Kayhan Karlı

Son günlerde 2020 Tokyo Olimpiyatlarını izlerken bazı özel sporcular ve aldıkları sonuçlar sonrası tutumlarını takip ediyorum. Şampiyonluğu ve tarif ettikleri başarıyı taşıyabilmelerini ve/veya altında kalmalarını görmek ise benim için süper deneyim oluyor.

Yeni bir eğitim yılının başlayacağı 6 Eylül tarihine yaklaştığımız şu günlerde yetkili ve etkisiz kişilerce salgın böyle devam ederse okulları açmayabiliriz diye konuşmaya başladılar! Ülkemiz bugüne kadar salgında dünya ülkelerine göre temel eğitimi kapalı tutarak çocuklarını en uzun süre okulsuz bırakan ülke oldu… Şimdi vurdumduymaz bir şekilde yaşayan yetişkinlerin cezasını ve/veya hurafeler nedeniyle aşı yaptırmayan yetişkinlerin bedelini çocuklara ödetmekle tehdit ediliyoruz. Bu konuda söz söylemesi gereken ebeveynler ve eğitimciler ise genellikle reaktif tepkilerle günlerini geçiriyorlar ve çözüm önerisi bile yok ortalıkta. Ben sizlerle şeytanın avukatlığını yaparak bazı öneri/zorlamaları paylaşacağım…

İncinsen de incitme… MevlanaBöyle demiş bu coğrafyamızın en büyük düşünürlerinden birisi olan Mevlana Celaleddin Rumi. Ya şimdi? Birbirini boğazlamak için sebep bile aramayan, insanlığını yitirmiş sokaklarımızda bu sözü söyleyebilmek neyi değiştirmeli…

Bu yazıda pek çoğumuzun sorguladığı ve hatta tartışmaların son dönemde sınırsızlaştığı “kaliteli bir eğitim sistemi nelere sahip olmalı” sorusunun değerlendirmesini yapalım istedim.

Cumhurbaşkanlığı kabinesinin 1 Mart Pazartesi günü aldığı kararlarla ülkenin farklı yerlerinde farklı şekillerde okullar yüz yüze eğitime başladılar ve/veya başladılar mı? Herkesin aklında yüzlerce soru ve uygulamada kaotik durumlar artı sürekli yeni soruları da getiriyor…

Anadolu insanı, “Acı patlıcanı kırağı çalmaz.” der. Bu güzel sözden, zor zamanların, insanların hayatta kalma becerisini yükselttiği anlamını çıkartmak hiç de zorlama sayılmaz. Modern ve gerçek hayattan kopuk durumdaki eğitim sistemi; çocukların hayatta kalma şansını arttırmak ve onları zorlu hayat koşullarına hazırlamak yerine, her birine, standart meslekler edindirme güdüsüyle hareket etmekte. Bunun en büyük nedeni eğitimin yıllar boyunca; talebenin talebi doğrultusunda değil, sanayinin yahut günümüzde olduğu gibi dijital dünyanın ihtiyaçlarına göre şekillenmesidir. Bu durum, bildiğimiz evrenin en çok uyumlanabilen ve yaratıcı canlısı olan insanı tekdüze iş yapan, standart robotlara evirmekte.

Aslında son dönemin en popüler söylemlerinden birisi yeni normal… Normal kelimesi kök olarak normdan geliyor ve norma ait demek. Kısacası normal olabilmesi için önce normlar olması gerekiyor… Eğitimde yeni normaller diye konuşan kişilere ben aynı soruyu sormaya devam ediyorum; eğitimde sanki eskiden normlar vardı da şimdi mi normlar var ve yeni normal olacak :))O halde bu durum aslında eğitim sistemimiz içinde olmayan normlarımızı oluşturmak için bir fırsat olabilir mi? Belki normlar oluşturarak ve/veya keşfederek zamanın ruhunu yakalayabilir miyiz! Haydi gelin isterseniz şimdi Covid-19 salgını ve sonrasında değişen ve artık yeni normlar haline gelen bazı durumlara göz atalım…

Öncelikle bir genel manzarayı çizelim istiyorum. İnsanlık neolitik devrimden ve endüstriyel tarımdan sonra ziraatta yeni bir devrimin eşiğinde. Son dönemde değişimin hızının artışından dolayı, çağ açıp kapatan dönüşümlerin süreleri de çok uzun sürmemekle birlikte özellikle sanayi devriminin şekillendirdiği son dört yüz yıllık sosyolojik yapı, bu yeni dijital teknoloji kırılımıyla tam anlamıyla yerle yeksan olmak üzere… Bu son aylarda salgının tetiklediği tartışmalardan bir tanesi de sanayi devrimi öncesi tarım toplumuna dönüş ve sağlıklı gıdayla yaşamak diye özetlenebilecek, derin olmayan bir tartışma başladı. Oysa insanlığın tarım toplumu olarak yaşadığı dönemlerde nüfusu bugünkünün altıda birinden daha azdı… Tartışılması ve cevaplarını bulmamız gereken sorularımız var aslında ve bu cevaplar belki de yeni hayatı tasarlayacak kuşakların, başta eğitimleri olmak üzere her türlü gündemlerini değiştirecek.

Sosyal ve duygusal öğrenme nedir diye sorsam hemen bir sürü cevap gelmeye başlar. Eğitim dünyasında son dönemde farklı paydaşların özellikle de eğitimcilerin giderek öğrencilerin sosyal ve duygusal öğrenme (SDÖ) yeterliliklerinin geliştirilmesine vurgular yapılıyor ve gelişmiş eğitimsel kazanım, başarı ile sosyal duygusal öğrenme arasında bağ kurmaktadır. Covid19 salgınıyla birlikte aslında bu kavramların iyice güncelleştiğini de görüyoruz. Öyle ki aslında eğitim sistemleri son yıllarda bilişsel alanların gelişimine odaklanmaktan dolayı kaçırdığı sosyal-duygusal beceriler boyutunu salgın sırasında toplumsal olarak keşfettik. Oysa ülkemizde bu tartışmaların önemli bir boyutu, SDÖ odaklı çalışan okulların daha çok oyun oynadıkları ve öğrenenlerin akademik-bilişsel gelişimlerini geride bıraktıkları yönünde bir algı etrafında yürümekteydi... Şimdi bakıyorum da düne kadar öğrenenlerin bu becerilerini umursamayan ve varsa yoksa deneme sınavları ve sonuçları diyen okulların salgın sonrası yeniş normalleri bu beceriler odaklı olacakmış…

Onedio sayfalarında ilk yazımda okuyuculara en güncel konulardan birisi ile merhaba demek ve kendi alanımda detaylar vermek istedim. Özellikle sadece ülkemizde değil dünya üzerindeki tüm ülkeler genelinde tartışılan eğitim sistemleri, Covid-19 salgınıyla birlikte tam anlamıyla kral çıplak durumuna geldi. Özellikle de içerik ve ulaştırma yöntemleri açısından çağın çok gerisinde kalmış olan eğitim dünyası şimdi büyük bir kriz yaşıyor ve yaşatıyor…