Türk Edebiyatından Beyaz Perdenin Büyülü Dünyasına Aktarılan Roman Uyarlaması 30 Film
Kimileri için okudukları bir kitabı beyaz perdede görmek genellikle hayal kırıklığı ile neticelenen bir eylemdir. Bazıları için ise her ne olursa olsun sinemaya edebî lezzet getiren bir yöntemdir kitapları sinemaya uyarlamak.
Batılıların sıklıkla gerçekleştirdiği bu yöntemi biz de kendi sinemamızda uyguladık elbette. İşte karşınızda Türk edebiyatından sinemaya uyarlanan 30 film!
Not: Sıralama kronolojik olarak yapılmıştır, filmlerin değeri ile herhangi bir ilintisi yoktur. Film özetlerinde, Beyaz Perde Sinemalar, SinemaTürk ve Wikipedia'dan yararlanılmıştır.
1. "Ayşecik", (1960) I IMDb: 5,2
Özet
Kemalettin Tuğcu'nun eserinden uyarlanmıştır. Filmin yönetmenliğini ise Memduh Ün üstlenmiştir.
2. "Küçük Hanımefendi", (1961) I IMDb: 6,2
Özet
Muazzez Tahsin Berkant'ın yapıtından uyarlanmıştır.
3. "Yılanların Öcü" (1962), I IMDb: 7,7
Özet
Fakir Baykurt'un aynı eserinden Metin Erksan tarafından senaryolaştırılıp filme alınan Yılanların Öcü, sansür karşısında yılmayan ve cesaretle film çekmeye devam eden yönetmenin en sert eserlerinden birisi. Dönemin siyasi sahnesinde yankı bulan, basının uzun bir süre ilgisini çeken Yılanların Öcü, 'köy gerçekleri' konusunu işleyen toplumsal gerçekçi bir film. Yaşlı anası Irazca, karısı ve üç çocuğuyla küçük toprağını ekerek geçimini sağlayan Kara Bayram'ın yoksul hayatını izleyen film, muhtarın köyün ortak arazisinden bir bölümü Deli Haceli'ye satmasıyla Haceli'nin yapacağı evin kendi evinin tam önünde olması sonucu huzursuzlanır.
Fakirliği fazla göze sokmadan gerçek ve dirençli karakterler yaratan Erksan, mülkiyet temasının altını çizer. Yılanların Öcü, 1966 yılında Kartaca Film Şenliği'nde en iyi film seçildi.
Aynı eser, Şerif Gören tarafından 1985’te bir kez daha sinemaya uyarlandı.
4. "Susuz Yaz", (1963) I IMDb: 8,0
Necati Cumalı'nın eserinden uyarlanan 'Susuz Yaz' Türk sinemasının en iyi filmlerinden biri olarak kabul ediliyor.
Özet
Ege'nin kurak topraklarındaki köylerden biri... Su sıkıntısı çeken köy halkı, yaşayabilmek için suya, su içinse su kaynaklarını arazisinde bulunduran Osman ve Hasak isimli kardeşlere muhtaçtırlar. Ağabey Hasan her zaman açgözlü ve hırslı olan taraf olmuştur. Köylülerin yakarışlarına rağmen bir damla bile su vermeyi kabul etmez. Haliyle işler fazlasıyla değişir. İyi yürekli Osman ise ağabeyinin zıttıdır.
Bu genç adam ağabeyinin hırsı ve hataları nedeniyle hapishaneye dahi düşecek, aile yapısı yerle bir olacaktır. Susuz Yaz, içerisinde barındırdığı kuvvetli siyasi taşlamaları ile politik sinemamızın az sayıdaki örneğinden biridir. Ülkemizde uzunca süre gösterimi yasaklanan yapıt Berlin Film Festivali'nde Altın Ayı ödülünü kazanarak olağanüstü bir başarı göstermiştir.
5. "Murtaza", (1965) I IMDb: 7,4
Özet
Orhan Kemal'in aynı adlı eserinden uyarlamadır.
6. "Çalıkuşu", (1966) I IMDb: 6,7
Film, Reşat Nuri Güntekin'in aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
Küçük yaşta annesini kaybeden Feride (Türkân Şoray)'ye teyzesi bakmaktadır. Subay olan babasını çok az görebilmektedir. Bir ara izinli gelen babası onu Fransız Dame de Sion okuluna yatılı olarak verir. Çok haşarı olan ve ağaçlardan inmeyen Feride'ye çevresi bu nedenle 'Çalıkuşu' adını takmıştır. Yıllar geçmiş Feride büyümüştür.
