Ayfer Batı

Bazı insanlar yaratıcılığın bir armağan olduğunu düşünür; dünyada sadece belirli sayıda insana verilen bir armağan… Vincent Van Gogh, Ludwig Van Beethoven, Toni Morrison ve Annie Leibovitz gibi isimlere verilen bir armağan…

En doğru lider, yaptıklarıyla ve bize bıraktığı miraslarla tartışmasız Atatürk.

Zamanını boşa harcayan; kaderini boşa harcıyordur, hayallerini, hedeflerini, mutluluklarını harcıyordur aslında. Hem de farkında olmadan, önemsemeden… Zaman, öyle bir kaynak ki; her şeyi için gerekiyor: para kazanmak için, otobüse yetişmek için, hastalanan bir insanın hayatını kurtarmak için, sevmek için, sevilmek için, yeni nesiller için, iz bırakmak için… Hani her şeyi almak için para gerektiğinden para kazanmak istiyoruz ya; aslında her şey için zaman gerekiyor! Zamanı hep harcıyoruz, her an, her saniye…

“İnsanın bazen en çok kendisine yardım etmesi gerekir…”Bilgiyi yanlış yönetmeye, yanlış yorumlamaya açık kişiler, başarısız olmaya mahkûmdur. 

“Hedefe ulaşmak, ona yönelmekle başlar...”Henry Ford başarıya ulaşana kadar beş kez iflas ederek her şeye yeniden başlamak zorunda kaldı. Karşısına çıkan sayısız engele rağmen, hedeflerine olan inancı, vizyonunun genişliği ve ona ulaşma arzusu sayesinde, otomotiv sektörünün kurucusu ve bir numaralı ismi olmayı başardı. Ford’un hedeflerine ulaşma tutkusu, “Nereye gittiğini bilen bir yelkenin önünü kesecek bir rüzgâr yoktur.” sözüne gerçekleştirilmiş bir vurgu gibiydi.Bir diğer adamın durumu ise daha farklıydı. Adı, Charles Lutwidge Dodgson idi. Lewis Carroll takma adıyla yazıyordu. Aynı zamanda ünlü bir matematikçi, papaz ve fotoğrafçıydı. En ünlü kitabı, 1865 yılında basılmıştı. Herkes onu bir masal kitabı olarak bilir: Alice Harikalar Diyarında. Kitap, sıradan bir çocuk masalı değildir. Mantık, matematik kavramlarının metin aralarında tartışıldığı bir eserdir. Aynı zamanda işletme formasyonlarının tartışıldığı bu kitap, derin anlamlarıyla günümüze ışık tutmayı hâlâ başarabiliyor. Özellikle hedefler ve hedeflerin insan hayatındaki değeri konusunda kitapta pek çok değerli anekdot yer alıyor. Kitabın ana karakterlerinden Cheshire Kedisi ile Alice arasında geçen her diyalog, üzerine dikkatle düşünülmesi gerek birer ders niteliğindedir. Mesela, Alice ile Cheshire Kedisi arasında geçen konuşmalardan birine bakalım:

Hedefi olan ve her seferinde tekrar deneyen insanlardan örnek mi istersiniz? Beethoven’e ne dersiniz? Bir müzik efsanesi, bir dahi… Ludwig’in keman tutuşunu gören hocası, kendisine ilk derste müziği bırakmasını önermişti. Richard Bach’a bakalım. Tüm zamanların en fazla satan kitaplarından Martı, tam on sekiz yayınevinden ret cevabı almıştı. Vazgeçmedi. 19. yayınevi kabul ettiğinde, onlar da bu kitabın milyonlarca satacağını bilmiyordu. ABD’nin en çok okunan yazarlarından William Saroyan. İlk kitabı basılmadan yayınevlerinden yüksekliği 75 cm’ye kadar ulaşan ret mektupları almıştı. Peki, Margaret Mitchell‘in filmleştirilen ünlü romanı Rüzgâr Gibi Geçti'nin tam 38 defa reddedildiğini biliyor musunuz? Örnekler, dünya döndükçe çoğalacak. Her biri de, insanın bir hedefinin olmasının değerini ortaya koyacak. Unutmamak gerekir ki insan sonuçta inandığı, ortaya koyduğu şeydir.

Bu kez soruyu tersten soralım: Bir kişiyi iyi değil, kötü bir lider yapan özellikler nelerdir, nasıl kötü lider olunur? Belki de bu soruya verilebilecek cevaplar, bir önceki sorunun derinliğini ve önemini anlamakta ve hem birey hem takım hem de kurum olarak daha iyiye gitme yolculuğunda bize yardımcı olur.

Hepimizin kendimizle, dünya tarihine iz bırakmış isimler arasında ne fark olduğunu merak ettiğimiz zamanlarımız olmuştur. Einstein ve Mozart'ı neyin özel kıldığını ve bu tür dehaların nasıl ortaya çıktığını, tekrar yaratılıp yaratılamayacağını merakediyoruz. Fark; yaratıcılık kaslarını çalıştırabilmelerinden ve yeterince üretmek için kendinden emin olan yaratıcı seslerini bulmalarından ileri geliyor.

