Efsaneyi Masaya Yatırdık: Kanuni Yazdığı Tek Bir Mektupla Fransızlara Dansı 100 Yıl Unutturdu mu?
'Bu rezaletin memkeletime de sirayeti ihtimali muvacehesinde name-i hümayunum yed'inize vusulünden itibaren derhal son verilmediği takdirde bizzat ordu-yu hümayunumla gelip men'e muktedirim.'
Belki tarih dersinde belki de internetin dehlizlerinde Kanuni Sultan Süleyman'a dair şu bilgiyle karşılaşmayan kimse yok. 👇
Gelin bu bilgiyi bir daha, detaylıca hatırlayalım.
Dansın ilk yapılmaya başladığı ve Avrupa'da yaygınlaştığı sıralarda Osmanlı hükümdarı Kanuni Sultan Süleyman, Fransa Kralı Fransuva'ya bir mektup yazıyor.
"Ben ki, kırk sekiz krallığın hakanı Sultan Süleyman Han'ım."
'Sefirimden aldığım habere göre, memleketinizde dans namı altında kadın-erkek birbirine sarılmak suretiyle, alamele-innas (herkesin gözü önünde) icra-i lağviyyat (faydasız işler) işlenmekte olduğu mesmuu şahanem olmuştur (işitmişimdir).
İşbu rezaletin memkeletime de sirayeti ihtimali muvacehesinde name-i hümayunum yed'inize (elinize) vusulünden (ulaşmasından) itibaren derhal son verilmediği takdirde, bizzat ordu-yu hümayunumla gelip men'e muktedirim.'
Kanuni mektubunda belirttiği gibi dans faaliyetlerinin durdurulmasını istiyor. İddiaya göre de Fransa'da, bu mektubun ardından 100 yıl boyunca dans yapılmıyor.
Şimdi, ufak bir dedektiflik yaparak bu mektubun kaynağını araştırmaya başlayalım.
Bu metnin yer aldığı sitelerde kaynak, Necdet Bayraktaroğlu’nun 2012’de yayınladığı “Tarihimizdeki Muhteşem Mektuplar” isimli kitabı. Bazı paylaşımlarda ise kaynak Joseph von Hammer’ın Osmanlı İmparatorluğu Tarihi kitabının 10. cildini.
Hatta bu mektup sadece Türkiye'de meşhur olmamış, Fransızca versiyonu da bol bol paylaşılmış.
Kaynakları incelemeye koyulursak karşımıza şöyle bir manzara çıkıyor:
Hammer’ın kitabında adı geçen bölümlerde buna benzer bir mektup yer almıyor. Gösterilen diğer kaynaklarda da bu mektuba dair bir atıf yok, ne kadar geriye gidersek gidelim bu mektuba dair güvenilir bir kaynak bulunamıyor.
Peki kaynağı bulamıyor olmamız bu mektubun olmadığı anlamına mı geliyor?
Doğrulama platformu Teyit, tarihçi Doç. Dr. Emrah Safa Gürkan'la konuyla ilgili görüşüyor. Bakalım Gürkan ne diyor?
“Bu iddia ile birlikte sunulan birden farklı metin var, hepsinde kullanılan dil sorunlu. Kullanılan Arapça ve Farsça tamlamaların büyük çoğunluğu uydurma. Osmanlıca ile alakası olmayan cümle yapıları ve kelimeler var.
"Uydurma bir metin olduğu açıkça belli oluyor."
'Devletler kendi içerisinde zor kullanabilir, belirli kurallar uygulayabilir ancak Kanuni’nin Fransa’da dansı yasaklatması gibi bir durum söz konusu olamaz. Akla gelen diğer soru ise neden Kanuni’nin Fransa’daki dans ile ilgilensin?”
Bunlar tarihsel bilgiler ama Kanuni'nin bu mektubu gerçekse, Fransa'da o dönemde dans yasaklanmış mıydı?
Kanuni Sultan Süleyman 1520-1566 yılları arasında hükümdardı, mektubun yollandığı tarihi de 1520 ve sonrasındaki 40 yıl arasına tekabül ediyorsa bu yasak da 1600'lerin ortalarına dek sürüyor olmalı.
Fakat bu yıllarda Fransa'da dans ara verilmeksizin sürmüş hatta gittikçe popülerleşmiş.
Burada sorulması gereken asıl soru tarihimizi ve gururla andığımız kişilikleri onurlandırmak için neden sağlam olmayan bilgilere başvurduğumuz. ..
Hele ki elimizdeki bilgiler zaten bu toprakların saygınlığını fazlasıyla ortaya koyuyorken.