Kendisini okulda ziyaret eden teyzesinin yakışıklı oğlu Kamran (Kartal Tibet)'la birbirlerine aşık olurlar. Evlenme hazırlıkları sürerken arada başka bir kadının olduğunu düşünen Feride evden kaçar ve bakanlığa baş vurarak öğretmen olarak İstanbul'dan uzakta bir görev ister. Savaşın yoksullaştırdığı Anadolu'da bir köyde öğretmenliğe başlar.
7. "Sözde Kızlar" (1967) I IMDb: 7,2
Peyami Safa'nın aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
Eserde, Yunanların Anadolu'yu işgali sırasında izini kaybettiği babasını bulmak için İstanbul'a gelen Mebrure'nin hayatını anlatır
8. "Samanyolu", (1967) I IMDb: 6,5
Kerime Nadir'in aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
Birbirlerini deli gibi seven iki akraba çocuğuyla, aralarına giren bir yabancının öyküsü anlatılmaktadır.
9. "Dokuzuncu Hariciye Koğuşu", (1967) I IMDb: 7,5
Peyami Safa'nın aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
15 yaşındaki genç, dizindeki kemik veremi hastalığı nedeniyle iki kere ameliyat geçirmiş fakat iyileşememiştir. Doktoru, ona tekrar ameliyat olmasını tavsiye eder ancak ameliyatın riski büyüktür, bacağını kaybetme tehlikesi vardır.
Genç, bu kötü haberi annesinden saklar. Ertesi gün başka bir doktora görünür; açık hava ve iyi bir dinlenme tavsiyesi alınca yaz tatilini uzaktan akrabası olan Paşanın Erenköy’deki köşkünde geçirmeyi düşünür.
10. "Vurun Kahpeye", (1973) I IMDb: 6,8
Halide Edip Adıvar'ın aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
Yıl 1915 Ülkenin işgal altında olduğu sırada, öğretmen okulundan yeni mezun olmuş İstanbul'lu idealist Aliye öğretmen, bir Anadolu kasabasına atanır. Kasabayı benimseyeceğine, çocuklara bir ışık, bir anne olacağına ve hiçbir şeyden korkmayacağına dair kendine söz veren genç öğretmen aynı zamanda milli mücadeleye de destek olur ve çeşitli faaliyetlere katılır.
Bunu tasvip etmeyen yobaz Haccı Fettah, din ve namusu bahane ederek Aliye'ye iftira atar, tüm kasaba ona inanır ve genç öğretmen idealleri, savunduğu düşünce uğruna linç edilir.
11. "Hababam Sınıfı", (1975) I IMDb: 9,5
Rıfat Ilgaz'ın aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
Hababam Sınıfı'nı anlatmaya gerek var mı?
12. "Süt Kardeşler" (1976) I IMDb: 9,0
Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Gulyabani adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
Yıllardır kimsenin sahip olamadığı konağın sahibi Melek hanım, sütoğlu Şaban sanıp da Şaban’ın arkadaşı Ramazan’ı eve alır. Fakat sinirli abisi Hüsamettin’e Ramazan’ı damadı Bayram olarak tanıtır. Konağa gerçek Şaban ve gerçek Bayram’ın gelmesiyle işler karışır. Bayram'ın kardeşi Bihter'e aşık olan Şaban onun peşinde dolanır. Bayram'ın babasının eve Gulyabani adında bir canavar sokmasıyla işler iyice karışır
13. "Zübük", (1980) I IMDb: 8,5
Aziz Nesin'in aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
Milletvekili İbrahim Zübükzade (Kemal Sunal) mesleğinden ihraç edilmiş bir siyasetçidir. Sözünde durmayan, ahlaksız bir adamdır. Gazeteci Yaşar (Metin Serezli) gazetede yayınlamak istediği yazı dizisi için Zübükzade’nin yaşam öyküsünü öğrenmek ister. Gittiği köyü Gülören’de karşılaştığı köylüleri Zübükzade’yi nefretle anarlar. Yaşar’ın köylüden aldığı bilgiye göre Zübük iş hayatına bir dairede kâtip olarak başlamış, kısa sürede aldığı rüşvetlerle zengin olup çıkmıştır. Foyası ortaya çıkınca kovulan Zübük, Destek Partisi’ne girip yağcılıkla ocak başkanlığına yükselir.
Girdiği her yere de rüşveti bulaştırır. Muhalefet partisinden olan Kadir Ağa’nın (Kadir Savun) kızı Yektane’yi (Nevra Serezli) evlenme vaadiyle kandırıp birlikte olur. Ama çetin ceviz Yektane, silah zoruyla Zübük’ü nikah masasına oturtur. Uyanık Zübük, partili partisiz herkesi öylesine birbirine düşürür ki, sonunda halk onun belediye reisi olması için neredeyse yalvarır. Aklı sürekli şeytanlığa çalıştığı için kendisine kurulan komploları da birer ikişer savuşturan Zübük, kendini milletvekili seçtirir.