Eğitim nedir dediğimizde genelde herkes sözlük tanımları vermeye çalışıyor, kurumlara ve sistemlere bağlıyor, net tanımda hep yetersiz kalıyor. Haklısınız, bize bu öğretilmiş; düşünmüyor, hayal kurmuyor, kitaplarda yazanı doğru kabul edip aynen sunuyoruz. Bilgiyi alıyor, kafamızda bir yere not ediyor, ama onunla ne yapacağımızı, onu nasıl geliştireceğimizi bilmiyoruz. Gelecek, eğitimle nasıl şekillenir; geleceğin eğitimi nasıl şekillendirilmelidir hiç düşünmüyoruz.

Dil öğrenme yeteneği doğuştan gelir.Dil öğrenme anlık bir beyin aktivitesidir.Farklı diller ise beyinde aynı alanda depolanır.Dil öğrenimi konusunda bunun gibi daha pek çok husustan söz etmek gerekir. Biraz açalım.

Yaklaşık 2 milyonluk bir öğrenci grubunun tamamına uygun bir müfredat hazırlamak mümkün mü? Türkiye’de bugünkü müfredat, bu öğrenci topluluğunun yüzde 10’luk alt bölümünde yer alanlar için hazırlanıyor. Bu öğrencilerin her birinin farklı bir düşünce yapısı ve algılama dünyası var. Bir de eğitim sistemi okul başarısına odaklı olduğu sürece zekâ ve yeteneği, yani istidattı göz ardı etmekten kurtulamıyor. Oysaki öyle devam ediyor. Eğitimin amacı bütün çocukları ortancalar düzeyine getirmek olmadıkça eğitimde eşitsizlik sarmalı da çözülemez. Bir de kuşağında bulunduğumuz Batı eğitim sistemi ‘innovasyon’ süreci sonucu eğitim sisteminde bağışlayıcılık, merhamet, empati, minnettarlık eğitimi, uzlaşmacılık, yardımlaşma, alçakgönüllülük gibi kapitalizmin önemsemediği değerlerin bizim sistemimizde de dışarıda bırakıldığı düşünülürse, şansımız çok azalıyor.İnsan beyninin sosyal becerileri düzenleyen alanlarının zihinsel becerileri düzenleyen alanları gibi eğitilmeye ihtiyacı vardır. Ezber odaklı ve teorik bilgi yükleyici eğitim sisteminde- ki bizimki tam olarak öyle- sadece tekrarlama vardır, itaati yüceltir, zihinsel itiraz, sorgulama ve yeni deneyimlere açık olma, eleştirisel düşünme önemsenmez. “Sorma, düşünme, itaat et” öğretilir. Bu beyin tabanlı öğrenme modeline aykırıdır, öncelikle Akademik başarı önemsenir. Öğrenmeyi bize hatırlatan eğitim sisteminde – ki bizimki asla böyle değil- ise bilgiye ulaşma yolları öğretilmelidir. “Önce doğru soru sor, sonra farklı düşün, yeni deneyimlere açık ol, daha sonra itaat et” denilir.

Bazı insanlar yaratıcılığın bir armağan olduğunu düşünür; dünyada sadece belirli sayıda insana verilen bir armağan… Vincent Van Gogh, Ludwig Van Beethowen, Toni Morrison ve Annie Leibovitze gibi isimlere verilen bir armağan…  Ama gerçek şu ki; yaratıcılık bir hediye değil, bir yeti, öğrenilebilecek ve geliştirilebilecek bir yeti. Yeter ki doğru öğreti ve deneyim yolları bulunsun, çaba ve çalışma ile bir araya gelsin. Peki bu doğru öğreti ve deneyim yolları nedir, nasıl daha yaratıcı olabiliriz, yaratıcılığımızı nasıl geliştirebiliriz?  Araştırmalar gösteriyor ki, beynimizde yaratıcılıktan sorumlu üç ağ var: Odak ve dikkatten sorumlu olan yönetici dikkat ağı, hayâ ve hayal kurmaktan sorumlu olan hayal ağı, ki adından da tahmin edilebilir, ve beynimizde saklanan bilgiler ile çevremiz arasında bağlantı kurmaktan sorumlu olan çıkıntı ağı. Daha yaratıcı hâle gelmek istiyorsak eğer, bu üç ağı da meşgul etmenin yollarını bulmak gerekiyor. Peki bunun yolları tam olarak neye benziyor? Daha yaratıcı olmak için yapabileceğimiz bazı somut şeyler neler?

Realiteyi kabullenmiş önemli bir yaşam becerisi. Realiteyi uyum ise vazgeçilmez bir ayakta kalma becerisi. Öğretmen olmak ve öğretmen kalmak ise bilimsel bir yaşam ve ayakta kalma becerisi. Öncelikle hepimize büyük bir alkış. Yaşam becerimiz tam, ayakta kaldık, devam ediyoruz. Hepimizin yeni gelişim alanı uzaktan öğretim tasarımı hepimize öğrenme coşkusu versin diyor, dört sihirli kavramı tasarım becerimize sunuyorum.

BİR ELİMDE MOUSE , BİR ELİMDE KİTAP UMURUMDA BU ÇAĞ! Ve işte hep birlikte dönüşümün bir parçasıyız.