Eskilerden miras: Vazgeçmediğimiz 10 âdet:
Eskilerden miras: Vazgeçmediğimiz 10 âdet:
Uzun yollarda sadece atlar, çadırlar ve erzak taşınmadı. Alışkanlıklar ve ritüeller, kökleşmiş davranışlar da beraberinde geliyor. İnsanlarla beraber göç etmeyi başarmış bu alışkanlıkların izleri gündelik yaşamımızda hâlâ oldukça büyük bir yer tutuyor.
Anadolu'ya göç, İslamiyetin kabul edilmesi, değişen dinin toplumsal yapıdaki etkileri ve yansımaları gibi tarihsel ve sosyolojik detaylarda boğulmanın bir anlamı yok şimdilik. Örnekler çoğaltılabilir ama aşağıda sıraladıklarımız, ister batıl inanç deyin ister bir bildikleri vardır deyin hepimizin alışkanlıklarından, belki de farkında olmadan yaptıklarından.
Ağaçlara çaput bağlamak
Yaşamı temsil eden ağaçlara veya dini ritüellerde kullanılan davullara bağlanan ‘’yalma’’ denilen bezlerden geliyor. Kansız kurban, adak olarak da düşünülebilir.
Nazar boncuğu
Nazar boncuğunda temsil edilen mavi göz iyiliğine inanılan Gök Tanrı'yı temsil ediyor ve Yer Tanrı'nın kötlüklerinden koruduğuna inanılıyor. Göz üzerine kurulu bu mit, aynı zamanda nazarı ifade etmek için kullanılan gözle ilgili çoğu deyimi de açıklıyor.
Kurşun dökmek
Bir üstteki maddenin doğurduğu bir çözüm yoludur aslında. Eskiden kut kuyuv, kut dökme gibi adlarla anılan bu işlemde asıl amaç, kötü ruhların, nazarın getirdiklerinden arınmak ve ruhen rahatlamak. Kimyasal reaksiyonlar ve kurşunun değerlikleri hakkında bilimsel açıklamalara dayandıranlar da var. Kısaca, bir çeşit bedenin topraklanma işlemine tabi tutulması ve negatif yüklerinden kurtulması.
Eşikte durmamak
Eski Türklerde ölülerini hemen çadırlarının önüne gömdükleri ya da yaşanılan yeri koruyan iyi ruhun eşikte beklediği inancı gibi değişik kökenlere dayandırılıyor. Hangisi doğrudur ya da başka önermeler var mıdır, emin değiliz ama çokça işittiğimiz 'Eşikte durma!' azarları bu davranışın geçerliliğini kanıtlıyor.
Mezar
Ölümden sonraki yaşama ve ruhların öldükten sonra güncel deyişle başka bir boyutta yeni bir yaşama başlıyor olduklarına olan inanç, ölülerin yerini belli etme ve onlara özel bir yapıt inşa etme ihtiyacını beraberinde getiriyor. Öyle ki kuşların su içmesi için yapıldığını düşündüğümüz mezar sulukları, aslında ruhların su içme ihtiyaçlarını gidermeleri için mezarlara eklenmiş.
Mevlit
İslam inancında olmayan müzik eşliğinde veya belirli bir ahenk içinde dua etmek sadece bizde mevcut. Kökeninde ise yine Şaman rahipler tarafından ölümünün ardından ruha yol göstermek amaçlı yapılan dinî törenler var.
40 sayısı
Bebeğin 'kırklanması' yani doğumunun kırkıncı gününde dışarı çıkarılması, götürüldüğü evde yumurta verilmesi ya da ölünün kırkı çıkması deyimleri... Kırkıncı günün anlam ve önemi sadece bize ait olmamakla birlikte ölüm ve doğum sonrası bu ritüeller çok eskilere dayanmakta.
Gelin ve damat üzerine pirinç serpmek
Sadece bize özgü olmayan bu davranış tahmin edileceği gibi evliliğin yeni çifte bolluk ve bereket getirmesi umudunu simgeliyor.
Lohusa kurdelası
Hamilelik sonrası dönemde anneyi yalnız bırakmamak, bulunuğu odada kırmızı nesneler bulundurma âdetinin temelinde albastı yani lohusa humması olarak bilinen hastalık yatıyor. İnanışa göre doğum yapıldıktan sonra kötü ruhların rahatsız etmesi durumudur ve annenin taşıyacağı kırmız nesneler ile önlenebilir.
Tahtaya vurmak
Genel olarak kötü ruhların tahtalarda yaşadığı inancından geliyor. Henüz keşfedilmemiş ormanlarda ağaçlara vurarak ses çıkarmanın kötü ruhların gitmelerini sağlandığı inancı, bizdeki tahtaya vurma âdetinin temeli. Ama 'knock on wood' ile bu inanç nasıl birleştirilir, orasını bilmiyoruz.
Yorum Yazın