Sınavları, Finalleri, Raporları Salla! İşte Sınavların Ölçemeyeceği 7 Zeka Tipi
Final haftalarından oldum olası nefret etmişimdir. Yani, nasıl bir insanın değerini ölçmek için bir saatlik bir sınavla nasıl bir deneme yaratabilirsiniz ki? Zekanızın ve başarınızın ölçüsünü nasıl bir yanıtla, ya da yarısı doldurulmuş boşluklarla kanıtlayabilirsiniz ki?
Büyürken girdiğimiz tüm sınavlarda olduğu gibi –YDS, ÖSS vb- ait olduğumuz yeri belirleyen her zaman sadece bir deneme, bir not vardı. Zekamızın sadece bir ölçümü vardı ve bunu orada kanıtlayamıyorsanız, e işte, aptalın biriydiniz.
Şimdi final haftası geldi çattı ve değerinizi kanıtlayacak tek seferlik sınavla yüz yüzesiniz. Peki neden böyle olsun ki? Neden başarılı olup olmamanızı bu bir sınav belirlesin? Neden bir not başarılılar listesine girip giremeyeceğinize karar versin?
Ne yazık ki birçok okul, öğrencilerinin kabiliyetlerini tek bir tip zekaya göre ölçmeyi tercih ediyor. Yeteneklerimizin ve niteliklerimizin büyüklüğü ve farklılığını basmakalıp bir yaklaşıma çeviriyor.
Öğrencilere söylememekte ısrar ettikleri şey ise yeteneğin altı farklı ölçümü daha olduğu ve onların sınıfında olmasa da bir dahi olabileceğiniz.
1983’te, bir gelişimsel psikolog ve Harvard’da profesör olan Howard Gardner çoklu zeka teorisini ortaya attı. “Aklın Çerçeveleri: Çoklu Zeka Teorisi” kitabında, insanların sahip olabileceği yedi farklı zeka türünü belirtir.
Yanıtlamaya çalıştığı asıl soru şuydu: Zeka tekil bir şey midir yoksa --birbirinden bağımsız çeşitli entelektüel duyular mıdır?
Gardner, yüksek bir IQ’nun zekayı ölçmede doğru bir yöntem olduğuna inanmadı. Zeka tanımı şuydu;
Zeka, kültürel bir ortamda sorunları çözmek ya da kültürel bir değeri olan ürünler yaratmak amacıyla etkinleştirilebilecek bilgiyi işleme sokan biyopsikolojik bir potansiyeldir.
Yüksek bir IQ’ya sahip olmak insanın toplumda üretken olacağı anlamına gelmez. Sırf bir takım bilgileri aklında tutmak insanın o bilgiyi gerçek hayatta uygulamaya sokabileceği anlamına gelmez.
Zeka genel bir kabiliyet değil, toplumun birçok farklı alanında ifade edilen türlü yaklaşımlardır.
Gardner’ın teorisi gelişimsel psikolojide bir gelişme değil, insanoğlu için bir özgürlüktü. Sonuç olarak, düşük sınav notlarından dolayı kapana kısılan, puanlar yüzünden baskı gören ve kendi dahiliklerini inkar eden insanlara karşı olan bakış açısı değişti.
Kalkülüs sınavlarında yeterli notları alamamaları ya da makalelerinden tam not alamamaları yetenekli olmadıkları anlamına gelmiyordu. Sadece zekalarının bu alanlarda olmadığı anlamına geliyordu. Zekaları başka bir yerden, başkalarının kıskanabileceği bir yerden geliyordu.
Yani finalleriniz bitiyorsa, başlamak üzereyse ya da hali hazırda başarısız geçtiyse çok ciddiye almayın. Çünkü sizin zekanız bu optik kağıtlardan çok ötede bir yerde olabilir.
Aşağıdakiler Gardner’ın yedi çeşit zeka teorileri. Kendinizinkini bulun ve başarıya giden yolunuzu izleyin.
