Yoksulun Enflasyonu Daha Hızlı Artıyor

Harcama kalıplarına göre yapılan hesaplamalar, yoksulların enflasyonu ile zenginin enflasyonu arasındaki makas da açılıyor. Yoksulların satın aldıkları ürün ve hizmetlerin fiyatları, zenginlerin ağırlıklı harcamalarını oluşturan ürün ve hizmetlerin fiyatlarından hızlı artıyor.

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi'nin (Betam) araştırma sonuçlarına göre, yoksul ve zengin enflasyon arasındaki fark 2013 sonu itibariyle yüzde 13 düzeyindeyken, 2014 sonunda 5 puan artışla yüzde 18'e yükseldi.

Betam Direktörü Prof. Dr. Seyfettin Gürsel ve Araştırma Görevlisi Dr. Ayşenur Acar tarafından hazırlanan 'Yoksul ile zengin arasındaki enflasyon farkı rekor seviyede' başlıklı araştırma notunda, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon sepeti ağırlıklandırması tüm gelir ve harcama gruplarının bir ortalaması olduğundan hesaplanan enflasyon endeksi aslında temsili hane halkının enflasyonunu yansıttığına işaret edildi ve şöyle denildi:

'Değişik gelir ve harcama gruplarında yer alan hanelere özgü enflasyon oranı tüketim sepetlerinin mal ve hizmet bileşimine bağlı olarak farklılaşıyor.

Bu araştırma notunda, TÜİK'in Hane halkı Bütçe Anketi'nin (HBA) tüketim harcamaları bilgileri kullanılarak, 2003-2014 dönemi için en zenginden en yoksula yüzde 20'lik harcama gruplarına ait farklı enflasyon oranları hesaplandı.

Buna göre zengin kesimden yoksul kesime gidildikçe fiyat endeksinin son altı yıldır belirgin biçimde farklılaştığı göze çarpıyor. Yoksullar aleyhine gelişen enflasyon farkı esas olarak konut ve gıda fiyat artışının ortalama enflasyonun üzerinde artmasından kaynaklandı.'

Betam raporundaki verilere göre, en zengin kesimden en yoksul kesime gittikçe fiyat endeksinin belirgin bir biçimde artıyor. En zengin yüzde 20'lik diliminde enflasyon endeksi 246.9 düzeyindeyken, en yoksul yüzde 20'lik dilimde bu endeks 265.0'e kadar çıkıyor.

Zengin ile yoksul enflasyonu arasındaki yaklaşık 18.1 puanlık farkın, zengin ve yoksulun tüketim sepetleri bileşimlerinin farklı olmasından kaynaklandığının altı çizilen raporda şu değerlendirme yapıldı:

'Yoksullar bütçelerinin büyük kısmını gıda, konut gibi zorunlu ihtiyaçlara ayırırken, en zengin yüzde 20'lik dilimde bu ihtiyaçlar bütçenin çok daha sınırlı bir kısmına karşılık gelmektedir.

Buna karşılık en zengin yüzde 20'lik kesim, ulaşım, giyim ve ayakkabı, eğlence ve kültür, eğitim, ev aletleri ve mobilya gibi ihtiyaçlara bütçesinde daha fazla yer vermektedir. Bu nedenle enflasyon zorunlu harcamalarda ne kadar yüksekse, yoksul kesim fiyat artışlarından o ölçüde fazla etkilenmektedir.'

Betam raporundaki verilere göre, son bir yıllık dönemde en yoksulun bütçesinde yüzde 37.4, en zenginin bütçesinde ise yüzde 18.7'lik paya sahip konut, su ve enerji fiyat artışı yoksul enflasyonuna 97.4 puanlık katkı yaparken, zenginin enflasyonuna 45.9 puanlık katkı yaptı.

İkinci sırada olan gıda ve alkolsüz içecekler en yoksul kesimin bütçesinde yüzde 30.4'lük paya sahipken, en zenginin bütçesinde bu oran yüzde 13.7'ye kadar geriliyor. Gıdada enflasyon farkı yoksulun 48 puan aleyhine oldu.

Diğer tarafta ise en zengin kesimin bütçesinde yüzde 25.9, en yoksul kesimin bütçesinin ise sadece yüzde 6.1'lik bir bölümünü oluşturan ulaştırma bulunuyor. Ulaştırma 47.4 puan zenginin aleyhinde bir fark yaratarak yoksul ve zengin arasındaki enflasyon farkını azaltıcı etki yaptı.

• DHA