Türk Edebiyatında 'Ezilenlerin' Yazarı Orhan Kemal'in Okunası 22 Kitabı
Mehmet Raşit Öğütçü veya kullandığı adıyla Orhan Kemal (15 Eylül 1914, Adana - 2 Haziran 1970, Sofya), Türk edebiyatının en önemli isimlerinden biri. Yazar, toplumcu gerçekçi bakış açısıyla yazdığı roman, öykü ve oyunlarıyla Anadolu'nun ve Anadolu insanının dertlerini, sıkıntılarını ve yaşam biçimini bizlere belgesel niteliğiyle gösteren eserler vermiştir.
Biz de doğumunun 102. yıl dönümünde sizler için bu büyük ustanın yapıtlarından bir okuma listesi derledik. İyi okumalar diliyorum!
Not: Kitap özetlerinde tanıtım bültenlerinden yararlanılmıştır. Kitapların sıralamasının, kitapların değeri ile herhangi bir ilintisi yoktur.
1. "Murtaza"
İnsanı en derininden kavrayarak anlatan kalemlerin başında gelen Orhan Kemal, ölümsüz karakteri Murtaza ile Türk edebiyatına asla silinemeyecek biçimde damgasını vurmuştur. Yazıldığı günden beri defalarca filmlere, oyunlara konu olan bu karakter, insanın en çapraşık durumlarından birini kara mizahla yüklü bir dille anlatır.
Otorite ile doğru kavramı arasında sıkışıp kalan, doğruculuğundan ödün vermemek için çabaladıkça daha çözümsüz durumlara düşen, bu arada gittikçe insanı anlamaktan uzaklaşıp salt ilkelerini savunan bireyin başına gelenlerin acıklı bir güldürüsüdür Murtaza'nın öyküsü.
Türk edebiyatının en önemli klasiklerinden biri olan Murtaza, her okurun mutlaka okuması gereken bir kitap.
2. "72. Koğuş"
72. Koğuş, insan haysiyetinin düşebileceği en dipsiz kuyunun hikâyesidir Tüm yapıtlarında her şeye rağmen insana olan inancını ve sevgisini korumuş olan Orhan Kemal, bu derin çukura yuvarlanmış olan insanların, en yakınını bile üç kuruşa vurabilecek kadar alçalmış olanların dünyasını bir koğuşun karanlığında anlatırken bile direnişin sesini duyuruyor okurlarına. Alçalışın bile yok edemeyeceği insanlık onurunu dile getiriyor.
3. "Gurbet Kuşları"
1950'li ve 6O'lı yıllarda göçler ve inşaatlarla çehresi hızla değişmekte olan İstanbul Gurbet Kuşları'nın acımasız toprağıdır. Ekmek kavgası uğruna İstanbul'a göçmüş Anadolulular, bu değişimin rüzgârından nasiplenmeye çalışan açıkgözler ve kendini bu insanların sırtına basarak dönüştüren sistem, İstanbul kadar yaşamın da rengini değiştirmektedir.
Tam bu değişimin ortasındaki insanlar Orhan Kemal'in usta kalemi ve her zaman insana sevgi dolu olan duruşuyla sunuluyor okurlara. Türkiye'nin yakın geçmişine ve onu takip eden şimdisine gerçekçi bir gözle bakabilmek için Gurbet Kuşları mutlaka okunması gereken bir kitap.
4. "Müfettişler Müfettişi"
Gerek büyük şehirlerde gerekse Anadolu'da yaşayan insanların zaaflarını, açmazlarını, içlerinde kıstırıldıkları döngüleri büyük bir ustalıkla anlatan Orhan Kemal, Müfettişler Müfettişinde, küçük bir şehrin yaşamını ele alıyor.
Kim olduğunu bilmedikleri ama halinden, tavrından bir 'devlet büyüğü' olduğuna karar verdikleri yabancıyla kurdukları ilişki, devletin bu insanlarda uyandırdığı korkuyla karışık saygı ve ayakta kalma telaşlan ile bu küçük şehrin insanları Orhan Kemal'in usta kaleminden bir insanlık komedyasına dönüşüyor.
