Türkiye’nin Merkez Bankası’nda Ne Kadar Döviz Var? Diğer Ülkelerde Durum Ne?

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Türkiye'nin 95 milyar dolarlık döviz rezervinin olduğunu ifade ederken bazı ekonomistlerden buna itirazlar geldi. Peki diğer ülkelerin merkez bankalarındaki brüt rezervleri ne kadar? Ve rezerv yüksekliği bir ekonominin güçlü olduğunu gösterir mi?

Euronews'de yer alan habere göre, Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) Aralık 2020 verilerine göre, Türkiye'nin resmi brüt rezervlerinin toplamı 93 milyar dolar. Şubat 2020'de, Türkiye'nin 107,7 milyar dolar olan brüt rezervi vardı. Yani yaklaşık bir yılda yüzde 13,6'lık bir kayıp yaşandı.

Bununla birlikte Covid-19 salgını ile birçok ülkede aynı kayıpların yaşandığına şahit oluyoruz.

Merkez Bankasına göre uluslararası rezerv kavramı 'para otoritelerinin kullanımına açık ve kontrol edebildiği altın ve yabancı para karşılığı olan varlıklar' şeklinde tanımlanıyor. Bu tanımın bir benzerini IMF'nin 'uluslararası rezerv kılavuzunda' da görmek mümkün. Ülkenin sahip olduğu varlıklar, borçlarını ve yükümlülüklerini karşılayabileceğine dair bir garanti olarak kabul ediliyor.

Peki diğer ülkelerde brüt rezerv miktarları ne kadar?

Brüt rezerv bir ülkenin depoladığı toplam varlığı gösterirken, bunlar içerisinde kısa vadede çıkış yapacağı düşünülen para miktarı hesaba katılmıyor.

Net rezerv ise toplam miktar üzerinden kısa vadeli yükümlülükler ve borçların düşülmesi sonrasında elde kalan döviz ve altınların tamamı olark tanımlanıyor. Ancak net rezerv belirlenirken hangi yükümlülüklerin hesaba katılıp katılmayacağı konusunda genel kabul gören bir tanım bulunmadığından, Merkez Bankası 'rezerv yeterliliği' göstergesinin brüt rezerv üzerinden tanımlandığını açıklıyor.

Yalçın Karatepe gibi bazı ekonomistler ise bu ifadeyi eleştiriyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, döviz rezervine ilişkin 'Göreve geldiğimizde 27,5 milyar dolar döviz rezervi vardı Merkez Bankası'nın. Şimdi 95 milyar dolar döviz rezervimiz var. Döviz işlemlerinin tamamı piyasa kuralları çerçevesindedir ve hukuka uygundur.' dedi.

Ekonomist Yalçın Karatepe, söz konusu miktarın brüt rezervler olduğunu belirterek 'Net rezervler ne kadar? Ona baktığımızda şu an eksi 45 milyar dolar civarında' dedi.

Karatepe, brüt rezervler içinde swap ile bankacılık işlemlerinden gelen karşılıklı paraların bulunduğunu belirtti.

Ekonomist Mustafa Sönmez'e göre de Merkez Bankası'nın döviz rezervleri eksi 45 milyar dolar civarında.

Diğer yandan uluslararası rezerv, bir ülkenin sahip olduğu mali gücün tek göstergesi olarak kabul edilmiyor. Grafikte de görülebildiği gibi bazı ülkelerin rezervinin yüksek olması genelde güçlü bir ekonomiye işaret ederken, rezervin zayıf olduğu durumda ülkenin güçsüz bir ekonomisi olduğu anlamına gelmiyor.

Çin, Japonya, İsviçre, Rusya ve Suudi Arabistan gibi ülkeler rezervlerini yüksek tutma politikasını yürüterek, bunu uluslararası yükümlülüklerine karşı bir garanti olarak gösteriyor.

Uluslararası döviz rezervleri dolar, euro, yen ve sterlin üzerinden hesaplandığı için bu para birimlerinden birini kullanan Almanya, Fransa, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri gibi ülkelerinse rezervlerini yüksek tutmaya çalışmadıkları görülebiliyor.