Türkiye AİHM Kararlarına Uymayan Ülkeler Arasında İkinci
Avrupa insan hakları sisteminin en önemli unsurlarından biri olan AİHM tarafından alınan yaklaşık 11 bin karar uygulama bekliyor. Türkiye'nin uygulamadığı karar sayısı ise 1500.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarının uygulanmasını denetlemekle yükümlü Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından 2014 verileri temel alınarak yayımlanan rapor, Türkiye’nin bu kararları uygulama konusunda oldukça başarısız bir performans sergilediğini ortaya koydu. Rapora göre Türkiye, AİHM kararlarından 1500’ünün gereğini yerine getirmedi.
Bu sayı, Türkiye’nin kararların gereğini yerine getirmeyen ülkeler sıralamasında ikinci sırada yer alması sonucunu doğurdu. İlk sırada İtalya’nın (2622) yer aldığı istatistiklere göre Türkiye’yi takip eden ülkeler ise Rusya (1474), Ukrayna (1009) ve Romanya (639) oldu. 2014’te uygulama bekleyen AİHM kararları toplamı ise 10 bin 904 olarak belirlendi.
Kararların mali boyutu da oldukça ilginç veriler içeriyor. Bu verilere göre AİHM 2013’te Türkiye’nin 8 milyon 232 bin 823 Euro ödemesine hükmederken bu rakam 2014’te 99 milyon 849 bin 159 Euro seviyesine yükseldi. Rakamdaki radikal artışın ardında 12 Mayıs 2014’te açıklanan ve Türkiye’nin 90 milyon Euro tazminat ödemesine karar verilen Kıbrıs davası yatıyor.
Türkiye yaklaşık 100 milyon Euro tutarındaki tazminat ödeme yükümlülüğüyle Avrupa Konseyi’nin 47 üyesi arasında ikinci sırada yer alırken ilk sırada 1.88 milyar Euro ile Rusya yer aldı. AİHM’nin 2014’te aldığı kararlarda ödenmesine hükmettiği toplam tutar ise 2 milyar Euro seviyesine ulaştı.
Türkiye açısından Kıbrıs bağlantılı davalar “geleneksel sorun” haline gelirken üye ülkeler genelinde önde gelen davaların yoğunlaştırılmış denetim altına alındığı belli başlı alanları kolluk güçlerinin davranışları, kötü tutukluluk koşulları ve yargı sürecinin uzunluğu oluşturuyor. Raporda Türkiye’nin uygulamadığı kararlar bağlamında dikkat çekilen alanları ise internet yasakları, kötü muamele, ifade özgürlüğüne yönelik müdahaleler, toplanma özgürlüğü ve tutukluların oy hakkı oluşturuyor.
Raporda dikkat çekilen unsurlar ve AİHM kararlarının uygulanma sisteminin geliştirilmesi Avrupa Konseyi üyesi ülkelerin adalet bakanlarının katılımıyla 26-27 Mart’ta Brüksel’de yapılan bir konferansta ele alınıyor.
Avrupa Konseyi üyesi ülkeler bir AİHM kararı nihai hal aldıktan sonra o kararın yarattığı ihlali gidermek ve belirlenmesi halinde gerekli tazminat miktarını prosedüre uygun sürede davacıya ödemek zorunda. Bu adımı atmayan ülkeler Bakanlar Komitesi takibine alınıyor ve kademe kademe artan, siyasi baskı dozu yüksek bir denetim süreci devreye sokuluyor.
VOA
