Kriminolojideki Sosyolojik Teoriler Hakkında Bilgi Edinebileceğiniz 20 Film
Kriminolojiye sosyoloji çerçevesinden bakıldığı zaman birçok teoriyle karşı karşıya kalıyoruz. Peki tüm bu teorileri okumaktansa izlemeyi tercih edersek?
Not: Filmlerle ilgili açıklamalar Beyazperde sitesinden derlenmiştir.
1. Biological Theories (Biyolojik Teoriler)
1800-1900'lü yıllarda insanların fiziksel özelliklerinin onların hangi suç tipine yatkınlığı olduğunu gösterirdi. Örneğin burun veya alın gibi herhangi bir uzvun uzunluğu, basıklığı, şekli ele alınarak bireylerin hırsız veya suikastçı olup olmadığına karar verilirdi.
Genelinde suçun biyolojik olarak, kalıtsal özellikler nedeniyle gerçekleştiğini ve öğrenilen bir olgu olmadığını savunan teorilerdir.
Frankenstein (1931)
Derslerinde son derece başarılı ve de dikkat çeken bir öğrenci olan Henry Frankenstein, sıra dışı bir takıntıya sahiptir. Ölü insanların bedenlerindeki parçaları birleştirip yeni bir insan yaratmayı hedefleyen Henry, gözlerden uzak bir şatoyu mesken edinir. Çalışmalarının sonucu bir şekilde başarıya ulaşırlar. Ancak yarattıkları şey dehşet verici bir canlıya dönüşür...
Texas Chainsaw Massacre (1974)
Bir grup arkadaşın yamyam bir aile tarafından avlanmasını konu edinen film gerçek bir seri katilin hikayesine dayanıyor. Ailesinin ölümünün ardından yalnız kalan Gein, annesini diriltmeye çalışır. Ancak annesinin cesedini yaşama döndüremeyeceğini anlayan Gein, annesi yaşlarındaki bir kadın bulup derisini yüzer ve ilk kez bir deriyi üzerine giyer.
2. Rational Choice Theory (Rasyonel Seçim Teorisi)
Rasyonel seçim teorisi, suçun faydalarını tartan bireylerin hesaplanmış seçimi olarak suçu tasvir eden bir teoridir. Bireylerin maliyetleri ve faydaları değerlendirmesi sonucu, maksimum net fayda sağlayan seçime karar vereceği düşüncesi, bu teorinin temel görüşlerinden birisidir.
Double Indemnity (1944)
Kocasını öldürme planları yapan Phyliss, sigortadan alacağı parayı bölüşme teklifiyle Neff’i de planına dahil etmeye çalışır. Başta kabul etmese de sonradan kadının çekiciliğine ve paranın cazibesine kapılan sigortacı, planı kabul eder; ancak her plan, hesapta olmayan aksaklıklara maruz kalmaya mahkumdur.
Heist (2001)
Joe Moore'un çok güzel bir eşi, keseceği bolca haraç ve çok sevdiği hırsızlık mesleği vardır. Günün birinde haraç keseceği adamlar kendisine para ödememeye karar verirler; karısı ise oldukça tuhaf tavırlar sergilemeye başlar. Moore'un artık tek bir şansı vardır. Etrafındaki dostlarıyla beraber son bir vurguna girişmek. Ancak kime güvenebileceğini dahi bilmemektedir.
3. Psychological Theories (Psikolojik Teoriler)
Psikoloji, psikanaliz ve psikiyatri zihinsel fenomenler ve insan davranışının nedenleriyle ilgilendiğinden, isimlendirme ve konu bakımından birbirine benzese de her biri bu konuları farklı biçimde ele alır ve bunun üzerinden kendi dallarını inşa eder.
Psikolojik suç teorileri ise üç “psi-bilim” olarak adlandırabileceğimiz psikoloji, psikanaliz ve psikiyatri alanından alınan açıklamaları kapsamaktadır.
