Türkiye'nin İlk Kadın Müzesi İzmir Konak'ta Açıldı

Konak Belediyesi’nin butik müzeler zincirinin 5. halkası olan Kadın Müzesi bugün açılıyor. İzmirlileri butik müzecilik kavramıyla tanıştıran Konak Belediye Başkanı Dr. Hakan Tartan; Ümran Baradan Oyun ve Oyuncak Müzesi, İzmir Mask Müzesi, İzmir Neşe ve Karikatür Müzesi ile Radyo ve Demokrasi Müzesi’nin ardından Kadın Müzesi’ni turizme ve kente kazandırıyor.

Müzenin kuruluş amacı ise; Anadolu kadınının unutulan geçmişini, gücünü tüm dünyaya hatırlatmak, Anadolu kadınının yaratıcılığını ortaya çıkarmak, kendine güvenini desteklemek ve kendi geçmişine ait anıların canlandığı özel bir mekan yaratmak.

Geçici sergi salonu, video art, geçmişten günümüze kadınlar, antik dönemde Anadolu’da kadınlar, öncü kadınlar, koleksiyon eserler, protesto ve kadınlar, enstelasyon odası, atölye, arşiv, depo, kütüphane ve yönetici odası olmak üzere müzede toplam 13 oda bulunuyor. Müzenin her odası farklı konseptlerde hazırlandı.

Müzenin girişinde ziyaretçileri ilk olarak Mustafa Kemal Atatürk’ün Nebile Hanım ile Viyana Başkatibi Tahsin Bey’in 1929 yılında Ankara Palas’ta yapılan düğünlerinde Mustafa Kemal Atatürk’ün, manevi kızı Nebile Hanım ile dans ettiği fotoğraf karşılıyor. Merdiven çıkışında ise ilk tiyatro sanatçısı Afife Jale, ilk gravür sanatçısı Aliye Berger, ilk kadın siyasi parti lideri Behice Boran, ilk milletvekillerinden Benal Arıman, ilk kadın hemşire Esma Deniz, olimpiyatlarda yarışan ilk kadın sporcu Üner Teoman, dünyadaki ilk kadın petrol mühendisi Halide Ural Türktan, dünyadaki ilk kadın askeri pilot Sabiha Gökçen, dünyanın ilk kadın yargıtay üyesi Melahat Ruacan gibi ilklere imza atan 50 kadınımızın adı ve yer alıyor.

Tarihte yer alan ‘Siyanürlü Altın’a Hayır’, ‘Cumartesi Anneleri’, ‘Kürtaj hakkımızdır, bedenimiz bizimdir’, ‘8 Mart Dünya Kadınlar Günü’ gibi kadın protestoları, yürüyüşleri de hikayeleriyle birlikte müzede yer alıyor.

Muazzez İlmiye Çığ, Afet İnan’ın kızı Ari İnan, Ayşen Gruda, Nurhan Damcıoğlu, Gürdal Mumcu, Zuhal Yorgancıoğlu gibi iz bırakan kadınlar da özel eşyalarını bağışlayarak müzeye katkıda bulundular.

Nesne merkezli müzecilik anlayışından ziyade insan merkezli müzecilik anlayışının en önemli örneklerinden biri olan kadın müzesinde amaçlarının kadınlara ait özel bir mekan yaratmak olduğunu söyleyen Konak Belediye Başkanı Dr. Hakan Tartan, “Bu mekanda hedeflenen, kadını içinde yaşadığı toplumdan soyutlayıp bir kadın erkek ayrımcılığı yaratmak değil, kadının yaratıcılığını ve üretkenliğini ortaya çıkaracak orijinal eserlerin ve görsel işitsel malzemelerin bir araya getirilmesiyle toplum ile olan bağlarını güçlendirmek ve unutulan geçmişini bir müze ile fark edilir kılmaktır” dedi. Tartan müzenin misyonunu da şöyle özetledi:“İzmir Kadın Müzesi’nin misyonu: Anadolu kadınının unutulan geçmişini, gücünü tüm dünyaya hatırlatmak, Anadolu kadınının yaratıcılığını ortaya çıkarmak, kendine güvenini desteklemek, kendi geçmişine ait özel bir mekan yaratmak. Çünkü Hitit, Yunan ve Roma’nın Ana Tanrıça’sından; Bizans, Selçuklu, Osmanlı ve özellikle de Cumhuriyet kadınına kadar Anadolu kadını, uzun tarihi boyunca her zaman kendi seçtiği yolda yürüyen öncü kadın olmuştur. Anadolu Kadını hakkında ne biliyoruz? Ana Tanrıça Nasıl ve Neden Ortaya Çıktı? Ne oldu da kadının konumu değişti? Ortaçağ’da Anadolu kadını nasıl yaşardı? Kurtuluş Savaşı’nda uzun süre cephelerde savaşan kadınlarımız kimlerdi? Osmanlı Hanımı kimdi ve nasıl yaşardı? Cumhuriyet’in ilk ressamının, ilk fotoğrafçısının, ilk şarkıcısının, ilk tiyatrocusunun adlarını ve yaşamlarını biliyor muyuz? Bütün bu sorulara cevap bulabilecek, Anadolu kadınının gerçek değerini tekrar hatırlatmak için yola çıktık. Anadolu kadınlarının hikayelerini anlatıyor ve sizleri de bu hikayeleri dinlemeye çağırıyoruz.”