14. "Anayurt Oteli", (1986) I IMDb: 7,9
Yusuf Atılgan'ın aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
Zebercet, ismini ilginçliğinin aksine, eski bir otelde müdürlük yapan sıradan bir adamdır. Görünürde hiçbir sorunu olmayan bu adamın içinde fırtınalar kopuyordur aslında. Her gün kendisiyle ve hayatla savaşır gizliden gizliye. Takıntılar edinmiştir bu yüzden Zebercet. Bu takıntıların en büyüğü ise yoldadır.
Bir gün otelin kapısından giren güzel bir kadın, Zebercet'in en büyük tutkusu, en büyük saplantısı olur. Kadın otelden ayrılır ve bir hafta sonra tekrar geleceğini söyler. Bir hafta boyunca bekler adam, kadının kaldığı odaya müşteri almaz, titizlikle düzenler. Kadının ağzından çıkan birkaç kelime kafasının içinde dönüp durur. Geleceği gün heyecanla bekleyen Zebercet düş kırıklığına uğrar, kadın gelmemiştir.
15. "Asılacak Kadın" (1986) I IMDb: 6,6
Pınar Kür'ün aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
Çocuk yaştaki genç karısını gençlere peşkeş çekip onları izleyen sapık eğilimli bir kocayı anlatır. Önce hizmetçisiyken sonra karısı olan Melek bilinçsiz, yaşlı kocası ise iktidarsızdır. Bu evlilik sırasında Hüsrev ‘in bilinçaltında gizlediği tüm tutkuları ortaya çıkar. Ve Hüsrev (İsmet Ay) sonunda, karısıyla seviştirdiği delikanlı tarafından öldürülür.
16. "Fikrimin İnce Gülü – Sarı Mercedes", (1987) I IMDb: 7,9
Adalet Ağaoğlu'nun aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
Köyünde herkesin hor gördüğü öksüz Bayram, yoksul çocukluk yılları boyunca Almanya düşleriyle yaşar. Uzun bir mücadele sonunda bu rüyası gerçekleşir, Almanya'ya işçi olarak gitmeyi başarır. Bayram yemez içmez bu gurbet elinde alnının teriyle kazandığı paraları bir Mersedes arabaya yatırır. Adını 'Balkız' koyduğu sarı Mersedesiyle, köye dönmek üzere yola çıkarken son derece mutludur.
Yol boyunca altın renkli arabasıyla havasını atacak ve yıllar önce köyünde bıraktığı yavuklusuna kavuşacaktır. Ne var ki Bayram, Kapıkule gümrük kapısından içeri girdiği andan itibaren peşpeşe tatsız olaylar gelir başına. Gözü gibi baktığı sevgili Mersedesi ülkesinin trafik anarşisine dayanamayıp hurdaya döner.köye vardığında ise yavuklusu Kezban’ın bir başkasıyla evlendiğini görür.
17. "Kadının Adı Yok", (1987) I IMDb: 6,9
Duygu Asena'nın aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
Küçüklüğünden itibaren babası başta olmak üzere çevresindeki herkesin yoğun baskısı altında yaşamış olan Işık artık olgun bir kadındır. Yakın zamanda işini ve eşini kaybetmiş olan Işık kafasını dinleyebilmek için bir arkadaşının yazlığına gider. Burada yaşadığı süreç tam bir geçmişle hesaplaşma seansına dönüşür. Çocukluğuna dönen kadın bu çağda babasından gördüğü kısıtlayıcı tutumları ve bu tutumların gelişimi üzerindeki etkilerini birbir analiz eder. Artık bir genç kız olduğunda ise birlikte olduğu erkeklerden faydacı davranışlara maruz kalan kadın evliliğinde de aynı derecede hırpalanmıştır. Bu esnada ev sahibi olan arkadaşının bir arkadaşı olan Orhan yazlığa geldiğinde aralarında farklı bir ilişki başlayacaktır.
18. "Karılar Koğuşu", (1989) I IMDb: 7,0
Kemal Tahir'in aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
Kemal Tahir'in Malatya Cezaevi'nde yattığı 3 aylık bir dönemin öyküsü. 1943 Türkiye'sini sergileyen Kemal Tahir'in (Kadir İnanır) hapishane anılarıyla iç-içe geliştiği Malatya genelevinin ünlü sermayesi Tözey'in (Hülya Koçyiğit), çocuk yaştaki sevgilisiyle birlikte kocasını zehirleyen idam mahkumu Hanım Kuzu'nun (Perihan Savaş) dramı.