5. "Sarhoşlar"
'Sarhoşlar', hayatın acılarını Orhan Kemal'e özgü, sevecen, mizahi dokunuşlarla hicveden bir öykü kitabı. Yoksulluktan kurtulma fırsatını kaçırma pahasını anasını bırakıp gidemeyen; sevdiği yemeği yemeyi bile mutluluk sayan; parasızlık tuzağında çaresiz, ama umut etmekten vazgeçmeyen insanları anlatırken, zenginle yoksulu karşı karşıya getirip, mutluluk elinde olmayana kavuşma özlemi midir, diye de sorabilen kısa öykülerden oluşuyor
6. "Eskici ve Oğulları"
Türk edebiyatının büyük ustası Orhan Kemal, en yetkin kitaplarından biri olan Eskici ve Oğulları'nda ekonomik koşulların nasıl da aile bağlarını zorladığını ele alıyor.
Edebiyatımızda her zaman emeğin, umudun, aydınlığın yanında tavır almış olan Orhan Kemal, insan eliyle kurulan çarpık düzenin nasıl da insanın kendini yozlaştırdığını en iyi dile getiren yazarlarımızdan biri.
Eskici ve Oğullan, ekonomik zorluklar nedeniyle çözülmenin eşiğine gelmiş aile ilişkilerini tüm canlılığıyla gözler önüne seriyor.
7. "Evlerden Biri"
Ev içlerinde kapalı kalan hayatların aslında nasıl da fırtınalarla dolu olduğunun en iyi belgelerinden biri olan Evlerden Biri, ortak yalanlarımızla kurduğumuz ailenin aslında nasıl da bir hapishane olduğunu anlatıyor.
Her zaman insana inancını koruyan Orhan Kemal, bize gerçeklerin üstüne kurmadığımız hayatların nasıl da kolayca çözülüp gideceğini hatırlatıyor.
8. "Bereketli Topraklar Üzerinde"
'Bu kitap, kendi bilgi ve görgülerim dışında, bir lokma ekmek için kötü iş şartları içinde zehir gibi bir hayatı yaşayanlardan derlenmiş malzemeyle meydana gelmiştir.
Yayımlanmadan önce, çeşitli ırgat, usta, usta yardımcısını toplayarak bir gece sabaha kadar okudum onlara. Dinlediler. 'Pardon,' dediler, 'bu bu kadar olur. Bütün anlattıkların doğru. Eksik bile. Çukurova'nın bereketli topraklarında öyle işler olur ki, aklın durur. Sana anlatsak, bir değil beş roman çıkarırsın...' '
9. "Arkadaş Islıkları"
Sokaktaki isimsiz kişileri hepimizin tanıdığı karakterlere dönüştüren, onları en yakınımızdaki insanlar arasına sokan, hatta kendi verdiği adlarla toplumsal birer tipleme haline getiren Orhan Kemal, Arkadaş Islıkları adlı bu kitabında bir kez daha insanın serüvenini ele alıyor.
Arkadaş Islıkları, genç bir delikanlının aldığı uzun yolu anlatırken bir yandan da arkadaşlarımızın çaldığı o ıslıkların üzerimizde nasıl bir etki bıraktığını da dile getiriyor.
10. "Üçkağıtçı"
Orhan Kemal, Üçkâğıtçı adlı bu çalışmasında politik hayatın kirli yüzünü ele alıyor. Sahtekârlığı ve dalkavukluğu ile kendine bir yaşam kuran Üçkağıtçı, meclise de girerek yerini sağlamlaştırır.
Müfettişler Müfettişi'nin devamı niteliğinde olan bu kitapta Türkiye'nin yaşadığı 'şaibeli' seçim dönemlerini ele alan Orhan Kemal bir kez daha toplumun aynası olmaya devam ediyor.
11. "Önce Ekmek"
Orhan Kemal'in 1969 yılında hem Türk Dil Kurumu hem de Sait Faik Hikâye Ödüllerini kazanan kitabı Önce Ekmek , bu büyük romancının öykücülükte de ne kadar büyük bir kalem olduğunu gösteriyor.
Büyükşehir insanının yaşama ve şehre tutunma uğraşısını, kavgasını anlatan bu öyküler, tüm Orhan Kemal yapıtlarında olduğu gibi, okurun insana dair inancını besliyor, güçlendiriyor ve direnme gücünü artırıyor.
