Öncelikle şunu söylemeliyim ki; mitolojide Prometheus ile ilgili bir çok hikaye vardır. Hikayelerin genel hatları aynı olsa da ayrıntılarda farklılık göstermektedir.
Ben de bir kaç kaynaktan yararlanarak; 16 maddede insanlık için ateşi çalan Prometheus'u anlatmaya çalıştım.
Buyurunuz efendim.
Prometheus Titanlar soyundandır. Hesiodos’un söylediğine göre; Titan İapetos’la Okeanos’un kızı Kleymene’nin oğludur. Prometheus’un annesinin adı kaynaklarda farklılık gösteriyor. Annesi bazı kaynaklar Okeanos kızı Asia, diğer bazı kaynaklarda ise yine Okeanos’un diğer kızı Kleymene'dir.
İapetos oğulları içinde en akıllı ve en bilge olan Prometheus, Titanların ayaklanmasında kendi soyunun yenileceğini önceden görmüş, kardeşi Epimetheus’u da ikna ederek, Zeus’un yani Olymposlular’ın yanında yer almışlardır. Bazı mitlere göre de Prometheus bu savaş karşısında tarafsız kalmıştır.
Prometheus’un adı önceden gören anlamına gelir. Mitolojiye göre olacak olaylar karşısında önceden bilgi sahibidir.
Kendi gözyaşlarıyla balçıktan ilk insanı yoğurmuştur ve böylece ilk insan yaratılmıştır. Fakat insan diğer canlılar gibi güçlü değildi. Çıplaktı, kendisini koruyacak hiçbir şeyi yoktu. Fil gibi kuvvetli hortumu, aslan gibi pençesi, kuş gibi kanadı, at gibi koşacak bacakları yoktu. Daha doğuşta ıstıraplar, üzüntüler, bir takım ihtiyaçlar onun yakasına yapışıyordu. İlk insanlar çiğ meyvelerle, kanlı etlerle besleniyorlardı. Elbise yerine bitkilerin yapraklarına sarılıyorlardı. Ateşin faydalarını bilmeden kendilerini güneşsiz oyuklarda saklıyorlar, derin mağaraların içine hayvanlar gibi sürünerek giriyorlar ve geceyi orada geçiriyorlardı.
Yarattığı insanlara acıyan Prometheus insanları daha iyi bir şekilde yaşatabilmek, kendilerini vahşi hayvanlara karşı tesirli silahlarla koruyabilmek, toprağı sürmeye yarayacak gerekli aletler elde edebilmek için onlara madenleri işlemeyi öğretmeyi ve ateşi vermeyi düşündü.
İçi baştan başa oyuk fakat tutuşabilir bir özle kapalı olan Ferule "Şeytantersi ağacı" denilen ağaçtan eline bir dal aldı ve Lemnos adasına gitti. Hephaistos'un alevler fışkıran ocağına yaklaştı. Madenleri eriten kızgın ateşinden bir kıvılcım çaldı. Elindeki sopanın içine sakladı ve onu ilahi bir armağan olarak insanlara götürdü.
Başka bir mite göre ise; Zeus ölümlüleri cezalandırmak amacıyla ve bir daha etlerini pişirmesinler diye ateşi saklar. Ne var ki, kurnaz Prometheus, Zeus’u bir kez daha kandırır. Olympos’a çıkar, orada güneşin alev alev yanan tekerleğinden bir kıvılcım çalar ve bunu bir rezene kabı içine koyarak insanlara götürür.
O günden beri insanlar ateşin yardımıyla daha iyi yaşamaya başladılar. Yiyeceklerini pişiriyorlar, soğuk havalarda ısınıyorlar, karanlık mağaralarda çıralı odunları yakarak birbirlerinin yüzlerini görüyorlardı. Fakat zavallılıklarını unutarak gurura kapıldılar, kendilerini Tanrılarla eşit tuttular. Onlara karşı olan ödevlerini unuttular. Zeus bu şımarık mahlukların böyle yapacaklarını bildiği için kutsal ateşten onları mahrum bırakmıştı.
Kendi haberi olmadan ateşi çalarak insana verdiği ve insanı şımarttığı için Zeus, Prometheus'a kızdı, onu Kafkas dağlarının en yüksek tepesine gönderdi. Yanardağların, ateşin, sanayinin Tanrısı Hephaistos'u çağırarak bu saygısız Titan'ı yalçın bir kayaya çaktırdı. İlahi demirci istemeyerek Zeus'un buyruğuna boyun eğdi.