Psycho (1960)
Marion Crane’e patronuyla iş yapan zengin bir adam para emanet eder ve ardından Marion yola koyulur. Sevgilisi ile buluşmayı planlayan Marion geceyi bir otelde geçirmeye karar verir. Otelden içeri girer girmez garip şeyler olduğunun farkın varan Marion uyumadan önce otel sahibi Norman Bates ile biraz sohbet eder. Norman'ın kişiliğinde sorunlar olduğunu öğrenen Marion, odasına gidip duş almaya karar verir.
The Silence of the Lambs (1991)
Akademiden mezun olmuş genç FBI ajanı Clarice Starling, FBI ajanı kurbanlarının derilerini yüzen sapık bir katilin elinden bir kadını kurtarmaya çalışır. Clarice, katile ulaşmak için başka bir psikopat olan ünlü doktor Hannibal Lecter ile yakınlaşır. Lecter’dan bilgi alması için önce onun güvenini kazanması gerekmektedir.
4. Social Disorganization Theory (Sosyal Düzensizlik Teorisi)
Sosyal Düzensizlik Teorisi suç, suç işleme ve bireyin sosyal çevresiyle olan ilişkiyi inceleyen bir teoridir. Sosyal çevre ve suç arasındaki ilişkiyi ele alan bu teori kişilerin çevresinin bireyler üzerindeki etkisini inceleyen bu teori Chicago Okulu tarafından geliştirilmiştir.
Angels with Dirty Faces (1938)
Rocky ve Jerry çocuklar arkadaşıdırlar. İkili küçükken bir soygun yapmaya kalkışmışlardır. Ancak olaylar sırasında Rocky polisler tarafından yakalanmış; daha hızlı koşabilen Jerry ise kaçmıştır. Rocky çocukluğunu geçirdiği mahalleye döndüğünde Jerry’nin artık suç dünyasından uzaklaştığını fark eder. Artık ikili arasında yepyeni, suç ve masumiyet arasında bir çatışma başlamıştır.
Taxi Driver (1976)
Taksi Şoförü olan Travis, Vietnam’da savaşının izlerini henüz atamayan bir askerin, geceleri taksi şoförlüğü yaparak gördüğü kirli ve adaletsiz dünyaya uyum sağlamayı reddetme hikayesini anlatıyor. Çürümeye yüz tutmuş bir topluma karşı tutulan bir ayna niteliğindeki film, sokakların pisliğini temizlemeye karar veren Travis'in yaşadıklarını anlatıyor.
5. Strain Theory (Gerilim Teorisi)
Émile Durkheim'ın 'anomi' kavramından yola çıkarak Robert King Merton'un geliştirdiği toplumsal/sosyal yapı ve birey arasındaki ilişkinin zorlanması/ gerilmesi sonucu bireylerin bu gerilmeye beş farklı şekilde yanıt verdiğini (conformist, innavators, ritualist, retreatist, rebels) ve bu yanıtlardan bazılarının soncunda ise bireyin suç işleyebileceğini anlatan bir teoridir.
Traffic (2000)
Uyuşturucuyla savaşım biriminin başına atanan yargıcın atandığı bu yeni görevi, onu kendi kızının da peşine düşeceği bir uçuruma doğru sürükleyecektir. Yargıç, hem kendi ailesini, hem ülkesini hem de uyuşturucu dünyasını sorgulayarak hem içsel hem de dışsal bir yolculuğa çıkacaktır.
American Psycho (2000)
Patrick Bateman, aileden zengin bir adamdır. Gençliği ve yakışıklı olması, kendisine hem işinde hem de sosyal hayatında avantajlar sağlamaktadır. Bateman, insanları sebepsiz yere öldürmekten hoşlanan ve öldürdüğü insanların vücutlarından hatıra olarak aldığı parçaları evinde saklayan bir akıl hastasıdır. Bunu kendisi dışında kimse bilmemektedir.
