Miranda'nın Sırrı Çözüldü
Bilim insanları, Güneş Sistemi'ndeki en farklı uydu olan, Uranüs'ün uydusu Miranda'nın bu şekline, sahip olduğu olağandışı yörünge hareketinin sebep olduğunu düşünüyor.
Güneş Sistemi'nin dışına çıkan ilk insan yapımı uzay aracı olan Voyager-1'in ikizi Voyager-2'nin 1986'da görüntülediği Miranda uydusu hakkında önemli bir soru işareti ortadan kalkmış olabilir. Uranüs'ün beş büyük uydusundan biri olan Miranda'nın keşfinin ardından NASA, Miranda'nın 'Dünya dışı gök cisimleri arasında en karmaşık ve tuhaf yüzeye sahip olduğunu' belirtmişti.
Voyager-2 tarafından elde edilen yüksek çözünürlüklü fotoğrafta, Miranda'nın dışında sadece Venüs'te bulunan üç 'corona' ve kraterlerden bağımsız yüzeyde dağınık tepeler ile vadiler görüldü. Gökbilimciler, oval şekilli corona'ların, yüzey altındaki sıcak akıntılardan kaynaklandığını düşünüyor.
Geology dergisinde yayımlanan araştırmaya göre, keşfedilmesinden yaklaşık 30 yıl sonra Miranda'nın 'tuhaf' görünümünün neden kaynaklandığı çözülmüş olabilir. Brown Üniversitesi'nde gezegen bilimcileri Noah Hammond ve Amy Barr'ın başını çektiği araştırmada, Miranda'nın yüzeyindeki karmaşanın 160 kilometrelik buzul yerkabuğunda yer alan sıcak noktalardan kaynaklanıyor olabileceği ifade edildi. Hammond, 'son derece soğuk olmasına rağmen Miranda'da çok sayıda jeolojik faaliyet yaşandığını' belirtti.
Gökbilimciler, Güneş Sistemi'nin uzak köşelerindeki birçok gök cisminde benzer keşiflere imza atmıştı. Dünya dışındaki ilk yanardağ patlaması Jüpiter'in uydusu Io'da keşfedilmiş, Satürn'ün uydusu Enceladus'ta sıcak su kaynakları bulunmuş, Titan'da dev göller ortaya çıkarılmış ve Europa'da tektonik plaka hareketleri tespit edilmişti.
Sıcaklık nereden geliyor?
Jeolojik hareketlilik için Miranda sıcak kaynaklara ihtiyaç duyuyor ancak Güneş Sistemi'ndeki yedinci gezegen olan Uranüs'ün uydusunda yüzey sıcaklığı -212 derece olarak biliniyor. Ancak diğer uydulara kıyasla Uranüs'le çok farklı bir yörünge hareketi çizen Miranda, gezegene yaklaşıp uzaklaşan, uzun bir yörüngede ilerliyor.
Hammond ve Barr'ın hazırladığı sayısal modeller, Miranda'nın yörünge hareketi boyunca sadece Uranüs değil diğer uydularla da güçlü bir yerçekimsel etkileşime girdiğini ve ortaya çıkan gel-git kuvvetlerinin corona'lar altındaki jeolojik faaliyetleri artırdığına inanıyor.
Gaz devi Uranüs'ün ekvatoruna eğik olan yörüngesi, Miranda'nın çeşitli gel-git kuvvetlerine maruz kalarak 'büzülüp-genişlemesine', böylece buzul kabuğunda ısı oluşmasını sağladı. Araştırmacılar, gel-git kuvvetlerinin neden olduğu ısı yayılımının corona'lar ve bu yapıların oluşturduğu diğer düzensiz yapılarla uyuştuğunu belirtti.
Kaynak: Al Jazeera
