Çocuklar 'Devleti Devlete' Şikayet Ediyor

Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsman) çocuklara da başvuru hakkı tanıdı, sekiz ayda 155 çocuk en çok okullarıyla ilgili şikâyette bulundu. Sınıfına kadrolu öğretmen, koruma altında kaldığı yurda psikolog görevlendirmesi yaptıran çocukların arasında, babasının tayinini kendi yaşadığı şehre aldıran da var.

'3. sınıftayım, 7 öğretmen değiştirdik. Kadrolu öğretmen istiyorum.'

'Okul tuvaletlerimizde hijyen sağlansın.'

'Tüm okullarda akıllı tahta ve tablet olsun', 'Okullarda çocuklar yönetime katılabilsin', 'Park yapılsın', 'Babamın tayini yaşadığım şehre alınsın', 'Madde bağımlısı çocuklarla aynı merkezde kalıyorum, kurumum değiştirilsin', 'Okul yakınına üst geçit yapılsın'…

Bu ve benzeri onlarca şikâyetin sahibi, çoğu ilköğretim öğrencisi Türkiye'nin dört bir yanındaki çocuklar. Şikâyetlerini ve 'devletten' taleplerini Kamu Denetçiliği Kurumu’na  (Ombudsman) yapıyorlar.

Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsman) iki yıl önce kuruldu. 

Kuruma vatandaşlar kamu kurumlarında uğradıkları haksızlıklara ya da yaşadıkları sorunlarla ilgili şikâyette bulunuyor. Sekiz ay önce Kamu Denetçiliği Kurumu çocukların da bireysel olarak şikâyet başvurusunda bulunabilecekleri özel bir sayfa hazırladı. İnternet sayfasına giren çocuklar, 12 yaş altı, 12-15, 15-18 yaş gruplarına göre başvuru yapabiliyor.

Çocukların anlayabileceği bir dil kullanan internet sitesinde, çocuklara okul, hastane, çocuk bakım kuruluşları, valilik, kaymakamlık, polis merkezi, itfaiye ve belediye gibi idareler ile yaşadıkları sorunları çözebilmek için çalıştıkları anlatılıyor. Sitede çocuk haklarıyla ilgili bilgilendirmeler de yer alıyor. www.kdkcocuk.gov.tr adresli sayfasına bugüne kadar 155 çocuk şikâyet başvurusunda bulundu. 130 çocuk ise siteye mesaj bırakarak yaşadıklarını yazdı. Böylece toplamda 285 çocuk kurumla iletişime geçti. Çocuklar sitedeki başvuru formunu doldurarak şikâyetlerini iletebiliyor.Kamu Denetçiliği Kurumu'nun

Ayrıca sitede mesaj forumu yer alıyor. Bu bölümün amacı, çocuğun şikâyet etmese de kendisini anlatabileceği bir alan yaratmak. Kurumdaki sosyal çalışmacı, çocuklarla iletişim kurarak; toplumsal yapıyı, kamu idarelerini ya da çocuk haklarını anlatıyor. Ayrıca valilik ve kaymakamlıklar aracılığıyla da başvurular alınabiliyor. Postayla yazılı olarak da şikâyet iletmek mümkün.

Çocukların siteye yaptıkları şikâyetler mevzuattaki pek çok uygulamanın pratikte hayata geçmediğinin, pek çok kurumda da çocuk haklarının gözetilmediğinin göstergesi.

Gelen şikâyetler arasında eğitim başlığı ilk sırada yer alıyor. Sıralamayı belediye ve sağlık ve sosyal hizmetlere yönelik şikâyetler izliyor. 

Eğitim şikâyetleri arasında öğretmenlerin davranışları ve okul imkânlarının yetersizliği ön planda.

Kamu Denetçiliği Kurumu’nun çözüme kavuşturduğu çocukların şikâyetlerinden bazıları şunlar:

Mersin’de korunma ve bakım altında bulunan bir grup çocuk, kuruluşta sorunları ile ilgilenen personel olmadığı talebiyle başvuruda bulundu. Kurum bu şikâyeti Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na bildirdi. Kurumda bir psikolog, bir sosyal hizmet uzmanı görevlendirildi.

Bakım ve Sosyal Rehabilitasyon Merkezi’nde kalan iki kız çocuğu ise, rehabilitasyon süreçlerini iki yıl önce tamamlamalarına karşın madde bağımlısı, istismar mağduru çocuklarla kalmayı sürdürdüklerini, yetiştirme yurduna nakledilip, eğitimlerine devam etmek istediklerini yazdı. Ombudsman yine Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile yazıştı. Bir aylık takipten sonra iki kız çocuğunun nakli gerçekleştirildi. Kızlar Sevgi Evleri Kız Yetiştirme Yurdu'na gidiyor ve eğitimlerine devam ediyor.