6. Social Learning Theory (Sosyal Öğrenme Teorisi)
Davranışların, başkalarını gözlemleyerek ve taklit ederek kazanılabileceğini savunan bir teoridir. Çok fazla alt kültür çalışmalarının bulunduğu bu teoride, suça bulaşabilen bir ortam, çevre, grup, çağda bulunmak, bu davranışın öğrenilerek uygulanabileceği konusunda düşünen bir teoridir.
The Godfather (1972)
Baba, 40’lar ve 50’lerin Amerika’sında, bir İtalyan mafya ailesinin destansı öyküsünü konu alıyor. Don Corleone’nin kızı Connie’nin düğününde, ailenin en küçük oğlu ve bir savaş gazisi olan Michael babasıyla barışır. Danışmanları Tom Hagen’in de yardımlarıyla diğer ailelere savaş açan Corleone ailesi, eski moda yöntemleri de değiştirmeye başlar.
Mystic River (2003)
Jimmy, Sean ve Dave isimli üç küçük çocuk caddede hokey oynadıkları sırada sert görünümlü adamlar gelip Dave'i arabalarına alarak küçük çocuğa günlerce cinsel tacizde bulunurlar. Bu olayın üzerinden 25 yıl geçmiştir. Jimmy'nin esrarengiz bir şekilde hayatını kaybeden kızı, eski dostları tekrardan bir araya getirir. Ancak bu cinayetteki esrar perdesi, arkadaşlıklarının ilk yıllarına kadar uzanan bir dizi gizemi doğuracaktır.
7. Labeling Theory (Etiketleme Teorisi)
Etiketleme Teorisi bir kişiyi hırsızlık gibi yasal cezaları olan bir suç işlediği için mi yoksa zengin, yoksul, ırkı gibi daha başka nedenlerle mi sapkın veya suçlu olarak adlandırıldığını anlamaya çalışır.
Ardından da bu etiketleme sonucu suçlu olarak görülen bireyin sonraki davranışlarında nasıl bir değişimin gözleneceğini anlamaya çalışır.
12 Angry Men (1957)
12 Öfkeli Adam, cinayetle suçlanan bir genç ile ilgili karar vermekle yükümlü 12 jüri üyesinin karar verme sürecini konu ediyor. Latin Amerikalı bir genç adam, babasını öldürdüğü gerekçesiyle cinayetle suçlanır. Sanık suçlu bulunduğu taktirde idama mahkum edilecektir. 'suçsuz' oyu veren Davis’in diğer jüri üyelerini ikna etmeye çalışması esnasında her jüri üyesinin 'suçlu' kararı vermesinin arkasında ise farklı kişisel sebepler olduğu ortaya çıkacaktır.
Capturing the Friedmans (2003)
1980’lerin sonunda Friedmanlar, saygı gören bir bilgisayar ve müzik öğretmeni olan baba Arnold Friedman, tipik bir orta sınıf Amerikan ailesine sahiptir. Her ne kadar mutlu bir tabloya sahip olsalar da bir gün Arnold’un çocuk pornosu işinin içinde olduğunun açığa çıkması ve bu konuda suçlanması ile umulmadık ve keskin bir dönüşüm başlar. Film bir belgesel niteliğinde izleyicisi ile buluşuyor.
8. Conflict Theory (Çatışma Teorisi)
Çatışma teorisi, toplumdaki farklı grupların arasında bulunan eşitsizlikleri ön planda tutarak sosyal yaşamdaki güçsüzleri veya mahkum, kadın, yoksul, lezbiyen gibi dışlanan kişi ve grupların sosyal yapılardaki mücadelesi, sosyal ve ekonomik yaşantılarının yansımalarını göstermektedir.
Modern Times (1936)
Bir fabrikada sıkı bir mesaiyle çalışan Şarlo’nun, bu tempoya ayak uyduramaması, beraberinde türlü yanlış anlaşılmalarla akıl sağlının yerinde olmadığına karar verilip hastaneye yatırılması gibi trajedileri konu alır. Her haliyle kara komedi ve esaslı bir eleştiri niteliği taşıyan filmde Şarlo’nun hayatını değiştiren şey ise kimsesiz bir kızla yollarının kesişmesi olur.
