Hiç 'E' Olmadan Yazılan Roman 'Kayboluş' ve Onun Hiç 'Kaybolmayacak' Yazarı Georges Perec
Georges Perec, ailesini 2. Dünya savaşı sırasında kaybetmiştir; henüz bir çocukken... Bundan dolayı 'çocukluğunun bir tarihi olmasa da hikâyesi olan' bir yazardır.
Edebî yaratıcılık anlamında en sıra dışı yazarlardan biridir. Bunun nişânesi olan eseri ise Fransızca'da en çok kullanılan ünlü ses olan 'e'ye hiç yer vermeden kaleme aldığı 'Kayboluş' (La Disparition) isimli eseridir...
Georges Perec 1920’li yıllarda Fransa’ya, Paris’in işçi sınıfı mahallesine göçmüş olan Polonya Yahudisi Icek Judko ve Cyrla (Schulewicz) Peretz’in tek çocuğudur.
1936 yılında doğan Georges Perec, babasını İkinci Dünya Savaşı’nda kaybetmiş, annesi ise Fransız işbirlikçilerin Nazilere gammazlaması sonucunda yakalanarak -büyük ihtimalle- Auschwitz Toplama Kampı’nda 1943 yılında yaşamını yitirmiştir.
1942 yılında halası ve eniştesi tarafından bakılmaya başlanan Perec, 1945 yılında onlar tarafından evlat edinilmiştir.
Perec, Sorbonne’da tarih ve sosyoloji eğitimi alırken, bir yandan da Fransa’nın önde gelen edebiyat dergilerine denemeler ve makaleler yazmaya başlamıştır.
1961 yılında Hôpital Saint-Antoine’a bağlı Nörofizyolojik Araştırma Laboratuarı’nda düşük bir maaşla arşivci olarak çalışmaya başlamıştır.
Bir yandan da yazınsal çalışmalarına devam eder.
Perec'in sıra dışı edebî yaratıcılığında Oulipo grubu önemli bir yer tutuyordu.
Perec, kısaltması Oulipo olan (Ouvroir de littérature potentielle, anlamı; 'potansiyel edebiyat için atölye) grubun bir parçasıydı.
Yazarlar ve yazarlığa ilgili matematikçiler tarafından kurulan grup, farklı edebiyat tarzları üzerine çalışmalar gerçekleştiriyordu.
Georges Perec'in dışında, grubun üyeleri arasında Raymond Queneau, François Le Lionnais, Oskar Pastior, Jean Lescure, Jacques Roubaud, Italo Calvino yazarlar ve şairler bulunuyordu.
Not: Perec'i ortada, ayakta görebiliyoruz. Kıvırcık saçları tanımanızı kolaylaştıracaktır. :)
Perec'in Oulipo grubuna katılmasını sağlayan Queneau’ya adadığı başyapıtı "Yaşam Kullanma Kılavuzu" yayımlanmadan önce Queneau ölmüştür.
Perec'in Oulipo grubundaki edebî arayışlarının bir sonucu olan ve 1969 yılında yayımlanan "Kayboluş" da lipogram denilen tarzda yazılmış bir yapıttır. Lipogramlar belirli bir sesin (a/b/c/x/y/z vb.) olmadan yazıldığı eserlerdir.
Georges Perec'in Fransızcanın en çok kullanılan ünlü sesi olan “e”yi kullanmadan bir roman yazmış olması kimilerince bir mucize olarak yorumlanmıştır.
"E" sesinin eksikliğe karşın yapıt dil oyunları, çağrışımları, kurgusu, hayal gücü ve mizah duygusuyla adeta bir başyapıt mertebesine ulaştı.
İngilizce, Almanca, İtalyanca, İspanyolca, Felemenkçe, Rusça, Hırvatça, Sırpça, Türkçe hatta Japonca gibi dillere de "e" sesi kullanılmadan çevrildi.
Bu çevirilerin de büyük birer başarı olduğunu kabul etmek lazım...
57 bin 2 sözcük, 370 bin 430 ses (harf) bulunan "Kayboluş"ta (Kitabın Türkçe çevirisi) bir tek ‘e’ yok!
Kitabın çevirmeni C. Yardımcı ise şöyle söylüyor:
Fransızca’da e harfi kullanmamaya karar verdiğinizde kelime hazineniz yüzde 30-40 oranında daralıyor. Türkçe’de ise bu oran dörte bire iniyor. ‘Sen, ben, ve, -ken’ gibi kelime ve ekleri kullanamamak insanı bir hayli zorluyor.
Kitap Türkçe olarak yayımlandığında ise epey bir gürültü koptu. Çünkü "Kayboluş" Türkçeye çevrilirken kitaba orijinalinde olmayan bölümler eklenmişti!
Romanda olmayan 5. bölüm, kendisini 'yarı-yazar' diye niteleyen çevirmen Cemal Yardımcı tarafından kaleme alınıp romana eklenmişti. Ayrıca 25 bölümlük romana kendinden dört bölüm eklemişti.
O dönemde başka tercüman ve eleştirmenler şöyle sormuştu:
'Çevirmen çevirdiği yapıta bu boyutlarda müdahale edebilir mi?Çevirmenin giderek 'yarı-yazar'a dönüştüğü bir 'Kayboluş', Perec'in yapıtı olmaktan çıkmaz mı?'
Perec, dünya gezegeninin en çok sigara içen insanlarından biri olarak, 45 yaşında akciğer kanserine yenilmiştir.
Ancak başta 'Kayboluş' olmak üzere diğer unutulmaz eserleriyle kendisi hiç kaybolmayacak...
Yorum Yazın
Kendisinden bir şeyler eklemesi hiç doğru değil.Eser onun değil,sadece dilini bildiğinden ne yazıyorsa harfi harfine,"e"siz,yazmalıdır.Tek bir yere eklediği ... Devamını Gör
İşimizin profesyonelliği gereği bence yazarın oluşturduğu bir esere,onun izni olmadan bir şeyler eklemek ( kitap bölümü gibi büyük şeylerden bahsediyorum) ya... Devamını Gör
o değilde adamda rock grubu bateristi tipi var