ABD'de Son 3 Yılda Değişen Fiyatlara Karşı Türkiye'de Fiyatlar Ne Durumda?
Stratejist Charlie Bilello tarafından hazırlanan 3 yılda ABD'de TÜFE üzerinden fiyat değişimleri ilgimizi çekti. Türkiye'de fiyat algımızın, matematik olgumuzun, ödeme güdümüzün değiştiği bu 3 yılda durum ne olmuş birlikte inceledik.
Dünyada pandemiyle birlikte yüzünü gösteren, hazır yüz görümlüğünü almışken, Rusya-Ukrayna savaşıyla sahneye çıkan enflasyon, derdimiz olmaya devam ediyor. Tüm dünyanın derdi tabi bizde adeta kahır defterine yazılıyor.
Son 3 yılda ABD'deki fiyat artışları şu şekilde görülüyor:
TÜFE Sağlık: +%4,6
TÜFE Giyim: +%11,8
TÜFE Konut Harcaması: +%17,9
TÜFE Evde Yemek: +%20,4
TÜFE Dışarıda Yemek: +%21,0
TÜFE Yeni Araba: +%22,3
TÜFE İkinci El Arabalar: +%29,1
Kiralar: +%22,9
TÜFE Elektrik: +%25,8
TÜFE Taşımacılık: +%29,3
TÜFE Gaz: +%31,9
Ev Fiyatları: +%40,0
TÜFE Fuel Oil: +%76,2
TÜFE Benzin: +%76,9
ABD Ücretleri: +%14,9
ABD'de 3 yılda yüzde 4,6 arttığı görülen sağlık harcamaları TÜİK TÜFE sağlık ana harcama kaleminde 2020 başından bu yana yüzde 271,99, 2020 Eylül ayından bu yana yüzde 239,70 ve son 1 yılda yüzde 79,79 oranında artmış görünüyor.
ABD'de 3 yılda yüzde 11,8 arttığı görülen giyim harcamaları TÜİK TÜFE giyim ana harcama kaleminde 2020 başından bu yana yüzde 107,47, 2020 Eylül ayından bu yana yüzde 102,76 ve son 1 yılda yüzde 34,56 oranında artmış görünüyor.
ABD'de 3 yılda yüzde 17,9 arttığı görülen konut harcamaları, TÜİK TÜFE "konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar" ana harcama kaleminde 2020 başından bu yana yüzde 180,13, 2020 Eylül ayından bu yana yüzde 168,43 ve son 1 yılda yüzde 20,16 oranında artmış görünüyor.
Buna tekrar 'gaz' kısmında değineceğiz ancak doğal gazın 2023 Mayıs ayında ücretsiz ve ertesi aydan bu yana indirimli olması nedeniyle endeksin bu harcamayı hesaba katmaması düşüşte etken oluyor.
TÜİK'te evde yemek ile dışarıda yemek ayrımı yok. Ana harcama kalemlerinde bunun için gıda ve lokanta harcamalarına baktık.
ABD'de 3 yılda evde yemek yüzde 20,4, dışarda yemek yüzde 21 oranında artarken, TÜİK TÜFE 'gıda' ve 'lokanta ve oteller' ana harcama kalemlerine baktık. 2020 başından bu yana sırasıyla yüzde 357,36 ve 367,23 oranında artarken, 2020 Eylül ayından bu yana yüzde 337,69 ve 330,25 oranında artmış görünüyor. Son 1 yılda ise yüzde 75,72 ile 92,48 oranında arttığı gerçeği bizi sarsıyor.
ABD'de 3 yılda yeni araba ve ikinci el araba fiyatları yüzde 22,3 ve 29,1 oranında artmış görünüyor. Türkiye'de TÜİK ikinci el araç fiyatlarını takip etmiyor. Ona ayrıca baktık. Sıfır otomobillerde TÜİK'e göre artış yüzde 388,50 oranında, 2020'nin Eylül ayından bakarsak yüzde 310,02 ya da son 1 yılda biz hissetmesek de yüzde 71,60 oranında artmış.
İkinci el kısmı daha karışık, hem tedarik, üretim, lojistik zincirleri arada sorunlar yaşandı hem de kurlar yükseldi. 2020 ilanındaki şehir ve kilometre hariç tüm özelliklere bakınca en yüksek 525.000, en düşük de 325.000 liralık araçların ortalamasından yüzde 328,81 oranında artmış bir model görüyoruz ki arada sıfırları aşmadı değiller.
İkinci elde başka fiyatlarla kriz geçirmek isterseniz 2020 görselleri burada.
Taşımacılık maliyetleri daha doğrusu tüketiciye yansıması ABD'de 3 yılda yüzde 29,3 oranında artmış görünüyor. Türkiye'de ise tam olarak bu harcama kalemi bulunmuyor.