Zete

İZMİR Konak Belediyesi'nin butik müzeler zincirine bir halka daha eklendi. Basmane semtinde restore edilen tarihi binada Türkiye'nin ilk Kadın Müzesi açıldı. Kadın Müzesi sosyal medyayı da salladı twitter'da TT oldu.

Ünlü kantocu Nurhan Damcıolu, modacı Zuhal Yorgancıoğlu, CHP’nin Parti Meclisi üyeleri Berrin Gürçay Dilekçi ile Nazik Işık, CHP İzmir İl Başkan Yardımcısı Nazan Çetin, CHP il ve ilçe kadın kolları yöneticileri, Fransa İzmir Fahri Konsolosu Zeliha Toprak, Goethe Enstitü Müdürü Roland Schmidt, sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri, siyasiler, işadamları, Akıncılar Mahalle Muhtarı Ahmet Yılmaz, semt semt merkezleri kadın kursiyerler, mahalle sakinleri ve çok sayıda İzmirlinin katıldığı açılış törenini ünlü televizyon programcısı Seda Akgül sundu. Konak Belediye Başkanı Hakan Tartan, nüfusun yarısını oluşturan kadınların artık kadın müzesi ile üretkenliğini, özverisini, sevgisini, topluma daha özel yansıtabileceğini söyledi.

Başkan Tartan, “Hepimiz ‘Kadının yanındayız' diyoruz. Ama bunu göstermekte yeterince etkin değiliz. Konak Belediyesi olarak biz bir kez daha sözde değil gerçek anlamda kadın yanında olduğumuzu gösteriyoruz. Üreten, bize güç katan, toplumsal yaşantımızın temel taşı kadın, artık daha güçlü. Kadın Müzesi'nin bir başka amacı da son yıllarda kadına yönelik artan şiddet ve baskı politikalarına karşı da önemli bir merkez olmak. Kadınlar şiddete baskıya sevgisizliğe İzmir'den dur derken yeni heyecan ve umutların da kapısını açacak. Artık kadının adı var. Bu yüzden mutluyuz” dedi.

Türkiye'de milletvekilliği döneminde kadın derneklerine üye olan ilk erkek olduğunu hatırlatan Konak Belediye Başkanı Hakan Tartan Türkiye'de bir ilk olan Kadın Müzesi'nin daha açıldığı günden itibaren sayılı Kadın Müzeleri arasında anılmasının mutluluğunu yaşadıklarını söyledi.

Müze bodrum ve ara katla birlikte üç kattan oluşuyor. Giriş katında Geçmişten Günümüze Kadın, Atik Çağ'da Kadın ve Video Art odaları yer alıyor. Holde ise ziyaretçileri Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün Nebile Hanım ile Viyana Başkatibi Tahsin Bey’in 1929 yılında Ankara Palas’ta yapılan düğünlerinde Mustafa Kemal Atatürk'ün, manevi kızı Nebile Hanım ile dans ettiği fotoğraf karşılıyor. Duvarları süsleyen 19. yüzyıldan kalma altın sırma işlemeli bindallı, kaftan ve cepkenler hayranlık uyandırıyor. Giriş katının balkonunda ise tarihte ilklere imza atan Türk kadınlarından; Halide Edip Adıvar, tiyatro ve sinema sanatçısı, ilk kadın film yönetmeni Cahide Sonku, Dar-ül Bedai’ye ilk çıkan tiyatro sanatçısı Afife Jale ve Fereya'nin maskları yer alıyor. Kadınların toplumsal yaşamdaki direniş ve başkaldırıları da Protesto Odası'nda yer alan ilk kadın protestoları öyküleriyle ye alıyor.

Yine Kadın Müzesi'nde ünlü şairimiz Nazım Hikmet'in bir bank üzerindeki heykeli Londra'daki ünlü Hide Park özgürlük meydanı şeklinde özgürce seslenişlerin şiirsel bir dil ile yapılacağı bir özel bölümü de içeriyor. Koleksiyon Eserler Odası'nda Selçuklu, Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi kadınlarını; eşyalar, bilgiler, belgeler ve eserler yer alıyor. Muazzez İlmiye Çığ, Afet İnan’ın kızı Ari İnan, Ayşen Gruda, Nurhan Damcıoğlu, Gürdal Mumcu, Zuhal Yorgancıoğlu, Çolpan İlhan ve merhum Aysel Gürel gibi alanlarında iz bırakan kadınların da özel eşyaları müzedeki yerini aldı. Kabul, hizmetli ve yaşam olmak üzere 3 katan oluşan yapı Neoklasik üslupta yapılmış. 20. yüzyılın ilk yarısına kadar Yahudi ve Türklerin birlikte yaşadığı Basmane'nin Tilkilik olarak bilinen semtinde yer alan bina semtin en gözde yapıları arasında yer alıyor.

Mustafa Oğuz

DHA