Do the Right Thing (1989)
New York Brooklyne'de, yılın en sıcak günündeyiz. Mahallede en çok hareketliliğin olduğu yer, bir beyazın işlettiği tek ticarethane Sal'ın Meşhur Pizzaları isimli dükkandır. bir gün Sal'ın dükkanında asılı bir 'İtalyan asıllı Amerikalılar' köşesinde neden hep beyazlar olduğunu gündeme getirip mahalle çapında eylem yapmaya kalkar. Ancak sinirlerin zaten gergin olduğu bu yılın en sıcak gününde olayların çok kolay kontrolden çıkacaktır.
9. Feminist Criminology (Feminist Kriminoloji)
Adalet sisteminde verilen cezayı etkileyen birçok faktör vardır. Örneğin etnik köken, yaş, sosyal sınıf, cinsiyet gibi faktörler feminist kriminolojinin incelemiş olduğu, kadınların suça eğilimlerini, ceza adalet sistemindeki kadın suçlulara ve mağdurlara odaklanırken bu köken, sosyal sınıf gibi unsurları göz önünde bulundurur.
Thelma & Louise (1991)
Erkek arkadaşından bıkan Arkansaslı garson kız Louise (Susan Sarandon), ihmalkar ve cinsiyet ayrımcısı kocasıyla birlikte sıkıcı bir hayatı olan arkadaşı Thelma’yı (Geena Davis) ayartır. Birlikte özgürlükle dolu bir hafta sonu araba seyahatine çıkarlar. Akşamında dinlenmek için girdikleri bardan bir cinayet işleyerek ayrılan ikilinin hafta sonu seyahatleri başlamış olur.
Bound (1996)
Corky suçu dolayısıyla beş yılı cezaevinde geçiren bir kadındır. İçeride geçirdiği beş seneden sonra hayata yeniden adapte olabilmek için taşındığı apartmanda bir gangster olan Cesar ve onun parasına aşık kız arkadaşı Violet vardır. Corky ve Violet’in arasında, zamanla daha da şiddetlenen bir tutku meydana gelir. Ardından Cesar’ın parasını çalıp bu hayattan tamamen uzaklaşmaya karar veren ikilinin planları düşündükleri kadar kolay olmayacaktır.
10. Life-Course Theories (Yaşam Süreci/Boyu Teorisi)
Tam olarak ismini yansıtan ve kişilerin yaşam süresi boyunca, doğduğu çevrelerinde ve yaşamlarındaki suç olgusunu inceleyen bir teori. Bireylerin nasıl suça girdiğini veya suçtan çıktığı ve bu suça girme veya çıkma durumuna ne gibi faktörlerin neden olduğunu anlamaya çalışmaktadır.
Scarface (1983)
Fidel Castro, Küba’da istenmeyen rejim muhaliflerine Amerika’ya göç etme hakkı tanır. Küba’ya göç edecek olan binlerce insanın içerisinde azılı suçlular ve akıl hastaları da vardır. Bu azılı suçluların en bilinenlerinden Tony Montana da Miami’ye göç eder. Montana kendisini ülkenin uyuşturucu babalarından biri olan Frank Lopez’in kanatlarının altında bulur. Montana’nın ise geldiği yerlerden daha yükseklere ulaşmak yönünde oldukça iddialı ve cesur hedefleri vardır.
City of God (Cidade de Deus) (2002)
Tanrıkent, şiddet dolu arka sokaklarda yaşayan iki arkadaşın hikayesini anlatıyor. Filmde kendilerine farklı yollar seçen çocukların gözünden Tanrıkent’in yok edici gelişimine tanıklık ederiz. Tanrıkent 2002’nin olay filmlerinden biri. Rio De Janerio’nun suç dolu gecekondu mahallelerinden geçen, izleyiciyi altüst eden bir film.
Yorum Yazın