydi. Denemeyi pek çok farklı konuda yazmak mümkündür. Aşk, din, ahlak, felsefe, gelenek, sanat ya da yazar dilerse siyaset ile ilgili yazabilir. Deneme yazarken önemli olan yazarın kendi düşünce ve görüşlerini kaleme almasıdır.
Deneme Özellikleri Nelerdir?
Denemeyi yazan kişinin belirli bir bilgi birikimi olmalıdır.
Yazar farklı düşüncelere de saygılı olmalıdır.
Deneme yazısı yazan kişi, bir şey ispatlamak zorunda değildir. Aksine içten bir dille kendi görüşlerini dile getirmelidir.
Etkileyici bir üslup ile bilimsellikten uzak bir şekilde görüşlerini ifade etmelidir.
Deneme yazarken yazarın amacı bir sonuca ulaşmak olmamalıdır. Konuyu kendi kendine konuşarak yazmalıdır.
Yazar kendi görüş, fikir ve düşüncelerini ön planda tutmalıdır.
Deneme Örnekleri
Bilgelik ve mutluluk (Montaigne)
Ahmet Haşim‘in Bize Göre (1928), Gurebahanei Laklakan (1928);
Ahmet Rasim‘in Eşkâl-i Zaman (1918) ve pek çok yazısı;
Mahmut Sadık’ın Takvimden Yapraklar (1912);
Refik Halit Karay‘ın Bir Avuç Saçma (1939), Bir İçim Su (1931), İlk Adım (1941), Üç Nesil Üç Hayat (1943), Makyajlı Kadın (1943), Tanrıya Şikâyet (1944);
Falih Rıfkı Atay‘ın Eski Saat (1933), Niçin Kurtulmak (1953), Çile (1955), İnanç (1965), Pazar Konuşmaları (1966), Kurtuluş (1966), Bayrak (1970)
Yorum Yazın