Biz de TÜİK ana harcama kalemlerinde 'Karayolu ile yolcu taşımacılığı' ve 'Diğer satın alınan ulaştırma hizmetleri' endekslerine baktık.
Karayolu yolcu taşımacılığı 2020 başından bu yana yüzde 259,93, diğer satın alınan ulaştırma hizmetleri de yüzde 531,58 oranında artmış.
Ulaştırma ana kalemindeki yükseliş 2020 başında yüzde 405,38, 2020 Eylül'den yüzde 360,66 ve 1 yılda yüzde 76,06 olmuş.
Elektrik faturası ya da fiyatları ABD'de 3 yılda yüzde 25,8 oranında artarken, TÜİK TÜFE'de 2020 başından ve eylül ayından bu yana yüzde 125,36 artarken, son 1 yılda yüzde 13,42 oranında düşmüş görülüyor.
Geldik doğal gaza! Doğal gazda Karadeniz gazının çıkarılmasıyla Mayıs 2023 bedava, sonrasında 1 yıl da indirim olmuştu. Bu da ilginç sonuçlara neden oldu.
ABD'de 3 yılda yüzde 31,9 oranında artan gaz fiyatlarına karşın, Türkiye'de 2020 başından bu yana yüzde 7,27, 2020 Eylül'den bu yana yüzde 9,28, son 1 yılda da yüzde 69,30 azalış olmuş görünüyor. Buna Nisan 2023 itibarıyla bakarsak 2020 başından 2023 Nisan'a yüzde 202,57, 2020 Eylül'den yüzde 196 artış görülüyor. Nisan 2023'te 1 yıllık artış ise yüzde 39,99 oranında olmuş.
Kiracı kapısı sökenden, ev sahibi vurana 3. sayfa haberi haline gelen kira artışlarında da fitili yüzde 25 sınırı ateşledi. Oysaki öncesinde TÜİK TÜFE 12 aylık ortalamalar geçerliydi. Geçerli kalsaydı en yüksek kira artışı 2023 Ocak'ta yüzde 72,45 olacaktı. "Yüzde 25'ten fazla olmaz" denince yüzde 200'lere vurdu.
ABD'de 3 yılda yüzde 22,9 artan kiralar, TÜİK TÜFE'ye göre, 2020 başından bu yana yüzde 210,66, 2020 Eylül'den bu yana yüzde 194,42, son 1 yılda da yüzde 95,03 artmış görünüyor.
Sahibinden emlak endeksine göre İstanbul'da 3 yılda yüzde 726,08, Endeksa'ya göre Türkiye'de 2020 Eylül'den bu yana yüzde 686,06 oranında arttı.
Ev fiyatları ABD'de 3 yılda yüzde 40 artmış, ya Türkiye'de? TÜİK, ev fiyatlarını ölçmüyor. Yine Sahibinden ve Endeksa'ya bakıyoruz ancak önce TCMB ne demiş bakalım.
TCMB Konut Fiyat Endeksi verilerine göre, 2020 başından Türkiye'de ev birim fiyatları yüzde 828, 2020 Ağustos (en son veri 2023 Ağustos olduğundan) yüzde 689 ve 1 yılda da yüzde 49 oranında artmış görünüyor.
Sahibinden'de İstanbul'da ev fiyatları 3 yılda (2020 başından) yüzde 696,63, Endeksa'da da Türkiye'de yüzde 877,65 oranında artmış görünüyor.
Benzin fiyatları ABD'de dokunulmazdır. Dokunulmaz derken, artınca sıkıntı büyür manasındadır. ABD'de 3 yılda fuel oil yüzde 76,2, benzin de yüzde 76,9 oranında artmış görünüyor. Türkiye'de de bakalım.
2020 başından bu yana benzin fiyatları yüzde 382, 2020 Eylül'den bu yana yüzde 405 ve son 1 yılda yüzde 67 oranında artmış.
Aynı şekilde fuel oil de 2020 başından bu yana yüzde 384, 2020 Eylül'den bu yana yüzde 500 ve son 1 yılda yüzde 43 oranında artmış.
Petrol mü? Brent petrol varili 2020 başlarken 66 dolar olurken, 2020 Eylül'de 45 dolardan, geçen yıl bugünlerde de 90 dolardan işlem görmüş.
Son olarak maaşlara dönüyoruz. ABD'de ücretler ortalamada yüzde 14,9 artış göstermiş. En azından bunda ABD'yi geçmek olması gereken bir hamle oluyor. Asgari ücret düzeyinde Türkiye'de maaşlar 2020 başından bu yana yüzde 390, geçen yıldan bu yana da yüzde 107 oranında artış gösteriyor.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir.
Yorum Yazın
Ben de naçizane bir ekonomisiktim.. üzerine yönetim ve organizasyon masterı yaptım. İktisat politikası ve makro iktisat doktoramı da tez aşamasına iki ders... Devamını Gör
Ama amerigada ezanlar susdu