Seçimlere Hazırlanan Türkiye'de Son Seçimlerden Bu Yana Ekonomik Veriler Ne Gösteriyor?
Türkiye, yönetim ya da rejim değişikliği yaşanan 2018 seçimlerinden sonra 2023 yılında ilk seçimlere hazırlanıyor. Son 1 yıldır yaşanan bir ekonomik düzensizlik var. Kriz demiyoruz ama bir gariplik olduğu kesin. Sonuçta 1 yıl içinde enflasyon yüzde 19'lardan 85'lere çıktı, döviz kurları tek hanelerden iki katına çıktı, cari açık, dış ticaret açığı arttı, yabancı yatırımcılar gitti gibi bir çok argümanımız var. Bunları hepsini ve daha fazlasını Merkez Bankası'nın sisteminden grafiklerle derledik. Son seçimden bu yana ekonomide 'ışıldamış mıyız?' bakmak istedik. Malumunuz son 1 yıldır görevde olan Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, ekonominin rakamlardan çok gözlerdeki ışıltı olduğunu söylediğinden grafiklerde 'havai fişekler geceyi aydınlattı mı?' hep birlikte bakalım. Buyurun👇
Seçim hattı sathına girdikçe TV'deki yayınlarda da tansiyonlar yüksek. Ekranlarda ekonomist yok ama bu dönem her uzman elinde bir çubukla ekonomi anlatıyor. Biz de anlatalım istedik.
İlk grafiğimiz gelsin! Bu grafik sevip de kavuşamayanlar için olsun mu? Olmasın! Hasret çekenlere gelsin.
Uluslararası Yatırım Pozisyonu, bir ekonomide giren çıkan yatırımcıların durumunu gösterir. İçeridekilerin dışarıya yaptığı yatırım, dışardan gelenler vb. UYP'de net UYP de Türkiye'nin yurt dışından alacaklarıyla, Türkiye'nin yurt dışına borçlarının farkını gösterir.
Bir sürü çizgi var ne anlayalım bundan değil mi?
Kısaca Türkiye'de yatırımların durumunu en üstteki yeşil ile en alttaki mavi çizgiden takip ediyoruz. Fark yükseldikçe sorun artıyor.
Bu çizgiler de yabancı yatırımcıların yani Türkiye'de yaşamayanların Türkiye'ye yaptığı yatırımlar. Biri birikimli biri de oranlı ölçüm olurken, 2016 yılından bu yana düşüş görülen akım veriler ilgi çekici.
Ne mi demek istiyoruz? Yabancı yatırımcı pek gelmek istemiyor.
Herkesin son aylarda bayıldığı Borsa'ya gelelim. Bu çizgiler de ne? Mavi olan yabancıların haftalık olarak alım-satım netleri, siyah da hisse değerleri toplamı. Toplamın artması sizi yanıltmasın. Onu da aşağıda açıklayalım.
En son 2020 yılında yüzde 65 oranında Borsa'da yabancı yatırımcı varken, bugün itibarıyla oran yüzde 29,92 olmuş 😲
Bu arada mavi olan BİST 100 endeksi artmış, yeşil işlem adetleri çok çok değişmemiş ama fiyatlar yükseldiği için siyah olan hacimler de artmış!
Bunu kim mi yapmış? Enflasyon tek başına yapmamış! Borsadaki yatırımcı sayısının yüzde 3,6’sı, yani yaklaşık 120 bin kişi, hisse varlıklarının yüzde 86’sının sahibi.
Buradaki çizgiler de bize Türkiye'nin borç durumunu gösteriyor. İlginç kesişmeler de görülüyor. Ne gibi mi?
Bir kere 2015 sonrası özel sektör borcunda bir düşüş var. Sonra dış borç stoku özellikle 2018'de bir tavan yapmış. Son 1 yıldır da o zirveye yakın seyrediyoruz.
Bir ilginçlik de 2018 itibarıyla yükselişe geçen TCMB kısa vadeli yükümlülükleri 2021 3. çeyrekte kamu kısa vadeli yükümlülükleri geçmiş!
Makroekonomide son ve en kolay maddeye gelelim. Bu grafik Türkiye ve Türkiye'deki hane halklarının varlık ve borçlarını gösteriyor. Büyüme üzerine kurulu ya tüm denge. Bakalım kim büyümüş?
Siyah ve mavi çizgiler Türkiye ekonomisi gerçi TL bazında.
Aşağıdaki yeşil ve turuncu çizgiler de hanehalklarının toplam ekonomisi. 2021 sonrası borçları çok yükselmemiş bu kısım avutsa da varlıklardaki artışın da TL bazında ve ev, araba, ücret artışlarının nominal kısımları olduğunu unutmayalım.
Tamam makro tarafta şimdilik zor kısım geride kaldı! Bundan sonrası daha anlaşılır rahat olun. Neden mi? Enflaysondur, dolardır, işsizliktir anlatacağız.
En ilginciyle başlayalım: Enflasyon!
Yeşil olan Yİ-ÜFE, turuncu olan İTO'nun İstanbul enflasyonunu geçen yıl mayıs-haziran gibi geçmiş! Oysa ki yıllarca siyah olan bizim bildiğimiz enflasyonla birlikte yürümüşler.
En alttaki de tarım üreticilerinin enflasyonu. Neyse bir şey söylemeye gerek yok gibi.
"Birim İş Gücü Maliyeti Bazlı Reel Efektif Döviz Kuru" diye bir gösterge var.
TCMB'de 2008'de 104,38 ile zirve yapmış, 2016'da 97,10 olmuş. Sonra frenler tutmamış ve 2021 sonunda 51,34 oranında görülüyor.
Bu da işsizlik, istihdam ve çalışabilecek 15 yaş üzeri nüfus. İlginç olan 15 yaş üstü nüfus maşallah artarken, istihdam ve işgücünün istikrarını koruması oluyor.
Bu grafiği tanıdınız mı? Buraya kadar geldiyseniz ekonomik gündemi yakından takip ediyorsunuzdur. Bu grafiği de tanımalısınız. 2018-2022 aralığı TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti ile Dolar/TL karşılaştırması. Hemen hemen her grafikteki gibi bir makasla bitirirken, sizleri yorumlara alalım.
Tüm grafikler Merkez Bankası veri merkezinden tek kaynaktan alınmıştır. Ekonomide daha bir çok veriyle bir çok karşılaştırma yapılabilir. Burada amaç genel tabloya bakmaktır. Anlaşılır bir tablo mu? Yorumlarda buluşalım👇
Bu içerikler de ilginizi çekebilir👇
Yorum Yazın