Burak Arzova Yazio: TikTok ve WeChat Satışı ABD Açısından Bir Başarı Mı?
Son dönemlerde uluslararası ekonomik ilişkilerde en önemli gündem maddelerinden birisi hiç şüphesiz ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşı. Şimdi Pandemi nedeniyle bu konu çok gündemde olmasa da TikTok ve WeChat’in ABD’de el değiştirecek olması bu savaşın bir başka boyutu aslında.
Ancak işin ticaret savaşı bir yana Alex Capri (Hinrich Vakfı Kıdemli Araştırmacısı) olayın sadece tarifelerden oluşan bir ticaret savaşından ibaret olmadığını, aslında alttan alta ABD – Çin Teknoloji savaşı olduğunu söylüyor.
Capri, Hong Kong'un ticaret yanlısı Hinrich Vakfı için Yeni Bir Teknoloji-Milliyetçilik Çağı'nın Yarı İletken Değer Zincirlerini Nasıl Sarstığına yönelik bir rapor yazmıştı. Özetle; “Teknoloji inovasyonunu doğrudan ekonomik refah, sosyal istikrar ve ulusal güvenlik politikalarına bağlayan yeni bir merkantilizm türü” içinde olduğumuzu belirtiyor. Bu çatışmanın temelinde, mikroçipler için 'merkezi sinir sistemleri ve tüm yeniçağ teknolojisi içindeki beyinler' ve gelişmiş ülkeler için hayati derecede önem taşıyan materyaller ve devre sağlayan yarı iletkenler var. Capri bu cephede, ABD ve Çin arasındaki ayrışmanın kaçınılmaz olduğunu raporunda belirtmiş.
Şimdi bunu bir kenara not edin lütfen ve Başkan Trump’ın Çin menşeili TikTok ve WeChat faaliyetlerini ABD’de neden yasaklamak istediğine bu notu dikkate alarak beraberce bakalım.
31 Temmuz 2020 Cuma günü, başkanlık uçağı Air Force One’da, gazeteciler ile yaptığı sohbette Başkan Trump, TikTok ve WeChat i ABD’de yasaklamak istediğini söyledi. Amerikalıların TikTok ve WeChat'in ana şirketleriyle herhangi bir işlem yapmasının yasaklanacağını, yani ABD şirketlerinin ve bireylerinin artık bu platformlarda reklam veremeyeceğini, bunların uygulama mağazaları aracılığıyla indirilmesine müsaade edemeyeceğini belirtti.
Başkan’ın bu konudaki en önemli argümanı, “Güvenlik Endişesi”. Güvenlik endişesinin kaynağı da, veri güvenliği ve kişisel verilerin korunması.
TikTok, daha çok gençler arasında popüler olan, ABD'de tahmini 100 milyon kullanıcısı olan (Dünya geneline baktığımızda bu rakam çok çok daha fazla), kullanıcısı tarafından kısa süreli olarak üretilen video kliplerin paylaşılmasına imkân tanıyan bir sosyal ağ uygulaması.
WeChat ise mesajlaşma, sosyal medya ve ödeme platformlarını içeren bir uygulama. Bu özellikleri nedeniyle pek çok kişi tarafından “Süper Uygulama” olarak adlandırılıyor. WeChat, ABD’de Çin’deki kadar popüler değil. Ancak WeChat’i ABD açısından önemli kılan unsur Çin Diasporası tarafından Çin'deki aileleri ve arkadaşları ile bağlantı kurmak amacıyla yaygın olarak kullanılmasından kaynaklanmakta.
ABD’nin “endişesi ve korkusu” olarak, bu iki uygulama yoluyla toplanan
kapsamlı verilere Çin Hükümeti tarafından erişilebilmesi, verilerin işlenmesi yoluyla casusluk ve şantaj unsuru olarak kullanılabilme olasılığı olarak dile getirilmesine karşılık, Facebook ve diğer ABD kaynaklı sosyal platformların da aynı amaçla kullanılabileceği (ki Facebook ABD seçimlerinde daha evvel seçmenlerin tercihlerini etkilediği konusunda pek çok suçlamaya maruz kalmıştı) ihtimalinin konusu çok da fazla dile getirilmiyor.
Oysa bu ABD menşeili platformlar dünyada çok daha fazla yaygın ve dünyanın tüm ülkeleri aynı riske maruz.
Peki, TikTok ve WeChat’i özel yapan ne?
