Ecrimisil (Haksız İşgal) Tazminatı Davası Nedir?
Ecrimisil, bir başka adıyla “haksız işgal tazminatı” en kısa hukuki tanımıyla zilyet olmayan malikin malik olmayan kötü niyetli zilyetten talep edebileceği tazminat türü anlamına gelmektedir.
Daha anlaşılır bir şekilde ise şöyle tanımlayabiliriz: Taşınmazı kullanmaya hakkı olan hak sahibi kişinin rızası olmadan veya bunun dışında herhangi bir hukuka uygunluk sebebi bulunmadan hakkın konusu olan taşınmazın üçüncü bir kişi tarafından kullanılmasına karşı talep edilmesi mümkün haksız işgal tazminatıdır.
Özel hukuk mevzuatımızda ecrimisile dair bir düzenleme yer almamakta olup ecrimisil kavramı ve bu tazminat türüne ilişkin hukuki usuller Yargıtay içtihatları ile gelişmektedir.
Yargıtay’ın seneler içinde verdiği İçtihadı Birleştirme Kararları (İBK’ler) ecrimisilin hukuki niteliği ve hangi hükümlerin ecrimisil hususunda göz önüne alınacağı hakkında muhtelif değerlendirmeler içermiştir. Yargıtayın emsal niteliğindeki kararlarında ecrimisili hukuki mahiyet açısından “haksız fiilden kaynaklanan tazminat”a benzer ancak özel bir tazminat türü olarak değerlendirdiğini söylemek mümkündür.
Hukuka uygunluk şartı olmaksınız başka kişiye ait olan bir taşınır veya taşınmazın kötü niyetle zilyet olmuş kişi bu konu mal taşınır ise hak sahibine verme, taşınmaz ise taşınmazı terk etme yükümlülüğünün yanı sıra haksız işgali nedeniyle ortaya çıkan zararı da gidermekle yükümlüdür. İşte ecrimisil bu zararın giderilmesi meselesidir.
Ecrimisilin örneklerinde görmekte olduğumuz en az zarar giderimi kira geliri iken en fazlası ise tam gelir yoksunluğu karşılığındaki zarardır. Bu zararın giderilmesi için zaten zararın giderilmesi anlamına gelen “tazminat” davası açılacaktır. Uygulamada bu dava yürüne “ecrimisil davası” veya “ecrimisil tazminatı davası” denmektedir.
Ecrimisil davasının şartları
Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik’in 4. maddesinin (d) bendinde ecrimisil için bir tanım yapılmış olup bu tanımdan yola çıkmak suretiyle ecrimisil davasını açmak için bazı şartların gerçekleşmesi gerektiği çıkarımını yapıyoruz. Bu şartlar şu şekildedir:
• Bir taşınır ya da taşınmaz malın hak sahibinin izni olmaksızın kullanılıyor veya kullanılmış olması,
• İşgali gerçekleştiren kişinin kötü niyetli olması (“Kötü niyetli olma” 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’muzun 995. Maddesinde “iyi niyetli olmayan zilyet” şeklinde tanımlanmaktadır.),
• İşgali gerçekleştirenin hak sahibi olmaması (işgalin haksız olması),
• İşgal edilen malın bir malikinin olması
• İşgali gerçekleştirene dava açılmadan önce durumun ihtarname ile bildirilmesi gerekmektedir.
Ecrimisil davasını açabilecek kişi davacı olup konusu taşınmaz ya da taşınır mal olan hakkına karşı ihlal gerçekleştirilen kişidir. Bu kişi pratikte genelde taşınmazın mülkiyet hakkı sahibi yani maliki olarak ortaya çıkmaktadır. Davalı taraf ise başkasının malını hak sahibinin rızası olmadan işgal eden kişidir.
Karşımıza en çok çıkan haksız işgal biçimleri; taşınmazın üzerine malikin rızası olmadan yapı inşa edilmesi, kiralanan bir taşınmazda kira sözleşmesinde belirlenmiş süre bitmiş olmasına rağmen sözleşme yenilenmeksizin kiralayanın kiralananı kullanmaya devam etmesi, kamu hizmetine tahsis edilmiş bir taşınır veya taşınmaz malın izinsiz kullanılması, taşınmazın malikin rızası olmadan kullanılması gibi durumlardır.
“İntifadan Men” nedir?
