Bizans Döneminde İstanbul'un Altını Üstüne Getiren Kanlı Bir Ayaklanma: Nika İsyanı
Tarih boyunca yaşanan büyük savaşlar kadar, iktidarların içerisinde oluşan ayaklanmalar ve isyanlar da çok önemli bir konuma sahiptir. Geçmişte öyle isyanlar vuku bulmuştur ki mevcut oldukları devletin işleyişinin ve geleceğinin değişmesine sebep olmuşlardır. Nika Ayaklanması da Bizans İstanbul'unda ortaya çıkan ve büyük tahribatlara sebep olan ciddi bir hareketti.
Taht Oyunları
Bizans tahtı daha Constantinus devrinden itibaren sık sık hükümdar değişikliklerine sahne olmaktaydı. Sınırları kesin olarak çizilmiş bir veraset sisteminin olmaması, muktedir ve istikrarlı hükümdarların ortaya çıkmasını zorlaştırıyordu. Iustinianus'un dayısı Iustinus orduda muhafız kuvvetlerinin komutanlığı mevkine kadar yükselmiş başarılı bir askerdi. I.Anastasios'un ölümünden sonra imparator ilan edildi. 518-27 yılları arasında dayısının imparatorluk devrinde, Iustinianus devlet kademelerinde ciddi görevlerde bulundu. Böylece siyasete hakim olarak çok tecrübe kazandı.
İmparator I. Iustinianus
İmparator Iustinus, kısa süre içerisinde yeğenini kendiyle eş imparator konumuna yükseltti. Iustinianus da dayısının yaşlanmasıyla beraber siyasete daha fazla hakim olmaya başlamıştı. Aynı zamanda doğudaki orduların komutanı da olmuştu. Dolayısıyla 1 Ağustos 527 tarihinde dayısı Iustinus'un ölümünden sonra I. Iustinianus, tartışmasız biçimde tek imparator oldu.
Şehrimiz Constantinopolis
532 yılına gelindiğinde İstanbul, 2 asırlık ömrünü geride bırakmıştı. Batı Roma ise çoktan bozkırlı kabilelerin saldırıları karşısında pes etmişti. Tam da bu zeminde daha imparatorluğunun 5. yılını dolduran Iustinianus büyük bir sınavdan geçmek zorunda kaldı. Hipodromda yarışan ve birbirine rakip olan Yeşiller ve Maviler adlı ünlü iki takım mevcuttu. Bu takımlar aynı zamanda sosyal statü ve sınıfsal olarak da birbirlerinden ayrılıyorlardı. Fakat iki takıma da ağır cezalar ve tedbirler uygulanması, bu takımları ortak bir paydada birleştirdi.
Hipodrom İşgali
Uygulanan politikalardan hiç memnun olmayan Maviler ve Yeşiller ortak olarak imparatora düşman kesilmişlerdi. Bu duruma yükseltilen vergiler de eklenince 532 yılının Ocak ayında isyan patlak verdi. Hipodrom iki takım tarafından işgal edildi ve ''yaşasın fukarayı koruyan yeşiller ve maviler!'' tezahüratları etrafı kapladı. İsyan kısa süre içerisinde bütün şehre sirayet etti. Sarayın bir kısmı yakıldı, yapılar tahrip edildi. En gözde mabet olan Ayasofya dahi alevler içerisinde kalmıştı. İsyancılar I. Anastasios'un yeğenlerinden birini kendi aralarında imparator ilan etmişlerdi. Payitaht alevler içerisinde yanıyordu.
Umutsuz İmparator
İmparator Iustinianus bu ayaklanma karşısında çok çaresiz kalmıştı, yapacak hiçbir şeyi yoktu. Karısı Theodora ise hükümdara nazaran daha soğukkanlı idi. Başarılı komutanlardan Belisarios ve Narses ise isyanı bastırmakta kararlı idiler. Evvela Narses Mavilerle birtakım şartlarda anlaşmaya vardı. Böylece Yeşillerle Mavilerin arası açılmak istendi. Bu iki takım arasında çıkartılan kargaşa üzerine Belisarios en sadık askerlerinden topladığı birliklerle Hipodromun içerisine daldı ve isyancıları birer birer kılıçtan geçirmeye başladı.
Ağır Bilanço
Netice itibarıyla, neredeyse imparatoru tahtından edecek olan isyan, İmparatoriçe Theodora ve başarılı komutanlardan Narses ile Belisarios'un kararlılığı sayesinde bastırıldı. Ortaya çıkan bilanço çok ağırdı. İsyanın bastırılması sırasında öldürülenlerden başka, 30.000'e yakın kişi Hipodrom içerisine toplanarak idam edildi. İsyancılar tarafından yakılan şehrin ağır yanık kokusuna kan kokusu da karışmıştı.
''Nika'' kelimesi ''Yen'' manasına gelmekle beraber Yeşillerin ve Mavilerin yarışlar sırasında bağırdığı bir tezahürattı. Bu sebeple Hipodrom içerisinde çıkan bu isyan da buna istinaden Nika namıyla anıldı. İsyan bastırıldıktan sonra, yanıp kül olmuş Ayasofya, Iustinianus tarafından yeniden eskisinden daha da ihtişamlı bir şekilde bina ettirildi.
I. Iustinianus'un Mirası
Kırmızı bölge: Mevcut topraklar
Sarı bölge: Iustinianus devrinde ele geçirilen topraklar
Yorum Yazın