19. "Benim Sinemalarım", (1990) I IMDb: 6,8
Füruzan'ın aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
60'lı yılların İstanbul'unda, kenar mahallelerden birinde yaşayan ve zorlu yaşam şartlarında hayatta kalmaya çalışan genç bir kızın öyküsü.
Edebiyat dünyasının ünlü isimlerinden Füruzan ve ressam Gülsüm Karamustafa'nın ilk yönetmenlik denemeleri olan Benim Sinemalarım, Türk sinemasında ilk kadın ortaklığı sonucunda ortaya çıkmış bir filmdir.
20. "Yaprak Dökümü" (1967) I IMDb: 7,4
Reşat Nuri Güntekin'in aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
Bir dönem değişikliğini ve bu değişikliği olumsuz biçimde algılayan bir aile içindeki dramı başarıyla veren filmde, Güzin Özipek, Semiramis Pekkan, Cüneyt Gökçer, Fatma Girik, Ediz Hun ve Nurhan Nur oynadılar.
21. "Karartma Geceleri", (1990) I IMDb: 6,6
Rıfat Ilgaz'ın aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
2. Dünya Savaşı sürecinde kitabı toplatılan öğretmen-şair Mustafa Ural'ın hikâyesini anlatır.
22. "Ağır Roman", (1997) I IMDb: 7,7
Metin Kaçan'ın aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
Kolera adlı sokakta, yaşamın bir kıyısında kendi algılarınca var olmayı başaran bir grup insan yaşamaktadır. Her yerde olduğu gibi burada da kendi içinde bir düzen söz konusudur. Örneğin Arap Sado, bu sokaktaki hakimiyetini, Salih’e devreder. Salih, ailenin küçük oğludur ve aslında böyle bir sorumluluk için pek de hazır olduğunu söylenemez.
Bir gün arka sokaklarda bir kargaşa ve olay yaşanır. Salih, bu esnada bir kadına aşık olur. Tina, onu büyüler. Hayatın basitliği ile insanların acımasızlıkları arasında savrulan yaşamlardan kesitler sunan film, Metin Kaçan’ın aynı adlı romanından uyarlanmıştır.
23. "Eylül Fırtınası", (1999) I IMDb: 6,0
Habib Bektaş'ın Gölge Kokusu adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
1980 askeri darbesi öncesi, Türkiye'de büyük bir toplumsal ve siyasal kargaşanın yaşandığı, bombaların patladığı, ölümlerin olduğu, sokağa çıkmaktan bile korkulduğu günlerdir. Darbe olunca komünist diye kovuşturulduğu için yurt dışında kaçan bir baba, tutuklanan, işkence gören, sonra kocasının yanına, Almanya'ya kaçan bir anne ve dedeyle ninenin yanına bırakılan küçük Metin'in hikayesidir.
24. Salkım Hanım'ın Taneleri (1999) I IMDb: 6,4
Yılmaz Karakoyunlu'nun aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
Varlık Vergisi dönemi ve Aşkale Çalışma Kampı'nı konu almıştır.
25. "Mutluluk", (2007) I IMDb: 7,6
Zülfü Livaneli'nin eserinden uyarlanmıştır.
Özet
Film, Meryem’in perişan ve baygın halde, bir göl kenarında bulunmasıyla başlar. Ailesi kızlarının bir namussuzluk yaptığını düşünerek töre gereği öldürülmesine karar verir. Öldürme görevi ise yakın akrabası Cemal’e verilir.
26. "Kıskanmak", (2009) I IMDb: 6,7
Nahit Sırrı Örik'in aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
Zonguldak’a iş sebebiyle yeni taşınan Halit ve güzeller güzeli karısı Mükerrem’in arasındaki ilişki, toplum içerisine girdikleri ilk anda yaralanır; şehrin en varlıklı ailelerinden birinin oğluyla, Mükerrem arasında adı konulmayan bir ilişkinin ilk adımları burada atılmış olur. Mükerrem’in talihi, güzelliğini kıskanan yengesi tarafından trajik bir yola sürüklenecektir.
İnsan psikolojisinin derinlerinde yüzen yönetmen Zeki Demirkubuz, Kıskanmak filmiyle adından da anlaşılacağı gibi insan doğasının en tehlikeli hallerinden birini, “kıskanma” içgüdüsünü işliyor. Nahid Sırrı Örik’in aynı isimli romanından beyazperdeye uyarlanan film, Zonguldak’ın kasvetli atmosferinde, 1930’lı yıllarda geçiyor.
