Edebiyatta Zarif Bir Söz Söyleme Amacıyla Kullanılan Anlamla İlgili Sanat: Tevriye Nedir?
Anlama zariflik katmak amacıyla birden çok anlamı bulunan herhangi bir kelimenin iki anlama gelecek şekilde kullanılmasına tevriye denir. Bu söz sanatı kullanılırken yakın anlam değil uzak anlam kastedilmektedir. Tevriye sanatının söz konusu olabilmesi için kelimenin her iki anlamının da gerçek anlamda olması gerekmektedir.
Tevriye Nedir?
Anlama incelik katmak için edebi eserler içerisinde bir sözcüğün hem uzak hem de yakın anlamının kullanılmasına tevriye denir. Tevriye sanatında kullanılan bu hem uzak hem de yakın anlamda gerçek anlamda kullanılmaktadır. Bu özelliği tevriye sanatını kinayeden ayıran en net özelliktir. Tevriye sanatında söylenen yakın anlamken, kastedilen uzak anlamdır
Tevriye Sanatının Özellikleri Nelerdir?
Tevriye sözcüğünün kelime anlamı, örtmek ya da amacı gizlemek anlamında kullanılmaktadır. Nükte yapmak için başvurulan bu sanatta iki anlam bulunan sözcüğün uzak anlamı kastedilir. Tevriye sanatının özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz;
Bir kelimenin iki gerçek anlamı bulunur ve bu iki anlamda kullanılır.
Mecaz bir anlatımı yoktur.
Bir sözcüğün her iki anlamı da gerçek anlamlıdır.
Yakın anlamdan bahsedilse dahi, uzak anlam kastedilir.
Tevriye Örnekleri
Hiçbir yüz güzel değil senin yüzünden
- Bu şarkı sözünde geçen 'yüzünden' kelimesi sima anlamında mı, yoksa kimsenin yüzünün gelmemesini mi kastediyor? Bu soru işaretini bıraktığı için tevriye sanatına örnektir.
Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar,
Medeniyet!’ dediğin tek dişi kalmış canavar?
- 'Ulusun' kelimesi hem köpeklerin uluması hem de yüce anlamında kullanıldığı için tevriye sanatına örnektir.
Gül gülse dâim, ağlasa bülbül aceb değül
Zira kimine ağla demişler, kimine gül
- Bu dizelerde yer alan 'gül' kelimesi hem bir çiçek çeşidi hem de fiil olarak kullanılmıştır.
Yorum Yazın