12. "Grev"
Fabrika işçisinden, tarım işçisine, düşük ücretle çalışan memuruna kadar çeşitli yelpazeden işçi insanlar var bu kitapta. İşçilerin hayat gailelerini, geçim dertlerini, mahalle ve birçok kişilerle olan ilişkileri öykülerle anlatılmakta.
13. "Hanımın Çiftliği"
60'lı yılarlın sınıfsal çelişkilerinin yetkin bir biçimde ele alındığı bu roman,paranın el değiştirme sürecinde yaşanan sancıları dile getiriyor.
İnsanın en soylu duygularından biri olan aşkın soysuzlaştırdığı bir dünyayı anlatan Hanımın Çiftliği, her şeye karşın insanın insanlığına inanan, umut ve aydınlıktan vazgeçmeyen bir yazarın görüşlerini dile getiriyor.
Bu roman serisi TV dizisi olarak da yayınlandı bildiğiniz gibi.
14. "Yalancı Dünya"
Yalancı Dünya,sinema dünyasının arkasında yaşanan bazı olayları anlatmaktadır.
15. "Dünya Evi"
Baba Evi ve Avare Yıllar'ın devamı niteliğinde olan Dünya Evi de, kimi zaman çelişkilere düşse de her zaman toplumsal olanla biçimlenen, ancak bireysel olanı göz ardı etmeyen, insanı yaşamın gerçekliği içinde ele alan bir roman. Usta bir yazarın kaleminden, umuttan ve aydınlıktan asla vazgeçmeyen bir roman...
16. "Devlet Kuşu"
Orhan Kemal tarafından kaleme alınan, 1958 yılında basılan romandır.
17. "Cemile"
Bir aşk öyküsü olan Cemile, yoksul kesimlerin ayakta kalma çabasını, direnişlerini de dile getiriyor.
Boşnak kızı işçi Cemile ile dar gelirli Kâtip Necati arasındaki saf aşkı anlatan Orhan Kemal, arka planda yaşanan yoksulluğa, düşmanlığa, ilkesizliğe karşın dayanışma ve dostluğun gücünü vurguluyor.
Orhan Kemal'in yalın anlatımıyla çarpıcı bir resim gibi çizdiği Cemile, onun unutulmayacak yapıtlarından biri.
18. "Kanlı Topraklar"
Kanlı Topraklar ise onun en önemli yapıtları arasında gösterilir. Yüksek bir tempo, karmaşık olay örgüsü, su gibi akan bir dil.. Başarılı karakter analizleriyle, Kayseri kültürünün o dönemlerdeki panoramasını da sunar bize Kanlı Topraklar.
Anlatımdaki akıcılık ve karakterlerin canlılığı, okuru öyküye dahil eder. Orhan Kemal, yargılamadan anlamanın, Yukarıdan bakmadan anlatabilmenin, öğreticilik taslamadan eğitmenin de ustasıdır. Kanlı Topraklar, bu ustalığın bütün göstergelerini içinde barındıran, samimi bir roman...
19. "Tersine Dünya"
Orhan Kemal’in Tersine Dünya adlı bu romanı, onun en sıra dışı kitapalrından biri. Ancak, cinsiyetlerin yer değiştirdiği bu ters dönmüş dünyada da bireyin sıkıntıları, düşleri, beklentileri yine birbirine benziyor.
Ruhun en karanlık noktalarının derinliklerinde başarıyla inebilen Orhan Kemal, bize mizah yüklü anlatıyla yeniden insanı sevmeyi öğretiyor.
20. "Suçlu"
İnsanın çıkışsızlığını, yaşam koşullarının ve kendi hatalarının başına açtığı işleri anlattığı bir roman daha...
21. "Kötü Yol"
İnsanın yitirdiği onurunu yeniden kazanışını anlatan Kötü Yol, maceralı kurgusu ile de okurların ilgisini çekecek romanların başında geliyor.
22. "Kenarın Dilberi"
Orhan Kemal'den yepyeni bir roman! Orhan Kemal, yeni keşfedilen Kenarın Dilberi adlı romanında, Kötü Yol'a yeni bir final ve yeni bir yorum getiriyor.
Aynı konunun nasıl farklı şekillerde ele alınabileceğini merak edenlerin, edebiyat tarihçilerinin ve edebiyatseverlerin kaçırmaması gereken bir keşif!
Yorum Yazın