1. Dilbilimsel Zeka.
Okumayı seviyor musunuz? Şiirlere, kısa öykülere ya da İspanyol halk öykülerine yatkınlığınız mı var? Hayatınızı yerlilerle konuşup eski diyalektleri öğrenerek yurt dışında geçirmeyi mi düşlüyorsunuz? Boş zamanınızda şarkı sözleri, şiirler ve oyunlar mı yazıyorsunuz?
Romantik biri değilsiniz, gayet de entelektüelsiniz. Zekanızı dili kullanmada ve başkalarından daha iyi iletişim kullanmada kullanıyorsunuz. Başkalarının anlayamayacağı düzeyde kelimelerinin ve konuşmaların anlamlarını kavrıyorsunuz.
Başkalarının okuyacağı hikayeler yaratırsınız, onları değiştirecek düşünceler yazarsınız. Bu muhteşem bir şey.
Dilbilimiyle ilgilenenler için şöyle de bir şey var: http://www.dilbilimhayatta.com/
2. Mantıksal-Matematiksel Zeka.
Bir şeyleri nasıl onaracağınızı, başka şeylerin nasıl çalıştığını anlıyorsunuz. Bir şeyleri bir araya getirmeyi seviyorsunuz. Bulmacalara ve problemleri kimselere bırakmıyorsunuz. Mantıklısınız; problemleri mantıklı ve bilimsel bir şekilde analiz edebiliyorsunuz. Numaralarla ve bilmecelerle aranız iyi. Akıllısınız. Kalıpları saptama kabiliyetine sahipsiniz, başkalarından daha üst bir düzeyde çıkarım yaparak akıl yürütebiliyorsunuz ve mantıklı düşünebiliyorsunuz.
Dünyanın ustasısınız ve her şeyin çözülmeyi bekleyen bir problem olduğunu biliyorsunuz.
3. Müzikal Zeka.
Muhteşem bir gitar solosuna yatkın o kulağınız, elinizle ritim tutma ihtiyacınız, yaptığınız davul dizisi bir hobi değil, bunlar doğuştan birer yetenek.
Müzikal aralıkları, tonları ve ritimleri tanıma ve besteleme kapasiteniz var. Hiç fena değil. Müzik üretme ve anlama kabiliyeti birçok insana göre karmaşık bir denklemi çözmek kadar karışık ve etkileyici.
4. Fiziki ve Kinetik Zeka.
Sporda iyi olmak defalarca başarısız olup kendini sakatlayanlar için değil, spor gibi teknik bir konuya hükmedecek spesifik zekaya sahip, becerikli ve seçilmiş az sayıda insan içindir.
Spor izlemesi eğlencelidir çünkü yetenek gerektirir ve bu yetenek bir matematik sınavı kadar zeka gerektirir. Bazı insanlar vücutlarını başka insanların kavrayamayacağı şekilde kullanmayı biliyorlar.
5. Konumsal Zeka.
Organize olma ve çevrenizin farkında olmaya yönelik bir zeka türü vardır. Kapalı ve geniş alanlardaki kalıpları kavrama anlamında bir kabiliyet vardır.
Ele bile alamayacağınız bir odayı döşemeyi ya da bir alanı dizayn etmeyi bilen insanlar sizin sahip olmadığınız bir zekaya sahiptir.
6. Kişilerarası Zeka.
Bir odayı işlemeyi bilmek sadece özenilesi bir kabiliyet değildir. İnsanları, onların güdülerini, arzularını ve ilgi alanlarını anlama yeteneğine sahip olmak doğuştan bir yetenektir. Birinin içini okuyabilmek bir sanattır.
Başka insanların kararlarını ve eylemlerini biçimlendirebilmek bir tür zekadan fazlası, şeytani bir dehadır.
7. İçsel Zeka.
Kendinizi anlamak ve sahip olduğunuz her duyguyu ve güdüyü takdir etmek herkesin yapabileceği bir şey değildir. Başkaları dış kaynaklı problemleri çözmede harika olabilirken, çoğu zaman kendilerini anlayamazlar.
Bütün bir farkındalığa ve kendi benliğinizi anlama yetisine sahip olmak diğer muhteşem şeylere yol açacak bir zaferdir. Kendinizi –her dürtüyü, güdüyü ve arzuyu- tamamen anladığınız zaman her şeyi yapmakta özgürsünüz.