Tüketici aşamasında enflasyon iki tür veriye dayanılarak hesaplanır. İlk olarak seçilmiş hane halklarına hangi mal ve hizmetleri hangi ağırlıkla kullandıkları anket uygulamasıyla sorularak (hane halkı bütçe anketi) ve diğer bazı anket ve bilgiler kullanılarak hane halklarının bütçelerinde yer alan mallar ve hizmetlerin neler olduğu ve bunların bütçelerinde ne kadar ağırlık tuttuğu belirlenir. Bu mal ve hizmetler ve ağırlıklarıyla bir sepet oluşturulur.
TÜİK tarafından yapılan anketler ve belirlemeler sonucunda hane halklarının gıda maddeleri ve alkolsüz içecek grubu için aylık gelirlerinin ortalama yüzde 25,3’üni, bu kategoride yer alan beyaz peynir için de aile gelirlerinin yüzde 0,8284’ünü harcadıkları saptanmıştır. Beyaz peynirin fiyatı ay içinde değişiklik gösterdiği için 4 kez farklı günlerde derlenir. Her bir derlemede bulunan fiyat, sepetteki ağırlık oranı olan 0,8284 ile çarpılır ve en sonunda ortaya çıkan dört ağırlıklı fiyatın ortalaması alınarak beyaz peynirin o ay içindeki ortalama fiyatı bulunmuş olur. Beyaz peynir için verdiğimiz örnek endekse giren diğer mallar için de yapılır ve her bir mal ve hizmetin o ay içindeki ortalama ağırlıklı fiyatı hesaplanır. Ay içinde çok değişiklik gösteren 15 gıda maddesi ve içecek dışında kalanların fiyatları 4 kez değil 2 kez derlenir, kiralar ise ayda bir kez derlenir ve hesaplamalar buna göre yapılır.
TÜFE sepeti için 409 ürünün fiyatı işyerleri ve konutlarda derlenmektedir.
Türkiye’de TÜFE endeksinin baz yılı 2003 yılı olarak alınmış, o yılın endeksi 100’e eşit kabul edilmiştir (2003 = 100.) Sonraki aylarda ve yıllarda hesaplanan TÜFE endeksi ile bu endeks karşılaştırılarak enflasyonun ne kadar arttığı ölçülmektedir.
2021 yılının Aralık ayında TÜFE endeksi 686,95 olarak, 2022 yılının Ocak ayında ise 763,23 olarak hesaplanmıştır. Buna göre 2022 yılı Ocak ayında tüketici enflasyonu bir önceki aya göre ((763,23– 686,95) / 686,95 x 100 =)) yüzde 11,10 artmış olmaktadır. 2021 yılının Ocak ayında TÜFE endeksi 513,30 idi. Buna göre 2022 Ocak ayında yıllık TÜFE artışı ((763,23 – 513,30) / 513,30 x 100 = )) yüzde 48,69 olarak gerçekleşmiştir.
Yorum Yazın