Varşova'daki NATO Zirvesi'nde İlk Gün

NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi bugün Polonya'nın başkenti Varşova'da başladı. Zirvede Türkiye'yi Cumhurbaşkanı Erdoğan başkanlığındaki heyet temsil ediyor. İki gün sürecek zirvenin gündeminde Rusya'nın Karadeniz'deki askeri hareketliliği ve IŞİD ile mücadele konuları bulunuyor. Ankara'nın zirveden beklentileri ise sınır güvenliğine odaklanıyor. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ilk günkü toplantının ardından yaptığı açıklamada NATO'nun Karadeniz'deki askeri varlığının artırılıp artırılmayacağının ekim ayında görüşüleceğini söyledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan da zirvede Bosna Hersek ve Finlandiya cumhurbaşkanları ile ikili görüşmeler gerçekleştirdi.

Varşova’daki NATO Zirvesi kararları Ankara’nın müttefiklik ilişkilerini yeni bir çerçeveye oturtacak olması açısından dikkat çekiyor.  İki gün sürecek zirvenin gündeminde Rusya'nın Karadeniz'deki askeri hareketliliği ve IŞİD ile mücadele konuları bulunuyor.

Zirve, NATO tarihinde bir ilk olarak konferans merkezi yerine stadyumda gerçekleştiriliyor.

Zirveye, ABD Başkanı Barack Obama ile Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yanı sıra NATO üyesi 28 ülke ile ortak ülkelerin devlet ve hükümet başkanları katılıyor.  

Zirvede Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği, Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası gibi uluslararası kuruluşlardan üst düzey yetkililer de yer alıyor.

Devlet ve hükümet başkanları zirvenin yapılacağı Ulusal Stadyum'a gelişlerinde, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ve Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda tarafından karşılandı.

Daha sonra aralarında Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın da bulunduğu liderlerin katılımıyla 'aile fotoğrafı' çekimi yapıldı.

Zirve kapsamında müttefik ülkelere ait uçaklar, zirvenin yapıldığı Ulusal Stadyum'un üzerinden geçiş yaptı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın da aralarında bulunduğu liderler, devlet ve hükümet başkanları düzeyindeki ilk gün oturumlarının tamamlanmasının ardından uçuş gösterisini izlemek için stadyum dışına çıktı.

Liderler burada, aralarında NATO'ya ait AWACS'ın da bulunduğu müttefik ülke uçaklarının geçişlerini izledi.  

Uçuş gösterisi öncesi Cumhurbaşkanı Erdoğan, Almanya Başbakanı Angela Merkel ile bir süre sohbet etti.

Erdoğan zirvede ikili temaslarda da bulundu. Erdoğan önce Bosna Hersek Cumhurbaşkanı Bakir İzzetbegoviç ile bir araya geldi. Basına kapalı olarak gerçekleştirilen görüşme yaklaşık  50 dakika sürdü.

Erdoğan ikinci görüşmesini Ninisto'yla yaptı

Erdoğan, İzzetbegoviç'in ardından ikili temasları kapsamında Finlandiya Cumhurbaşkanı Ninisto ile bir görüşme gerçekleştirdi.

Erdoğan-Ninisto görüşmesi basına kapalı olarak gerçekleştirildi ve yaklaşık yarım saat sürdü.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, ilk gün düzenlenen oturumların ardından basın toplantısı düzenledi.

Stoltenberg, NATO'nun Karadeniz'deki askeri varlığının kapasitesinin artırılıp artırılmayacağı konusunun Ekim ayındaki savunma bakanları toplantısında ele alınacağını açıkladı.

NATO Mukabele Gücü'nün mevcudiyetini 3 kat artırarak 40 bin askere çıkardıklarını ifade eden Stoltenberg, son dönemde ittifakın doğusunda 8 yeni merkez oluşturulduğunu ve güneydeki krizlerden en çok etkilenen Türkiye'nin hava savunmasını güçlendirdiklerini belirtti.

Zirvede, NATO'nun Doğu Avrupa'da askeri varlığını artırması yönünde karar aldıklarına dikkat çeken Stoltenberg, Letonya, Litvanya, Estonya ve  Polonya'ya çok uluslu askeri birlikler konuşlandırılacağını söyledi.

Stoltenberg, rotasyona bağlı olarak gelecek yıl  Doğu Avrupa'da konuşlandırılacak bu çok uluslu birliklerde, Kanada'nın Letonya, Almanya'nın Litvanya'da Birleşik Krallık'ın Estonya'da ve ABD'nin Polonya'da öncü rol üstleneceğini ifade etti.

