Savaş Önemli Yazio: Dijital Demanstan Korunmanın Yolları Nelerdir?

Acil bir durumda arayabileceğiniz kaç kişinin telefon numarasını ezbere biliyorsunuz? En son ne zaman aracınızla daha önce gitmediğiniz bir adrese telefonunuzda harita uygulaması kullanmadan gittiniz? Şöyle kallavi bir yemeği YouTube’da tarifine bakmadan pişirdiğiniz oluyor mu? Eminim bu soruların cevabı çoğumuz için “Hayır’. Çünkü biz dijital çağın bireyleri için hayat uzun süredir ekranların başında geçiyor ve artık bir şeyi ezberlememiz, akılda tutmamız ‘bize göre’ gerekmiyor. Peki bu yaşam biçimimiz zihnimizi nasıl etkiliyor? Sizce kafamızın içinde her şey yolunda mı?

Akıllı telefon, tablet, bilgisayar ve akıllı TV’ler başta olmak üzere dijital ekranlar hayatımızın her anında baş roldeler. Her gün yüzlerce e-posta, binlerce anlık mesaj ve sosyal medya bildirimleri ile muhatap olan zihnimiz bu yorucu süreçle mücadele etmekte giderek daha da zorlanıyor. Bağımlısı haline geldiğimiz dijital cihazların korkutucu bir şekilde beyinlerimizi mahvetme noktasına geldiğini sadece seyrediyoruz. Bununla birlikte giderek daha az sosyalleşen ve insani ilişkileri zayıflayan bireylerin bilgisayar başında geçirdikleri sürenin artışı pandemi ile birlikte iyice perçinlenmiş oldu. Peki zihnimizin doğasına tamamen zıt olan bu yaşam biçimi bize ne gibi sıkıntılar getirebilir?

Demans, bilişsel işlevlerin (düşünme, hatırlama ve akıl yürütme) ve davranış becerilerinin, kişinin günlük yaşamına ve faaliyetlerine müdahale edecek ölçüde kaybıdır. Bu işlevler arasında hafıza, dil becerileri, görsel algı, problem çözme, kendi kendini yönetme ve odaklanma ve dikkat etme yeteneği var. 

Genellikle tüm bu belirtiler yaşlı insanlarda görülür. Bu hastalığın tanısının konulduğu yaşlılar genellikle unutkandır ve en yakınlarının isimlerini, telefon numaraları, iletişim bilgileri hatırlamakta çok zorluk çekerler.

Ancak günümüzde bu tip bilişsel sorunlar gençler ve hatta küçük çocuklarda bile görülmeye başlamış durumda. Uzmanlar demans belirtilerinin gençlerde görülmeye başlanmasını özellikle aşırı akıllı telefon kullanımı ile bağdaştırıyor.  Ekran bağımlılıkları beynin hafıza, konsantrasyon ve dikkat süresini düzenleyen ilgili bölümünü olumsuz etkiliyor. Erken yaşlarda görülen bu rahatsızlık için “Dijital Demans” ifadesi kullanılıyor.

Dijital Demans, sinirbilimci Manfred Spitzer tarafından ortaya atılan bir terim. Bu yeni nesil rahatsızlık, dijital teknoloji alanında inanılmaz bir büyüme kaydeden Güney Kore’de gençlerin aşırı akıllı telefon kullanımlarının zihinsel becerileri üzerindeki etkilerinin araştırmaya başlanması ile ortaya çıktı.

Dijital Demans’ın ergenlerde / yetişkinlerde en sık karışımıza çıkan belirtileri;

gelişimsel gecikmeler, kısa süreli hafıza kaybı, hareket eksikliği, kaygı, depresyon, öfke, denge bozuklukları, koordine olmayan hareket kalıpları.

Çocuklarda ise gelişimsel gecikmeler, sayı kalıplarını veya yönleri hatırlayamama, motivasyon eksikliği, endişe ve depresyon, unutkanlık, görünür bir sebep olmadan öfke gibi belirtiler ortaya çıkıyor.