Perde arkasında, TikTok ve WeChat'e karşı ABD’nin bunları yasaklama isteğine katkıda bulunabilecek daha geniş birkaç motivasyon var.
Huawei ve ZTE gibi donanım şirketlerine karşı ABD daha önce karşıt eylemlerde bulunmuştu. Bence bu motivasyonun temeli, ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşının başlangıç noktasını oluşturan “teknoloji oluşturma” gerilimi.
Çin Hükümetinden kaynaklı olarak, birçok ABD teknoloji şirketinin Çin'de serbestçe faaliyet gösteremeyeceği göz önüne alındığında, ABD-Çin ilişkilerinde daha fazla mütekabiliyetin beklenmesi de büyük bir olasılık olarak duruyor.
Görüldüğü kadarıyla, Başkan Trump bu anlaşmayı kendi kamuoyuna büyük bir başarı olarak satmasına aslında istediği çok şeyi alamamış gözüküyor.
Bu varsayımı 2 temel alanda toplayabiliriz:
1. Çin'in sahip olduğu şirketin Amerikalı bir şirkete (ya da şirketler grubuna) tamamen satışı söz konusu değil. Oracle-Walmart konsorsiyomu, TikTok Global'in yaklaşık% 20'sini (Oracle yeni TikTok Global'den yüzde 12.5 pay alırken, Walmart Inc. ise yeni kuruluştan yüzde 7.5 pay alacak) satın alacak. Bu satın alma için ödenecek tutar ise yaklaşık 12 Milyar USD. ABD'li yatırımcıların ByteDance'teki hisselerini ve ayrıca nihai Walmart ve Oracle hisselerini hesaba katıldığında, Amerikalılar TikTok'un çoğunluk hisselerini kontrol edebileceği belirtse de, bu hisseler yeni şirketin doğrudan kontrolünü mümkün kılmayacak.
Başkan Trump, TikTok'un sahibi ByteDance'e istinaden, 'Şirketle hiçbir ilişkileri olmayacak. Aksi takdirde anlaşmayı imzalamayız. Yeni şirket tamamen Oracle’ın kontrolünde olacak” beyanında bulundu. Bu beyan üzerine, Çin'in devlet destekli yayın kuruluşu Global Times'ın baş editörü Hu Xijin, Pekin'in bu anlaşmayı yüksek olasılıkla ulusal güvenliğe, ulusal çıkarlara ve Çin’in uluslararası arenada ki itibarına yönelik tehdit oluşturacağı gerekçesi ile reddedeceği bilgisini verdiği bir tweet attı. Böylece, Çin’in bu satın almaya karşı başka önlemlerle geri geleceği hususunda bence kafalarda tereddüt kalmadı.
2. Başkan Trump, ABD verilerinin artık Oracle tarafından depolanacağını söylese de, TikTok zaten Amerikan verilerini büyük ölçüde Google ve Amazon tarafından işletilen ABD sunucularında depoluyor. O nedenle verilerin tamamen Amerika kontrolüne geçeceği açıklaması bu aşamada havada kalmakta.
Bu satın alma konsorsiyumunda Oracle’ın Microsoft un yerini alması, Başkan Trump’a yöneltilen eleştirilerin de artmasına neden oldu. Çünkü Oracle kurucu ortağı Larry Ellison, California golf sahalarında Başkan için bağış toplama etkinliğine ev sahipliği yapmış bir kişi. Kişiye özel muamele eleştirileri zaten Başkan’a uzun zamandan beri yöneltilen eleştirilerdendi. Başkan Trump, şimdi seçim öncesinde bu yeni durumu da karşılamak durumunda kalacak.
Özetle TikTok satışı Başkan Trump tarafından önemli bir güvenlik satın alması olarak yansıtılsa da, tanınırlığın artması, yeni üye kazanımı ve gelir artışı potansiyelinin ortaya çıkmasından dolayı ByteDance açısından da büyük bir başarı olarak gözüküyor. Çin devlet medyası anlaşmayı “Amerikan tuzağı” ve “hileli oyun” olarak nitelendirse bile, Çin’in ABD tarafından açık bir teknoloji tehdidi olarak görülmesinin onaylanması anlamında bir başarı olarak görülebilir.
Nihai karar tamamen size kalmış. Gelecek günlerde kimin kazançlı çıktığını beraberce göreceğiz.
Yorum Yazın