Zeus:
"Ey Prometheus ; Bu çekiçleri, zincirleri, bağları görüyor musun? Bunlar senin bahtsızlığını; benim, sonsuz üzüntülerimi hazırlayacaktır. Seni bu vahşi kayaya çivileyeceğim. Artık sen buradan hiç insan sesi işitemeyeceksin, teselli ve acımak sana yüzünü göstermeyecek, güneşin kızgın şualarıyla kuruyarak; vücut çiçeğinin solduğunu göreceksin...
...Çok sonra gece yıldızlı mantosunun altında, gündüzü sağlamak için gelecek ve yine çok sonra güneş doğarak gecenin titrek elinin bitkiler üzerine serptiği parlak kırağıyı eritecek. Kalbinde bitmez acılar bulunan, keder nöbetçisi olarak sen, bu korkunç yerde dinlenmeden, uyku nedir bilmeden, dizlerini bükemeden yalnız başına kalacaksın. İniltilerini insafsız kayalar dinleyecek, feryatların korkunç vadilerde uğuldayacak. Fakat sen boş yere inleyecek, boş yere figan edeceksin." dedi
Bunları söyledikten sonra. Hephaistos'a, bahtsız Prometheus'un ayaklarına, kollarına kırılmaz zinciri geçirttirdi ve onları sağlamca bir kayaya çaktırdı.
Onun bahtsızlığı bununla bitmedi. Her sabah, kocaman bir kartal kanatlarını açarak süzülüyor ve gelip Prometheus'un ciğerlerini yiyordu. Bu müthiş hayvan sivri tırnaklarını insafsızca onun göğsüne batırıyor ve korkunç gagası ile ciğerini didikliyordu.
Akşama kadar onun yediği ciğer, gece sabaha kadar yeniden bitiyor, çoğalıyor, eski haline geliyordu. Bu işkence tam bin sene sürecekti. Fakat çok sürmeden Zeus, Prometheus'a acıdı. Onu affetti ve ölmezler arasına aldı.
Başka bir mite göre de Prometheus'u, bu işkenceden Zeus'un oğlu yarı tanrı, Herakles kurtardı. Zeus’un geleceğiyle ilgili bir sırrı yalnızca Prometheus biliyordu. Zeus bir kadınla evlenecekti. Bununla çiftleşmesinden doğacak çocuk, Zeus’un egemenliğine son verecekti. Zeus bu cocuğun kimden olacağını öğrenmek ve gelecekte de tahtını koruyabilmek için Prometheus’un ciğerini yiyen kartalı öldürmesi için Herakles’i gönderdi. Herakles, Ekhidna ve Typhondan doğma kartalı bir okla öldürdü. Zeus oğlunun bu başarısından çok memnun olmuştu. Prometheus’u yeniden tanrılar katına kabul etti.
Günümüzde 4 yılda bir yapılan olimpiyat oyunlarında bir sporcu tarafından taşınan meşale de, Prometheus'un insanlığa ateşi getirmesini temsil eder.
Zeus yaratmadımı insanı ?
3. Maddenin başlığını görünce çayı püskürttüm amk :) :)
prometheus ve insani yaratisindan bahsetmisken, pandora ve ilk kadinin yaratilisindanda bahsedilebilirdi. prometheusun yaptiklarina ofkenenen zeus cezasinin bir parcasi olarak kadinin, pandoranin yaratilmasini emreder. pandora yaratilirken her tanri ona kendinden bir seyler katar. ve yaninda ceyiz olarak bir kutu verirler. (aslinda kutu degil kavanozdur ama toplumsal hafizada kutu oalrak gecer) kutu dunyadaki tum kotulukleri icinde barindirir. pandora merakindan kutuyu yani kavanozu actiginda tum var olan kotulukler dunyaya sacilir ve insanin yasamini cekilmez hale getirir. "pandoranin kutusunu acmak" deyiminin kaynagi budur.
dünyada ki bütün mitolojik şeysileri niye çok seviyom ?
Okurken iki damla yaş süzüldü gözlerimden Persephone, duygulandırdın beni. Yine olsa yine çalarım o ateşi. Çünkü bu insanlık değer bunca emeğe ve çabaya!. Bu arada bana abi demesen çok sevinirim :)