Beynimiz Bir Şeyi Unuttuğumuzu Hatırlıyorken, Unutulan Şeyi Neden Hatırlayamıyor?
Valla hayatımın yarısı bir şey unuttuğumu hatırlayarak geçiyor... Bu kadar sinir bozucu bir durum olamaz...😢
"Ya bir şey söyleyecektim ama unuttum." ya da "Bir şey yapacaktım unuttum." gibi cümleleri hepimiz günlük hayatta birçok kez kuruyoruz.
Peki ama neden? Beynimiz bir şeyi unuttuğunu bile hatırlıyorken ne unuttuğunu nasıl hatırlamaz?!😡 Haydi gelin bunun bilimsel nedenini beraber inceleyelim:
Öncelikle bu sorunu derinlemesine çözebilmemiz için hafızamızın nasıl çalıştığını anlamamız gerekli.
Hafızamız aslında hepimizin düşündüğü gibi verilerin saklandığı büyük dosyalara benzemez. Tüm anılarımız en basit tabiriyle 'sinapsis' adı verilen bir yerde saklanır. Sinapsis, iki nöron yani beyin hücrelerimiz arasındaki bağlantıdır. Bir beyin hücremizin diğerini harekete geçirmesini sağlar. Yani diyelim ki çok güzel bir kek kokusu alıyorsunuz. Nöronlarınız bu kokuyu algılayarak beyninize sinaptik sinyaller gönderir ve bunun sonucunda da ağzınız sulanmaya başlar.
Peki ya kek sevmiyorsak o zaman ne oluyor?
Kekten yine aynı kokuyu alırsınız ama bu kez ağzınız sulanmaz. Bunun nedeni sinaptik yolların kullanıldıkça güçlenmesi ve bu sürecin de salgılanan dopamini hızlandırmasından kaynaklanır. Dopamin ise beynimizin salgıladığı 'bunu istiyorum' kimyasaldır ve bağımlılıkla büyük ölçüde bağlantılıdır.
Yani kek yemeyi seven kişi dopamin salgılar ve keki yemeye başlamadan önce de beyni ağzına sinyal gönderir. Bundan dolayı da ağzımız sulanır.
Yani bu noktada da koku ve ağız sulanması arasında beynimiz bir bağ kurmaya başlar. Keki sevmeyen kişilerde ise bu olmadığından beyin bu ikili bağlamı kurmaz. Domapin salgılanmaz ve bu hücreler de haliyle güçlenmez.
Peki tamam da bunun hafızayla alakası ne?
Hafıza temelde bunun daha karmaşık halidir. Yaşadığınız olaylar, konuşmalarınız, internette okuduklarınız, birinin sesi ya da dışarıdan gelen herhangi bir etmen bir anda sizin annenizi düşünmenizi tetikleyebilir ve bu da haliyle sinaptik yolları uyandırır. Yani örneğin kalabalıklar içinde bir anda annenizin yüzünü hatırlamanız bundandır. Ya da Anneler Günü'nde farkında olmadan annenizi aramanızın nedeni buna dayanır. Tüm bunlar sinaptik bağlantılardan kaynaklanır ve annenizle kurduğunuz bağın altında yer alan etkenler bunu tetikler. Yani annenizin yüzüne baktığınızda gördükleriniz, hissettikleriniz, düşündükleriniz yıllar içinde güçlenerek size olur olmadık yerde bunu hatırlatır. Bunun nedeni de sizin bile farkında olmadığınız sinaptik bağlardır.
Bu uzun süreli hafızadır. Bir de kısa süreli hafızaya sahibiz. Yani yapacağımız şeyi unutmaya neden olan kısa süreli hafızamıza...
Hepimizin odaya girip, odanın ışığını açıp sonra da ne yapacağımızı unutup çıktığımız zamanlar olmuştur. Bunun nedeni odadan alacağımız eşyanın ya da yapmayı düşündüğümüz şeyin kısa süreli hafızamızda yer almasından kaynaklanır. Yani örneğin her gün evinizdeki koridorda yürüyüp odanıza giriyorsanız beyniniz bu durumu bir veri olarak saklamaz. Bunun yerine kısa süreli hafızanıza yapacağınız işe yönlendirir. Bu gibi durumlarda aklınızda sadece 5-6 işi ya da eşyayı tutabilmenizin temel nedeni de budur.
Yani yapacağınız iş ya da söyleyeceğiniz şey siz düşündükçe kafanızda yer edinir. Düşünmeyi bıraktığınız anda da beyniniz dış etmenlerden etkilenerek unutmanıza neden olur.
Yani odanıza girdiğinizde düşünmeyi bir anlığına da olsun bıraktığınız için beyniniz ne yapacağınızı unutur ve neden odaya girdiğinizi hatırlayamazsınız. Çünkü beyniniz yapacaklarınızı veri olarak depolamamıştır.
Peki ne olduğunu nasıl hatırlayacağız?
Cevap aslında çok basit: Aynı adımları tekrardan atacaksınız. Bunun nedeni gördüğünüz veya düşündüğünüz bir şeye dayanarak yapacaklarına karar verirsiniz. Yani o şeyi tekrar görür ya da düşünürseniz yapacağınız şey her neyse hemen hatırlayabilirsiniz. Yani odanıza giden o koridordan yürümek size yardımcı olabilir!
Kas hafızası, açık hafıza, koku çağrışımları vb. gibi tüm hafıza türleri tekrar tekrar kullanım yoluyla beynimizde depolanır.
Bunda da Hebb teorisi yani Nörofizyolojik Kuram adı verilir.
Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz? Yaşadığınız en saçma unutma anınız neydi? Yorumlarda buluşalım!
Bu içerikler de ilginizi çekebilir:
👇
Yorum Yazın
Çözüm önerisi gerçekten çok doğru. Fazla unutkan bir yapıya sahibim ve aklıma geleni 5-10 saniye içinde dillendirmezsem unutuyorum. Hatırlama için söyleyeceğ... Devamını Gör