27. "Gölgesizler", (2009) I IMDb: 6,5
Hasan Ali Toptaş'ın aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
22 karakterden oluşan filmde, ana karakterlerin filmin yarısından sonra kaybolup, küçük yan rolde görev almış gibi görünen kimi karakterlerin ise öykünün baş kahramanı olduğu hikâye homojen bir yapıya sahiptir.
Selçuk Yöntem, Taner Birsel, Ertan Saban, Arsen Gürzap gibi isimlerin bulunduğu oyuncu ekibi ağırlıklı olarak tiyatro sanatçılarından oluşmaktadır.
28. "72. Koğuş", (2010) I IMDb: 5,8
Orhan Kemal'in aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
72. Koğuş, II. Dünya Savaşı rüzgârını arkasına alan Türkiye'nin karanlık bir döneminde bir hapishane koğuşunda yaşananları anlatıyor.
Hapishane ortamını tüm çıplaklığıyla ortaya koyan film; mahkûmların kendi aralarındaki ilişkilerine, acılarına, sefaletine ortak olup, onları hayalleri ve çelişkileriyle perdeye taşıyor. Dört duvar arasında sıkışıp kalanların, 'elini kana bulayanların' hayatı karşımızdaki. Ve dışarıda onlarsız dönen dünyanın içindeki varoluş arayışları...
29. Bizim Büyük Çaresizliğimiz (2011) I IMDb: 6,9
Barış Bıçakçı'nın aynı adı taşıyan kitabından uyarlanmıştır.
Özet
Nihal, Ankara Üniversitesi’nde öğrencidir ve okulunun bitmesine iki yıl vardır. Fikret’in Nihal’i emanet edebileceği kişi ise Ender ve Çetin’dir. Fikret, Nihal’i arkadaşlarına emanet eder ve Almanya’ya döner.
Artık evde üç kişi yaşıyordur. Nihal anne ve babasını kaybetmiş olmanın yarattığı travmayı yaşarken Ender ve Çetin’le iletişim kurmak istemez. Fakat zamanla bu üç kişi arasında mecburiyetin de etkisiyle ismi konulamayan farklı bir yakınlaşma doğar.
30. "Fakat Müzeyyen Bu Derin Bir Tutku", (2014) I IMDb: 6,5
İlhami Algör'ün aynı adlı eserinden uyarlanmıştır.
Özet
Henüz hiçbir kitabı yayımlanmamış bir yazar olan Arif, kadınlar ve ilişkiler üzerine kafa yorduğu bir dönemde Müzeyyen'le karşılaşır. Müzeyyen tanıdığı kadınların hiçbirine benzememektedir. Onun dünyasına girdikçe kadınlarla ilgili aklındaki soruların bazılarına yanıt bulacaktır.
Bonus: "Selvi Boylum Al Yazmalım" (1977) I IMDb: 8,7
Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatlarının bir parçası olarak değerlendirdiğimizde Kırgız yazar Cengiz Aytmatov'un 'Kırmızı Eşarp' adlı romanından uyarlanan 'Selvi Boylum Al Yazmalım'ı da en azından bonus olarak sizinle paylaşabileceğimizi düşündük. 😊
Özet
Birbirlerine körkütük aşık olan İlyas ve Asya'nın arasındaki muhteşem aşkın sonu felaketle sonuçlanır. İlyas Asya'yı aldatmıştır. Destansı aşk beklenmedik şekilde sona ermiştir. Hayattaki en büyük tutkusu kamyonu 'Arkadaş' olan İlyas'ın geçimsiz tavırlarının üzerine bu ihanet de eklendiğinde Asya evini terk eder. İlyas başka bir seçenek bırakmamıştır çünkü.
Tek oğlu Samet'le kimsesiz kalan çaresiz kadın türlü zorluklar sonrasında Cemşit isimli bir adamla tanışır. İyilik timsali olan Cemşit çaresiz kadın ve oğluna evinin kapılarını açar, kendi ailesiymiş gibi yakın davranır. Yıllarca bu şekilde yaşayan Cemşit ve Asya artık bir aile olmuştur ve Samet Cemşit'e 'baba' demektedir. Her şey böylesine yolunda giderken bir gün ansızın İlyas çıkagelir.
Yorum Yazın
Kuyucaklı Yusuf'u unuttunuz.
Çalıkuşu'nun Aydan Şener'li trt versiyonu da çok güzel.
sevdiğim kitapların filmini izlememeye çalışırım çünkü o ev o sokak karakterler sadece bana aittir ve yalnızca benim hayal ettiğim gibidir ancak filmi izledi... Devamını Gör