Ecrimisil yani haksız işgal davalarında, dava açacak kişinin dava açmadan önce “intifadan men” şartını gerçekleştirmesi gerekmektedir. İntifadan men, hak sahibinin o taşınmazdan yararlanma talebini taşınmazdan fiili olarak yararlanan zilyede iletmesi anlamına gelmektedir. Bu hukuki ve resmi talep dava açılacak kişiye daha önce “ihtar çektiğinizi” ve dolayısıyla kendisinin orada bulunmasına rızanızın olmadığını daha önce kendisine bildirdiğinizi kanıtlarken işinize yarayacaktır. Aksi takdirde kendisinin orada bulunmasına rızanızın olmadığını ispatlamanız zorlaşacaktır. Yine ispat kolaylığı açısından yazılı bir ihtarname daha makul olacaktır.
Ecrimisilin bedeli belirlenirken dikkate alınacak hususlar;
• Hak sahibinin uğradığı zarar,
• Hak sahibinin mahrum kaldığı gelirler (kira vb.),
• İşgal edenin o malı kullanmak suretiyle elde ettiği gelir,
• Mal taşınmaz ise imar durumu,
• Taşınmazın yüzölçümü,
• Taşınmazın niteliği ve konumu.
Ecrimisilde zamanaşımı süresi
İşgal tazminatı davalarının özel bir biçimi olan ecrimisil davasını açma süresi beş yılda zamanaşımına uğrar. Hak düşürücü süreye tabi olan ecrimisil davalarının haksız fiil kaynaklı tazminat davalarından olduğunu söylemiştik. Ancak burada Türk Borçlar Kanunu’ndaki haksız fiilden kaynaklanan tazminat taleplerine uygulanan zamanaşımı süreleriyle ilgili olarak uygulanmamaktadır. Bu yazının yazıldığı tarihi itibariyle (14/03/2023) 5 yıl geriye dönük olarak tazminat talep edilebilmektedir, yani bugün 14/03/2018 tarihinden bu yana yapılmış haksız işgallere karşı tazminat talep etmek mümkündür. Ancak belirtmekte fayda var, zamanaşımı def’i davalı tarafından dosyada öne sürülmez ise 5 yıldan önceki haksız işgal tazminatlarına da mahkeme hükmedebilecektir. Ecrimisil davasındaki tazminat istenirken yasal faiz ile birlikte istenebilmektedir.
Ecrimisil tazminatı talep edebilecek kişiler
Ecrimisil tazminatını yukarıda da bahsettiğimiz üzere üzerinde hak sahibi olduğu taşınır veya taşınmaz mal işgal edilen kişi açabilir. Mülkün maliki olmamasına rağmen o mülk üzerinde intifa hakkını haiz olan hişi taşınmaz işgale uğradığında ecrimisil davası açabilir. Ecrimisil, sadece mülkiyet hakkına değil genel olarak “hak sahipliği”ne bağlanmış bir dava türüdür. Ecrimisil davaları ayni ve şahsi haklara dayanmak suretiyle açılabilir.
Paylı mülkiyeti (müşterek mülkiyet) haiz bir taşınmazda paydaşlardan taşınmaz üzerindeki hakkından faydalanamayan bir kişi bu haktan faydalanmasına engel olan diğer paydaşlardan da üçüncü kişilerden de kendi payı oranında ecrimisil tazminatı talep edebilmektedir.
Elbirliği ile mülkiyeti (iştirak halinde mülkiyet) haiz taşınmazlar için ise paydaşlardan herhangi birisi diğer paydaşlardan ya da üçüncü kişilerden ecrimisil tazminatını talep edebilmektedir.
Ecrimisil davalarında görevli ve yetkili mahkeme
Ecrimisil davalarında genel görevli mahkemeler Asliye Hukuk Mahkemeleri olup yetki açısından ise genel yetkili mahkeme davalının yerleşim yerine en yakın Asliye Hukuk Mahkemeleridir.
Son
Bir yazımızın daha sonuna geldik. Ecrimisil tazminatı gibi sıkça karşımıza çıkan ve ancak hakkında bilgi sahibi olunursa böyle bir haktan haberdar olunabilecek bu konu hakkındaki yazı umarım sizlere fayda sağlar. Sağlıcakla kalın. Bir başka yazımızda görüşmek dileğiyle...
Yorum Yazın