Dünya'nın Çevre Uzunluğunu Hayli Basit Bir Deneyle 2000 Yıl Önce Ölçen İnsan: Eratosthenes
Bilim yapabilmek için yalnızca parlak bir beynin yeterli olabileceğini gösteren nefis bir hikayeyle karşınızdayız.
Günümüzde Dünya'nın çevresini tam olarak hesaplayabiliyoruz.
Buna göre Ekvatoral olarak Dünya'nın çevresi 40075 km uzunluğunda. Peki bizim roketlerimizle kesin olarak elde ettiğimiz bu bilgiyi, 2000 yıl önce birilerinin neredeyse tam doğrulukla bulabildiğini söylesem?
MÖ 276-194 yılları arasında yaşayan Yunan bilim insanı Eratosthenes'e dönüyoruz.
Eratosthenes, ömrünün neredeyse tamamını geçirdiği Antik Yunan’daki en büyük akademik kürsü olan İskenderiye Kütüphanesi'nin Baş Kütüphanecisiydi. O sıralarda İskenderiye Kütüphanesi, tartışmasız olarak Dünya’daki en saygın bilim merkezlerinden biriydi.
Eratosthenes bir gün, Güney Mısır'da yer alan ve Siyene olarak bilinen bir şehirde ilginç bir olay olduğunu öğrendi.
Her yıl 21 Haziran tarihinde, şehirde bulunan cisimlerin gölgeleri tamamen yok oluyordu. Güneş bu tarihte en tepe noktada oluyordu ve Güneş ışınları bölgeye tam dik olarak düşüyordu.
Aynı şeyi İskenderiye'de de denemeye karar verdi ve 21 Haziran öğle vaktinde bir çubuk alarak dışarı çıktı.
Gölgenin oluşup oluşmayacağını bekledi; gölge oradaydı. 'Dünya'nın yüzeyi düz olsaydı, Güneş ışıkları buraya da dik gelirdi ve gölge oluşmazdı.' diye düşünen Eratosthenes, dünyanın yüzeyinin düz olmadığına kanaat getirdi. Kaldı ki bu fikir, o dönemlerde zaten popüler olmaya başlamıştı.
Eratosthenes daha sonra gölgenin açısını ölçtü ve 7.2'lik bir açı değeri buldu.
Tüm Dünya'nın çevre uzunluğunu ölçmek için tek bir bilgiye daha ihtiyacı vardı: Şehirler arasındaki uzaklık. Bunu öğrenebilmek için birini tuttu ve iki şehir arasında yürürken adımlarını saymasını söyledi.
Daha sonra bu tuttuğu kişinin adım sayısından ve adım uzunluğundan yola çıkarak, şehirler arasındaki mesafeyi 800 km buldu.
7.2'lik açı değerinin 360 dereceye oranı, 800 km'lik uzunluğun tüm Dünya'nın çevre uzunluğuna eşit olmalıydı. Böylece basit bir denklemle, 40 bin km sonucuna ulaştı. Ki bu da, gerçek uzunluğa inanılmaz derecede yakındı.
Eratosthenes'in bu nefis basit deneyi, bilim yapmak için keskin bir zekanın çoğu zaman yeterli olabileceğinin muazzam bir kanıtı değerinde.
Tabii iki şehir arasında 800 km yol yürürken tüm adımlarını sayan diğer arkadaşı da unutmamak gerek... Her ne kadar adı tarihe geçmese de, bilim dünyasında isimsiz olarak önemli bir yeri var diyebiliriz.
Bilimle kalın!
Yorum Yazın
Bir insanı hem de adımlarını sayarak 800 km yol yürümeye nasıl ikna ettin amk?
bir de dönüşü var
adım başı ortalama 90 cm desen 888.888 adım attın ve üşenmedin bunu saydın he mi? sonra bi 800 km daha geri yürüdün ve bu sayıyı bilim aşkıyla yanan Eratosth... Devamını Gör
Ben anlamadım ya :/
Carl Sagan- Kozmos kitabının ilk kısmında bu olaya yer veriliyor. Oradan da okuyabilirsin.