Hayat Kısa, Kuşlar Kuzeye Uçuyor: Göç Hakkında Ne Var Ne Yok Her Konuyu Öğreniyoruz
Göç zamanı geldi. Kuşlar bu taraflara doğru gelmeye başladılar bile. Yakında farklı kuş türlerini görürsen şaşırıp da kalma! Kafandan geçen soruların cevapları tam da burda.
Bu kuşlar nasıl buluyor yollarını ?
Peki biz onların göç yollarını nerden biliyoruz?
Mini mini kuşların kıtalar arasında yolculuk edecek cesareti nerden geliyor?
Şöyle bi bakalım...
Neden mi Göç?
Senin gibi onlar da ekmeğinin peşindeler de ondan. Göçün birçok farklı sebebi olmasıyla birlikte, temelde kuşların beslenme ve kışlama ihtiyaçlarıyla ilgili. Türler gereksinimlerine göre, Dünya'nın besin ve iklim açısından en elverişli alanlarını kullanarak, olumsuz çevre koşullarından uzaklaşıyorlar.
Biz İki Adım Öteye Gitmeye Üşeniyoruz...
Onlar uzun mesafeler katedip 100 saat boyunca bile durmadan uçabiliyorlar. 😱 Bazı kuşlar gündüz bazıları ise gece göç etmeyi tercih ediyor. Hatta gündüz aktif olan kuşlardan gece göç eden uyanıklar da yok değil. Gece göçünü tercih ederek hem kendini av olmaktan korurlarken hem de gündüz dinlenme, beslenme gibi ihtiyaçlarını karşılıyorlar.
Etrafı da İzlemek Lazım Tabii
Süzülerek uçan kuşlar hava termallerinden faydalanarak, daha az enerji harcayarak göç ediyorlar. Bu türler termallere bağlı uçtukları için kıyı kenarlarını izleyerek uçarlar. Gündüz göç eden türler ise yer şekillerini izleyerek göç ederler.
Kuşlarla İlgili Bu Kadar Bilgiyi Nerden Biliyoruz?
Teleskop ve dürbünlerle yapılan gözlemler, göçe özgü ötüşler, kuş parazitleri, uydu ve radarlar kuşlarla ilgili birçok bilgiye ulaşmamızı sağlıyor. Ben kuşumu bireysel olarak takip etmek isterim dersen; çare kuş halkalama. Kuşları bireysel takip edebileceğin tek araştırma yöntemi.
Nedir Bu Halkalama?
Halkalama lisansına sahipsen (değilsen de olabilirsin), güvenli yakalama yöntemleriyle kuşları yakalayıp, kuşun türü, yaşı, cinsiyeti gibi birçok veriyi kaydederek bacaklarına halka taktıktan sonra kuşu bırakırsan halkalama yapmış olursun. Artık halkaladığın kuş, bireysel olarak tüm dünya tarafından izlenebilir.
Halkaladığım Kuşa Ne Oldu Diye Merak Edersen...
Türkiye'de halkaladığın kuşun haberini başka bir ülkedeki kuş halkalama merkezinden alabilirsin. Şöyle ki; her halkanın üzerinde kuşun halkalandığı ülkeye ait bir adres ve her kuşa ait farklı bir kod bulunur. Böylece kuşunun göç rotalasını, üreme ve kışlama alanlarını, kaç yıl yaşadığını ve üreme başarısını başka halkalama merkezlerinden aldığın veriler üzerinden öğrenebilirsin.
Yönünü Nasıl Bulsun?
Farklı türlerin ebeveynleri tarafından yetiştirilen guguk kuşunun göç zamanı geldiğinde kendi türünün yönüne uçtuğu biliniyor. Yani göçün yönü genetik olarak aktarılan bir özellik. Ancak kuşun yaptığı ilk göçten sonra, göçün yönünün öğrenmeye bağlı olarak da geliştiği düşünülüyor. Bunların dışında kuşların yön bulmasında Güneş'in, yıldızların ve manyetik alanında etkisi olduğunu biliyoruz.
Görgülü Kuşlar Gördüğünü İşler, Görmedik Kuşlar Ne Görsün ki Ne İşler?
Kelaynakların anası babası başlarında olsa böyle mi olurdu? Göçü öğreten olmayınca ne göç yönünü öğrenebildiler ne de yavrularına öğretebildiler. Başka kuşlar gibi Dünya'nın başka alanlarını da kullanabilselerdi belki de nesilleri tehlike altında olmazdı...Yani yön bulmada bazı türlerde öğrenmenin rolü daha büyük bile olabiliyor.
Göç Zamanı Geldiğini Nerden Biliyorlar?
Değişen gün uzunluğu kuşların hormonlarında belirgin bir etki yaratıyor. Kuşlar gün uzunluğunun değişmesiyle birlikte iç güdüleri sayesinde ''göç huzursuzluğu'' yaşamaya başlıyorlar ve göç etmesi gereken yöne durmadan hamle yapıyorlar.
Yön Bulma Çalışmaları...
1949'da Gustav Kramer kafesteki kuşların belirli bir yöne doğru göç aktivitesi gösterdiklerini kanıtlamış. Nasıl yapmış? Yön bulma çalışmaları için, içinde tünekler olan ve elektrikli bir sayaç ile kuşların bu tüneklere zıplama miktarlarının ölçüldüğü kafesler geliştirilmiş, göç huzursuzluğu başladığında kuşların zıplama sayılarının çok fazla olduğunu kaydetmiş.
Türkiye'de Halkalama Falan?
KuzeyDoğa Derneği, Kuyucuk ve Aras Kuş Araştırma ve Eğitim Merkez'lerinde kuş halkalama çalışmalarına katılabilirsin. Fakat Iğdır'a Tuzluca Barajı yapılması göçmen kuşların rotası üzerinde olan Aras'ı yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bırakıyor. KuzeyDoğa Derneği'nin başlattığı ''Aras Kuş Cenneti Korunsun Kampanyası''na sen de destek olabilirsin.
Başka?
Kızılırmak Deltası'nda bulunan Cernek Halkalama Kampı'nda da göçmen kuşlar desteklerini bekliyor!
Yorum Yazın
Bir kuş 100 saat uçsa hiç durmadan bence başladığı yere geri bile dönebilir. Tabi 100 saat durmadan uçabilirse. O maddede bi sorun mu var ben mi yanlış anladım?
dünyanın çevresi 40 bin km bu hesapla dünya çevresini saatte 4oo km hızla uçması gerekir. uçak gibi yani :)