Bankada Para Unutanların Dikkatine: 16 Yıl Mevduatta Para Tutan Birinin Kazancı Ne Olur?
Yatırım dünyasını bilenler, bir tane de olsa yatırım hesabı bulunanlar bilir; yatırımcı risk tercihleri önemlidir. Garantici karakterler, finansal okuryazarlığı yüksek olmayanlar, az bir birikimi olup kaybetmek istemeyenler gibi ve daha farklı tercihlerle bankalarda mevduatta para tutulur. Bir kesim mevduatı 'faizden ya da paradan para kazanmak' olarak görürken, bu işin eğitimini alanlar bunu bu şekilde göremezler. Para yaratım sürecinin önemli parçalarından olan mevduat, sistemin içinde bir domino taşıdır.
Son günlerde mevduat faizleri uzun zaman sonra yeniden bir miktar yükselişe geçerken, bunun farklı nedenleri bulunuyor. Yılsonu olması, Merkez Bankası'nın düzenlemeleri derken, özellikle son 1 yılda tüm yapılanlar TL'ye yönelim adına olduğu söylense de TL'de değer kaybına ve yönelime engel olamıyor.
Son 1 yılda "liralaşma"
Türkiye'de, Türkiye'ye özel bir ekonomi modeli uygulandığını sokaktaki 10 yaşındaki genç bireyler de biliyor. Nasıl bilmesinler ki? Enflasyonla tanıştılar. Model, enflasyonun (bir müddet) yüksek kalması pahasına büyüme öngörüyor. Büyümenin sonunda ise vuslat olduğu düşünülüyor.
Nasıl mı?
TL'de değer kaybı değil de 'rekabetçilik' dersek bu durum bize daha fazla ihracat yaptıracak. İthalatı yenerek, dış ticaret fazlası vereceğiz. Faizlerdeki düşüşle daha çok kredi üretime, yatırıma ve istihdama yönelecek böylece cari fazla vereceğiz. Ne olacak sonunda çok çalışarak zengin olacağımız için, düşük faiz de enflasyonu düşürmüş olacak. 1 yıldır henüz istenilen bir sonuç alınamadı ama umut, fakirin ekmeği dolayısıyla fakirleşmeye devam ediyoruz.
Hep böyle miydi? Hayır değildi.
Faizler, piyasa dinamiklerine uygun belirlendiği müddetçe bir supap görevi görür. Kur, faiz, enflasyon bir dengede bulunur. Ancak barajın kapaklarını sonuna kadar açarak suların baraja dolmamasını sağlamak çok olası değil gibi.
O halde faizlerin piyasa dinamikleriyle belirlendiği süreçte 2006 yılında mevduat yatırımı yaparak parasını orada unutan biri bugün hatırlasa ya da 2006'da doğan bir çocuğa gelen hediyeler 2 yaşındayken nakde çevrilerek mevduat yapılsa 18 yaşındaki bu genç enflasyona galip gelir mi?
Merkez Bankası eski ekonomistlerinde Deren Ünalmış, bunu hesaplıyor. Yani Merkez, "Liralaşma" diyor ya.
TL'de kaldık, hiç bir finansal bilgimiz yok o yüzde altın, dolar, borsa bulaşmadık parayı bankaya koyduk. Derdimiz enflasyondan korunmak ve 16 yıl sonra paramız ne oldu?
Enflasyondan arındırılmış birikimli mevduat getirisinde 16 yılda zarar ediyoruz! Keşke 1 sene önce çekseymişiz değil mi?
Geçen yıl Merkez Bankası faiz indirimlerine başlarken, yaklaşık yüzde 50 seviyesinde kârda olduğumuz 100 TL'miz, bugün 96 TL olarak duruyor.
Peki bu kayba nasıl yorumlar yapılmış?
Alternatif bakış açıları görülürken,
Yerli ve milli söylemleri aranıyor.
Finansal okuryazarlığın önemine dikkat çekiliyor.
Tesadüfler işaret ediliyor.
Reel bakış açıları ve
Haksızlıklar dile getiriliyor.
Yatırım tavsiyesi de veriliyor! Şaka bir yana yatırımın çok kişisel bir tercih olduğunun unutulmaması gerekiyor. (Yasal Uyarı!)
Neden diye soranlara, Merkez Bankası eski Başekonomisti, Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Hakan Kara'nın enflasyon günlerinde aylık olarak yenilediği muhteşem grafikle veda edelim. Yorumlarınızı bekliyoruz! 👋
Yorum Yazın