Paris'te Gazze İçin Kritik Zirve

Gazze’de 862 kişiyi öldüren İsrail yönetimi, ABD Dışişleri Bakanı Kerry’nin daha önce yaptığı öneriyi reddetmişti.

ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Gazze'ye insani yardım girişinin sağlanması için yedi günlük ateşkes sağlanması önerisi yaptı.

Kahire'de konuşan Kerry, 'Bu yedi günlük ateşkes daha uzun ve kalıcı bir ateşkes için ön ayak olacaktır' dedi.

İsrail yönetimi ateşkes önerisini bazı değişiklikler yapılmadan kabul etmeyeceğini belirtti.

Hamas'tan ise öneriye henüz yanıt gelmedi. Ateşkes sağlanması için diplomatik çabalar devam ediyor.

Al Jazeera’ye konuşan kaynaklar, Türkiye ve Katar’ın Filistin tarafı, özellikle de Hamas üzerinde etkili olduğunu, ABD’nin de İsrail ve Mısır üzerinde etkili olduğunu söyledi. Bu sebeple Davutoğlu, Katar Dışişleri Bakanı Halit Bin Muhammed Atiyye, Hamas lideri Halit Meşal ve Kerry ile görüşürken, Kerry de Kahire’de Mısırlı ve İsrailli yetkililerle görüşüyor.

İsrail'in Kerry'nin teklifini reddetmesinin ardından, ABD'li yetkililer Kahire'de bir sonraki adım için görüşmelere başladı. Kerry ile görüşmelerini sürdüren İsrail kabinesinden ismini vermeyen istemeyen bir yetkili, ilerleyen saatlerde bu görüşmeler doğrultusunda toplantıya devam edebileceklerini açıkladı. Türk dışişleri heyeti de, Doha'da Filistinli ve Katarlı yetkililerle toplantıda.

Ortak metin Paris'te açıklanacak

Önceliğin ateşkesin sağlanması olduğunu belirten kaynaklar, ateşkes sağlanırsa Davutoğlu’nun, Katar Dışişleri Bakanı’nın ve Kerry’nin Paris’e gideceğini, Avrupa Birliği Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton ile birlikte, uzlaşılan ortak metni açıklayacaklarını söyledi. Ateşkes sağlanamazsa, Davutoğlu ve beraberindeki heyet Ankara'ya dönecek.

'İsrail Hamas'ı suçlamak için 'evet' dedi'

Filistin’in Ankara Büyükelçisi Nebil Maruf da, Davutoğlu’nun Katar ziyaretinde Meşal’i ateşkese ikna etmeye çalışacağını söyledi. Al Jazeera’ye konuşan Büyükelçi, Mısır’ın iki hafta önce yaptığı ateşkes önerisine Hamas’ın hayır diyeceğini bildiği için Netanyahu’nun evet dediğini, sonra da Hamas’ı suçladığını belirtti.

Maruf, Kerry’nin Mısır’da olmasını, Abbas’ın Kahire’nin ardından Türkiye ve Katar’ı ziyaret etmesini, son olarak da Türk Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun Fransa ziyaretini erteleyerek Katar’a gidişini “tüm bölgesel ve uluslararası aktörler artık hızla ateşkes yapılması gerektiği konusunda hemfikir” diyerek yorumladı.

'Mısır, Refah'ı açacak noktaya geldi'

Hamas, Gazze’nin abluka altına alındığı eski şartların değişmediğini söyleyerek belli şartlar kabul edilene kadar İsrail’in tek taraflı ateşkesini kabul etmeyeceğini açıklamıştı. Bunun ardından Ramallah-Kahire-Ankara üçgeninde süren ateşkes görüşmelerine katılan bir kaynak, Al Jazeera’ye, “Türkiye’nin de araya girmesiyle ve ateşkesin şartlarında birkaç olumlu değişiklik yapılmasıyla, Hamas ikna olacaktır. Gazze’de durum kötüye gidiyor. Artık ellerinde bir İsrail askeri de var, dolayısıyla esir değişimi için ateşkes sonrası rahatlıkla görüşme yapabilirler.” diye konuştu.

Al Jazeera’ye görüşmelerle ilgili bilgi veren kaynak, Refah Sınır Kapısı’nın açılmasında Mısır’ın da ikna olacak noktaya geldiğini söyledi:

“Mısır halkı kutuplaşmış durumda. Eskiden ne olursa olsun İsrail zulmü büyük tepki görürdü. Artık Sisi yanlıları büyük tepki göstermiyor, bu son saldırılar başladığında sesleri çıkmadı. Müslüman Kardeşler yanlıları tepkili, ama hem sesini çıkarabilenler çok az hem de Sisi onları dinlemiyor, o zaman kendi tabanını kaybeder. Bu sebeple bu kez Refah’ı açmamıştı. Ama 18 gün geçti, İsrail saldırıları sınır tanımıyor, artık Sisi yanlıları da insani durumun farkında ve tepkiler büyümeye başladı. Bu sebeple Mısır da, içeride karışıklığı önlemek için daha fazla beklemeden Refah’ı açmak durumunda... Bunların hepsi bir araya gelince, daha fazla vakit geçmeden Hamas'ın ikna olabileceğini söyleyebiliriz.”

