1878-1917 Arasında 39 Sene Rus Hakimiyetinde Kalan Kars Şehrinde Rus Mimarisinin İzlerini İnceledik
Türkiye'nin Doğu kapısında bir şehir Kars. Günümüzde kozmopolit ve mistik yapısıyla dikkat çekmeye; romanlara, hikayelere, filmlere konu olmaya devam ediyor. Kars'ın tarihinden gelen zenginlikleri ise başlı başına dikkat çekici. 1878-1917 arasında 39 sene Rus İmparatorluğu hakimiyetinde kalan Kars, Bolşevik Devrimi sonrası Rus birliklerinin çekilmesiyle yeniden topraklarımıza katıldı. Ancak Ruslar, Kars'ta kaldıkları 39 sene içinde şehirde çok sayıda eser bıraktı. Sizler için Kars'taki Rus etkisinin ve mimarisinin izini sürdük. Tarihte bir yolculuğa hazırsanız başlayalım...
Altta gördüğünüz fotoğraf bir Rus şehrinden değil. Ülkemizin güzide bir kenti olan Kars'tan. Rus mimarisinin izlerine ve ayrıntılarına rastladığınız bu tarz yapılara Kars'ta sıklıkla denk geliyorsunuz.
Osmanlı İmaparatorluğu, bugünkü Kars, Ardahan ve Erzurum'un bir kısmını kapsayan bölgeyi, 1878'de Rus İmparatorluğu'na bırakmak zorunda kaldı. Bölgeye büyük önem veren Rusya, 'Kars Oblastı' adıyla bir bölge kurdu. Kars'ın yerli halkının yanı sıra, Rus topraklarından çok sayıda yerleşimci de Kars bölgesine göç ederek burada yaşamaya başladı.
Yollar, tüneller, binalar yapan Ruslar; Kars'tan hiç ayrılmayacaklarını düşünerek yatırımlarını sürdürdüler.
1917'de Rusya'da Bolşevik Devrimi olmasının ardından, işgal ettikleri bölgelerden çekilmeye başlayan Rus birlikleri, bu tarihte Kars ve çevresini terk etti. Kazım Karabekir Paşa liderliğindeki Türk birlikleri bölgeyi yeniden denetime aldı. Ancak Rusların Kars sevdası burada bitmeyecekti...
İkinci Dünya Savaşı sonrası Kars ve çevresini Türkiye'den talep eden Rusya, bu konuya ilişkin Türkiye'ye iki defa nota verdi.
Böyle bir teklifi kabul etmesi mümkün olmayan Türkiye ise, Rus tehdidine karşı Batı Kampına yakınlaşmaya başladı. ABD'nin başını çektiğini Atlantik cephesinin bastırması ile Rusya, Kars ısrarından vazgeçti. Ancak bu süreç, Rusların Kars'a verdikleri önemi gösteren dikkat çekici bir gelişme olarak akıllardaki yerini aldı.
Günümüzde Türkiye'nin 81 vilayetinden birisi olan Kars, Rusya hakimiyetinde geçirdiği yılların izlerini hala üstünde taşıyor.
Şehirdeki Rus mimarisi, Rus yapımı eserler kendinizi Moskova'da hissetmenizi sağlayabilir. Yöre halkı da bu durumun turistik getirilerinden memnun olmalı ki, Rusya'yı anımsatan isimler verilen cafe, lokanta ve barlar şehirde bugün bile dikkat çekiyor.
Rusların Kars'ta bıraktığı izler binalardan ibaret değil. Rus topraklarından gelip Kars'a yerleştirilen insanlar da Kars'ın bir parçası oldular.
Malakanlar olarak bilinen bu halk, Rusya tarafından Kars'a yerleştirildiler. Burada özellikle değirmencilik işiyle uğraşarak geçimlerini sağladılar. 1917'de Ruslar şehri terk etse de, Malakanlar Kars'ta kalmaya devam etti. 1923'te Cumhuriyet kurulunca, Türkiye'nin yurttaşları olarak yaşamlarını sürdürdüler. Ancak kendilerine özgü yaşamları ve inançları olduğu için, zamanla Kars'taki nüfusları azaldı. Büyük bir kısmı Avrupa ve ABD'ye göç ettiler. Buna rağmen Kars'ta hala Malakanların izlerine ve etkilerine rastlamak mümkün. Merhum oyuncumuz Tarık Akan, 'Deli Deli Olma' isimli filmde, ailesini kaybetmiş Malakan bir adamı canlandırmıştı.
Kars sokaklarını gezerken, kendinizi tarihin içinde bir tünelde hissediyorsunuz. Yüzlerce yıldır gelip geçen medeniyetlerin izlerine şehirde bugün dahi rastlıyorsunuz.
Yorum Yazın
Kars ile yazdığınız bilgiler eksik ve yüzeysel. Ruslar Kars’ı 1917 de terk etmedi. Bolşevik ihtilalinden sonra kendi problemleri ağır basınca Ermenileri örgü... Devamını Gör
Geri çekilen Ermeniler birçok yerleşim birimin de insanları katlederek vahşice katliamlar yaparak sivil halkı yok ettiler. 1920 sonrası Kazımkarabekir komuta... Devamını Gör
Sonradan yapılan Kars anlaşması ile bugünkü sınırlar çizildi. 1980 yılında Kars a gittiğimde. Merhum vali Ünal Özgödek’i ziyaret ettim. O Esma’da bayındırlık... Devamını Gör