Kaynağı Belirsiz Para Girişinde Büyük Artış: Bir Ayda 2,9 Milyar Dolar

Türkiye'ye gümrüklerden para girişini gevşeten genelgenin yayınlandığı Nisan ayında kaynağı belirsiz para girişinde büyük artış yaşandı. Merkez Bankası'nın açıkladığı Nisan ayı ödemeler dengesi verilerine göre, ‘Net hata noksan kalemi' olarak tabloda yer alan kaynağı belirsiz para girişi 2 milyar 893 milyon dolara yükseldi.

Kaynağı belirsiz para girişi şubat ayında son 17 yılın en yüksek seviyesine çıkarak 4 milyar 282 milyon dolar olmuştu. 

İlk dört ayda kaynağı belirsiz para girişi 6,9 milyar dolara yükseldi

Bu yılın ocak-nisan ayında kaynağı belirsiz para girişi ise 6 milyar 976 milyon dolara yükseldi. Geçtiğimiz yılın aynı döneminde bu rakam 6 milyar 292 milyon dolar olmuştu.

Türkiye'ye giren kaynağı belirsiz para miktarının şubatta 4 milyar 282 milyon dolarla son 17 yılın en yüksek seviyesine çıkmasıyla ilgili tartışmalar sürerken Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, 15 Nisan'da çok tartışılan bir genelgeyi uygulamaya geçirmişti.

Yeni genelge, gümrüklerde yapılan beyanın doğru olmadığının tespiti halinde adli soruşturma için savcılıklara bildirim yapılması şartı kaldırıldı. Savcılığın devreden çıkarılmasıyla şüpheli parayla ilgili soruşturma inisiyatifi tamamen Maliye Bakanlığı'na bağlı Mali Suçları Araştırma Kurulu'na (MASAK) kalmış oldu.

Muhaletten tepki

Muhalefet partileri de söz konusu genelgeye tepki göstermişti. CHP Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak, yeni genelgenin Türkiye'nin dünyada ‘kara para aklama makinesi' haline geldiğine yönelik algıları da pekiştireceğini vurgulamıştı. Bir ülkenin dış dünya ile ekonomik ilişkilerini gösteren ödemeler dengesi tablolarında yer alan net hata ve noksan kalemi, kaynağı belirlenemeyen döviz giriş ya da çıkışlarını ifade ediyor.

Milliyet Gazetesi yazarı Güngör Uras, konuyu bugünkü köşesine taşıdı.

Uras'ın yazısının bir bölümü şöyle:

Yılın ilk 4 ayında, ülkeye nereden geldiği (kaynağı) belli olan döviz girişi toplam 5.7 milyar dolar iken, nereden geldiği bilinmeyen döviz girişi 6.9 milyar dolar oldu.

Nereden geldiği (kaynağı) belli olmayan döviz sayesinde yaşar hale geldik...

(Önemli açıklama: Nereden geldiği (kaynağı) belli olmayan döviz rakamları, ülkeye kamyonlarla, çuvallarla getirilen döviz miktarını göstermez. Bu rakamın içinde, sınır ticareti ile, yolcu beraberi ile ülkeye giren döviz de vardır ama, büyük bölümü ithalat, ihracat hareketlerinden, turizm hareketlerinden hesaba girmeyen veya girmekte geciken dövizlerdir.)

Ülkenin olağan döviz geliri, gideri karşılamayınca ortaya çıkan döviz açığına “cari açık” diyoruz.

Döviz açığının, cari açığın temelinde, ihracat gelirinin, ithalat giderini karşılayamaması var.

Çözüm, ülkenin ithalat faturasını karşılayacak ölçüde ihracatı artırmak. Tarım ve sanayide üretimde ithalat girdisini azaltacak yapısal değişimi sağlayarak, ihraç edilebilir mallarda üretimi artırmak...

Döviz üretme mecburiyeti var

Cari açığı küçültmek için biz kolaya kaçtık. Ekonomide frene bastık. İç talebi kıstık. Büyümeyi yavaşlattık. Sonunda döviz açığı küçüldü.

Küçüldü ama, açık gene ayda 3.5 milyar dolayında. Küçüldü ama, açığı kapatmak için her ay en az 3.5 milyar dolar döviz girişine ihtiyacımız var.

Cari açığı kapatacak kadar döviz girmez ise döviz kıtlığı olur. Döviz fiyatı hazmedilemeyecek ölçüde tırmanışa geçer.

Döviz ülkeye normal yollardan, (“Sermaye Hareketi” ile) 3 kanaldan giriyor:

(1) Kalıcı olarak gelen doğrudan yatırımlar için gelen döviz,

(2) Bono ve borsa için, portföy yatırımları için gelen döviz,

(3) Bankaların ve firmaların buldukları döviz kredileri.

Bu yollar normal yollar... Bir de nereden geldiği, nereye gittiği belli olmayan döviz var.