DW Türkçe'den Hilal Köylü'nün haberine göre zirvenin gündemi için “Karadeniz’in güvenliği” ve “Türkiye sınırındaki gelişmeler” konularına odaklanan Ankara, Karadeniz’de NATO’nun caydırıcılığını güçlendirmeye dönük ortak tatbikat planlarını yeniden gözden geçirdi. 

Diplomatik kaynaklar NATO’nun Rusya ile yaşadığı Ukrayna ve Kırım gerginliklerini hatırlatırken, “Türkiye, Romanya ve Bulgaristan gibi Karadeniz’e kıyısı olan ülkeler ortak bir eylem planı üzerinde mutabakata varacak ve bunun sonucunda da hem NATO’nun Karadeniz’deki varlığı güçlendirilecek hem de ortak tatbikatlar daha sıkı ve güçlü yapılacak” diyor.

Türkiye’nin bu konuda öncü olduğunu vurgulayan aynı kaynaklar; “Bunun Rusya’ya karşı bir girişim olmadığını hepimiz biliyoruz. Tek ve ortak hedef, NATO’nun Karadeniz’de pasif kalmasını engellemek. Bu konuda da herkes hemfikir. Sonuçta Rusya da NATO’nun açıklarından ve zayıflıklarından yararlanıyordu. Bu durumun son bulması şart” değerlendirmesini yapıyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Varşova’ya hareketinden önce NATO zirvesi kapsamında kimlerle görüşeceğini tek tek saymadı, ancak Ankara özellikle iki görüşmeye odaklanmış durumda. 

Obama ve Merkel ile Erdoğan’ın ayrı ayrı görüşmeler yapması ve bu görüşmelerde özellikle Suriye konusunun değerlendirilmesi bekleniyor.

Suriye’deki sınır güvenliğinden, mülteci krizine kadar uzanan pek çok konuda NATO müttefiklerinden bugüne kadar gerekli desteği görmediğinden yakınan Ankara, NATO’nun “Türkiye’yle dayanışma içindeyiz” mesajının içinin doldurulması gerektiğini düşünüyor. Bu mesajın içinin doldurulması için NATO ile yapılan tüm diplomatik görüşmelerin, yazışmaların bir nihayete vardığına ilişkin Ankara'da olumlu bir hava var.

Bu havanın somut işbirliğine dönüşmesinde ise Merkel ve Obama’nın tavırları belirleyici olacak. Obama’ya Amerika’daki başkanlık seçimlerinden ötürü bir tür ‘geçici-gidici’ olarak bakan Ankara, Amerika’yla ilişkilerin başkanlık seçimlerinden sonra çok daha geniş analiz edilebileceğini düşünüyor. Bu yüzden NATO zirvesi kapsamında Obama’dan tek beklenti “Türkiye, Suriye konusunda yalnız değildir” mesajına vurgu yapması.

Peki NATO Zirvesi kapsamında Erdoğan-Merkel görüşmesinin gerçekleşmesi için Ankara-Berlin hattında yaşanan yoğun diplomatik girişimler nasıl sonuçlanacak? 

“Görüşmenin olmaması için bir neden yok. İlişkilerin iyiye gitmesini her iki taraf da çok istiyor” görüşündeki Ankara, Alman Federal Meclisi'nin 'soykırım' kararının ardından Ankara-Berlin hattında esen soğuk fırtınanın etkisini NATO Zirvesi'nde kaybetmesinin her iki tarafın da yararına olacağından hareketle “Bu fırtına dinmek, bitmek zorunda” diyor.

Atatürk Havalimanı’nda gerçekleşen terör saldırısının ardından Erdoğan ile Merkel’in telefonda görüştüğünü hatırlatan diplomatik kaynaklar, Merkel’in 'soykırım' kararı konusunda da NATO Zirvesi'nde Erdoğan’a 'Türkiye’yi yatıştıracak' mesajlar vermesinin umulduğuna dikkat çekiyor. 

Suriye’de sınır güvenliğinin artırılmasına dönük aktif hareket planı isteyen Ankara için Almanya desteği çok ama çok kritik olduğundan NATO Zirvesi'nde tüm dikkatler Erdoğan ve Merkel ikilisinde olacak.

Hilal Köylü, DW Türkçe ve AA