Kerry’nin Mısır’da bu gelişmeleri gördükten sonra gece saatlerinde Davutoğlu’nu aradığını söyleyen kaynak, Davutoğlu’nun bu sebeple Fransa ziyaretini iptal ederek Katar’a gittiğini belirtti. Davutoğlu, son 24 saate Kerry ile Ankara ve Doha’da yedi kez telefon görüşmesi yaptı. Meşal’in Davutoğlu ve Katar Dışişleri Bakanı ile görüştükten sonra ateşkesin şartlarını kabul ederse Gazze’deki diğer örgütlerle de görüşmesi gerektiğini belirten yetkili, İslami Cihad gibi örgütlerin de ikna olacağı görüşünde.

'Bu ateşkes meselesi değil, hayat kurtarma meselesi'

Filistin Büyükelçisi Maruf ateşkes önerisine Hamas’ın ‘evet’ demesi gerektiğini, ABD ve Mısır’ın Refah Sınır Kapısı’nın açılmasını kabul edeceğini söyledi. Uluslararası alanda böyle bir baskı varken İsrail’in de ateşkesi fazla vakit kaybetmeden kabul edeceğini belirtti.

Hamas’ın ateşkes teklifine hayır demesinin ardından 600’den fazla insanın öldüğünü söyleyen Maruf, bunun sorumluluğunu almak istemeyen tüm tarafların ateşkesi kabul etmesi gerektiği görüşünde:

“Bu ateşkes sağlama meselesi değil, hayat kurtarma meselesi. Hamas’ın ateşkes önerisini kabul edeceği konusunda iyimserim. İnsanlar ölmeye devam ediyor, evler yıkılmaya ediyor. Haftaya ölü sayısı 1500’e çıkabilir. Bunu kim kabul eder, bunun sorumlusu kim olacak? Bu sebeple sanırım Türk hükümeti çok endişeli, ateşkesin bir an önce yapılması için tarafları ikna etmek gerektiğini düşünüyor.”

Büyükelçi, ABD Dışişleri Bakanı John Kerry’nin de hızla bir ateşkes yapılması için Kahire’de görüşmelerini sürdürdüğünü, ancak tarafları süreç uzarsa Washington’a dönmekle tehdit ettiğini söyledi:

“Davutoğlu’nun gidişi, Hamas’ı ikna çalışması demek oluyor. Kerry de tarafları uyarıyor, ‘Ben teklifimi yaparım, ateşkes sağlanmazsa giderim’ diyor. O zaman bir arabulucu çekilmiş olur ve ateşkesin sağlanması daha da zorlaşır. Ateşkes olsun ki bize yardım eden ülkeler müzakerelerde masada olsun. Amerikalılar, Mısır baskı yaparsa o zaman İsrail masada ikna olur. Bu desteği savaşmak için de masada uzlaşmak ve taleplerimizi ileri götürmek için de kullanabiliriz.'

'Filistinli gruplar tekrar parçalanamaz'

Maruf, Hamas’ın sunduğu şartların görüşülmesi gereken ve zaman isteyen şartlar olduğunu, ancak daha fazla insanın hayatını kaybetmesini önlemek için acil ateşkesin şart olduğunu söylüyor:

“Ateşkes sağlansın, sonra her türlü görüşmeyi müzakereyi yapmak elimizde. Müzakere etmek demek, istediğin şeyi hemen alamazsın, görüşmeler, pazarlıklar yapmalısın demek. 21 yıldır İsrail ile görüşmelerimiz sürüyor. Şartlarımızı kabul edilene kadar ateşkesi kabul etmiyoruz diyemezsiniz, şartlar için müzakere gerekir, onun için de zaman gerekir. Bu durumda hemen bir ateşkes yapılamaz. Liman, havaalanı, bunlar sonra uzun uzun konuşulacak şeyler, acil bir ateşkesin koşulları olamaz.”

İsrail saldırılarının hedeflerinden birinin de birlik hükümeti olduğunu belirten Maruf, “İsrail bizim yeniden parçalanmamızı istiyor. İsrail’e bunu veremeyiz. Ateşkesi kabul edip müzakerelere bir ekip halinde tek parça olarak gitmeliyiz. Bu konuda Filistinlilerin hepsi aynı tarafta, Hamas’ın istediğini Fetih de İslami Cihat da istiyor” dedi.

Büyükelçi, görüşmelerde Mısır’ın rolünün hafife alınamayacağını, onun garantörlüğünün ABD ve İsrail için şart olduğunu söyledi.

Al Jazeera - Ece Göksedef