Anne ve babası ayrı olan bir çocuk, başka bir şehirde olan babasının yakınına gelmesi için tayin istediğini yazdı. Anne, baba ve çocuk ile yapılan görüşmelerde, çocuğun hem sosyal hizmet desteğine ihtiyacının olduğu anlaşıldı ve olay Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'na iletildi hem de babanın geçici görevlendirilme ile çocuğun yaşadığı şehre tayini sağlandı.

Konya’da ilkokula giden bir öğrenci üçüncü sınıf öğrencisi bir çocuk, yedi kez öğretmen değiştirdiklerini söyleyerek şikâyette bulundu. Sınıfına kadrolu öğretmen isteyen çocuğun şikâyeti üzerine ombudsman devreye girdi ve Konya Valiliği, İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve Milli Eğitim Bakanlığı'na kadrolu öğretmen görevlendirilmesi talebini iletti.

Şikâyet üzerine sınıfın kadrolu öğretmeninin il merkezindeki geçici görevlendirmesi iptal edilerek görev yerine dönüşü sağlandı.

Kamu Denetçiliği  Kurumu Çocuk ve Engelli Ombudsmanı Serpil  Çakın, çocukların sesleri ile kamudaki aksaklıklarının görünür kılındığını söylüyor.

Çocukların huzurlu ve mutlu bir ortamda yaşamak istediklerini söyleyen Çakın, çocukların sistemsel aksaklıkları şikâyet ettiğini anlatıyor:

'Biz mutlaka çocuğa geri dönüş yapıyoruz. Şikâyet etmekten büyük insanlar bile çekinir bizim toplumumuzda. Çocuğun bu cesareti göstermiş olması, haksızlığı dile getirebilmiş olmasının önemli olduğunu söylüyor ve kutluyoruz. Şikâyeti ile ilgili kurumları aradığımızı ve nasıl sonuçlandığını anlatıyoruz. Çocuk dikkate alındığını görünce seviniyor. Devletine güvenmeyi öğreniyor. Ombudsmanlık kurumunun amacı vatandaşının devletine güvenmeyi öğrenmesini sağlamak. Sahip olduğu hakları kullanma yetkisini devrettiği bir devlet kurumu var. Bu devlet kurumunun doğru ve kurallara uygun davranması lazım.'

Çocukların haklarını bilmediğini ve hakların anlatılması gerektiğini söyleyen Çakın, Milli Eğitim Bakanlığı ile işbirliği yapacaklarını belirtiyor ve STK’larla işbirliğine açık olduklarını söylüyor.

Amaçlarının kamu idaresini suçlamak değil, uzlaşı yolu bulmak olduğunu söyleyen Çakın işleyişi şöyle anlatıyor:

'Önce görüşmelerle uzlaşmaya ve sorunu çözüme kavuşturmaya çalışıyoruz. Görüşmelerle sonuçlandıramazsak konuyu hukuki açıdan inceliyoruz. Kimi zaman idareler mevzuata göre bir yanlışlık olmadığını belirtiyor. Ancak o zaman da vicdanen doğru mu diye değerlendiriyoruz. İdarinin hatalı davrandığının tespiti durumunda tavsiyede bulunuyoruz. Karara uyulmazsa, bize gerekçesiyle açıklama yapılıyor. Konuyu TBMM’ye de raporluyoruz. Çünkü bazen idareler 'Kanun bu, bu yüzden böyle yapıyoruz' diyorlar. TBMM’ye rapor ediyor ve mevzuat değişikliği yapılmasını sağlıyoruz. Konuların da takipçisi oluyoruz.'

• Okul tuvaletlerinde hijyen koşulları sağlansın.

• Öğretmenler derslerde çocuklarla etkili iletişim içinde bulunsun.

• Tüm okullarda akıllı tahta ve tablet kullanımı uygulamasına geçilsin.

• Okullarda idarenin çocuklardan bağımsız aldığı kararlara itiraz hakkı olsun ve çocuklar da yönetime katılabilsin.

• Eğitim sisteminde yaşanan değişiklikler belli bir istikrara kavuşturulsun.

• Okulların bina ve fiziksel koşulları iyileştirilsin.

• Okulda engelli rampaları kullanıma uygun hale getirilsin.

• Okullarda ve yaşadıkları sosyal çevrede çocukların kullanımına uygun sosyal sportif mekânlar oluşturulsun.

Umay Aktaş Salman, Al Jazeera Turk