Omurgasızlar da Kendilerini Kontrol Edebilecek Şekilde Evrimleşiyorlar: Mürekkep Balığı ve Marshmallow Testi
Geliyorlar... Karadan, denizden ve havadan geliyorlar...
Mürekkep balıklarına geçmeden önce isterseniz kısaca marşmelov deneyinden bahsedelim. Stanford Üniversitesi'nden Walter Mischel'in geliştirdiği bu test hazzı erteleme üzerine.
Bu deneyde çocuklara bir kurabiye, marşmelov vesaire ödül olarak sunulur. Eğer ödülü hemen almazlarsa aynı ödülden bir tane daha vereceği de söylenir. Ve bu durumda çocukların hazlarını ertelemek için iradelerini ne derece koruyabildikleri ölçülür.
Cambridge Üniversitesi'nden Alexandra Schnell'in başyazarlığını yaptığı mürekkep balıkları üzerinde yapılan araştırmada da marşmelov testinin uyarlanmış bir versiyonu yapılır.
6 mürekkep balığı üzerinde deney yapan araştırmacıların ilk hedefi deneklerin hangi yemeği daha çok sevdiğini tespit etmek olur. Mönüde canlı bir çim ve ölü bir kral karidesinin yanı sıra yengeç vardır. Denekler canlı karidesi en çok yengeci en az olacak şekilde severler.
Araştırmacı bilim insanları hazırladıkları düzenekte içinde yiyecek bulunan 3 şeffaf kutu kullanırlar. Bu kutulardan biri hemen diğeri gecikmeli açılırken üçüncü kutu hiç açılmaz.
İçinde yiyecek olan bu üç kutu mürekkep balığına aynı anda sunulur ve hayvan tahmin edildiği üzere kutulara saldırır. Ancak belli bir süre sonra kutuların kendince bir kuralı olduğunu fark eder. Hatta bir süre sonra hiç açılmayacak olan kutuya yaklaşma zahmetine bile girmez çünkü oradan yiyecek alamayacağını öğrenir.
Deneyin sonraki aşamasında kutu sayısı 2'ye indirilir ve hemen açılan kutuya kral karidesi, gecikmeli olarak açılan kutuya ise çim karidesi yerleştirilir.
Mürekkep balığı ise sevdiği yiyeceği yemek için 50 ile 130 saniye gibi kendi bünyesine göre gayet fazla süre sabreder. Yani bir bakıma iradesine hakim olur ve daha çok sevdiği yiyecek için beklemeye tahammül ettiği gibi sevmediği yiyecekten de feragat eder.
Schnell'e göre bu başarı rahatlıkla şempanzeler, kargalar, papağanlar gibi büyük beyinli omurgalılarla karşılaştırılabilir.
Tabii şunu da unutmamamız gerekiyor: bu uzun ömürlü, alet kullanabilen türler sosyal bağlar oluşturabilirler ve öz denetimlerini geliştirerek dürtülerini inkar ederek daha uzun ve iyi bir yaşam sürebilirler. Ancak bu kurallar mürekkep balığı için geçerli değil çünkü onlar ne alet kullanabiliyorlar, ne uzun ömürlüler ne de sosyaller.
Yani? Diyorsanız, şöyle açıklayayım: Schnell, mürekkep balıklarının verimliliklerini üst düzeye çıkarmak için öz denetim konusunda evrildiklerini düşünür ve şöyle der:
'Mürekkep balıkları uzun sürelerini av olmamak için kamufle olarak geçirirler. Neredeyse hareketsiz kalırlar. Böylece avcıların onları bulmasını önleyebilirler. Yiyecek aradıklarında bu kamuflaj bozulur ve avcılarına maruz kalırlar.'
"Öz denetimlerinin bunun bir sonucu olarak evrimleşmiş olabileceğini düşünüyoruz. Böylelikle daha iyi kaliteyi seçmek için bekleyerek yiyecek aramayı optimize edebilirler."
Bu deneyi ilerleten Schnell ve ekibi bu sefer yiyecek tanklarına işaretler koyarak mürekkep balıklarına yiyecek ile işareti ilişkilendirmeyi öğretirler. Bu ikinci deneyde çıkan sonuç ise hazzı en çok erteleyen deneğin daha hızlı öğrendiği olur.
Schnell bu gelişmeyi heyecanla şöyle belirtir: "Öz denetim ile öğrenme performansı arasındaki bağlantının primat soyu dışındaki ilk gösterimi!"
Yani insan zekasının evriminin temelini anlamaya çalışmak istediğimizde görülen o ki mürekkep balıkları bize bir hayli yardımcı olabilir. Çünkü tamamen farklı evrimsel geçmişe sahip hayvanlar görülüyor ki aynı bilişsel özelliklere sahip olabiliyorlar.
Uzaktan da Olsalar Homo Akrabalarımızı Ziyaret Etmeye Ne Dersiniz?
Yorum Yazın