Tarihi Referandum Sonrası Yunanistan Senaryoları
Yunanistan'da yarın yapılacak kritik referandumda 'evet' ya da 'hayır' sonucu, ülkenin geleceğine ilişkin muhtemel senaryoları da beraberinde getiriyor. Analistler, referandum sonrasına ilişkin beklentilerde dramatik sahnelerin bir süre daha devam etmesini öngörüyor.
Yunanistan ile kreditörler arasında süren 5 aylık müzakelerin sonuçsuz kalması üzerine mali desteksiz kalan ülkede baş döndürücü gelişmeler yaşanıyor. Bunların başında bankaların kapatılması, nakit çekimine sınırlama konulması, IMF'ye borcun ödenmemesi, nakit çekimine 60 Euro'luk limit konulması geliyor.
Dünyanın gözü Yunanistan'da
Yarın yapılacak referandum sonrasına ilişkin siyasi ve ekonomik belirsizlik ile işlerin daha da içinden çıkılmaz hale dönüşme ihtimalinin yüksek olması herkesin yüreğini ağzına getiriyor.
Bu gelişmeleri dünyanın gözünün çevrildiği başkent Atina'da yüzlerce yabancı basın mensubu yerinde izliyor.
Ayrıca bkz: Yunan Basını Tarihi Oylamayı Nasıl Duyurdu?
'Evet'in maliyeti
Yarın yapılacak referandumda AB, IMF ve Avrupa Merkez Bankası'nın önerdiği önlemlere 'evet' çıkarsa ülke, en güçlü ihtimal acilen Ağustos ayında seçimlere gidilecek. Zira hükümetin referandumda karşı çıktığı önlemler için kreditörler ile masaya oturması çok zor olacak. Çok berbat bir ekonomik atmosferde gerçekleşecek seçim süreci sermaye kontrolü, raflarda ve temel ihtiyaçlarda yaşanan problemler, düşük tempoyla çalışan işletmeler, özel sektör ve daha düne kadar sağlıklı ve güçlü yönleriyle dikkat çeken firmalarda sorumlulukları yerine getirmekte karşılaşılan zorluklar nüksedecek. Kamuda maaş ve emekli aylıklarının yatırılmasında güçlük çekilecek.
Muhtemel bu senaryoya göre Radikal Sol Koalisyon ile milliyetçi Bağımsız Yunanlar (ANEL) partilerinden oluşan koalisyon hükümeti çökecek. Yeni kurulacak geçici ya da seçim hükümeti ise kreditörler ile makul yeni bir anlaşma yaparak ülkeyi Euro ve Avrupa'da tutmaya çalışacak. Ancak bu durumda bile ülkenin Euro'da kalması garanti değil.
'Hayır'ın maliyeti
Eğer referandumdan 'hayır' çıkarsa, Euro'dan çıkış ihtimali çok artacak. Euro'dan çıkışın ilk adımı maaş ve emekli aylıklarının tamamı yerine sadece bir kısmı ödenecek. Yunan kamusunun tahvilleri ise çöp olacak. Ülke yıllarca sürecek bir maceranın ortasında kalacak.
Bu gelişmelerin ağırlığı altında Syriza hükümeti, en geç 2-3 ay içerisinde seçimlere gitmek zorunda kalacak. Ancak Euro ve AB bağlamında ülke zararı iliklerine kadar yaşamış olacak.
Pazartesi günü bankalar açılmayacak
Referandum sonucundan bağımsız bankalar, yeterli nakit olmadığı için açılmayacak. Anlaşma olduğunda ve ülke yeniden mali destek programına girdiğinde ancak bankalar açılabilecek. Bu durumda Avrupa Merkez Bankası (AMB), kademeli olarak yeniden ELA kanalıyla acil likidite desteğini başlatacak.
Anlaşma ne zaman olabilir?
Referandum sonucu 'evet' olursa, o zaman bir anlaşma 1 haftada bile imzalanabilir. Bazı tahiminler ise daha uzun bir zaman diliminde olacağını yönde. Her durumda hükümetin anlaşma için ne kadar hızlı hareket edeceğine ve siyasi gelişmelerin olup olmayacağına bağlı olarak süre belirlenecek. Brüksel ve Frankfurt (Avrupa Merkez Bankası), 'evet' çıkması halinde bir hafta içerisinde referandumda Yunan halkının onayladığı kreditörlerin son anlaşma önerisine imza konulabileceğini söylüyor.
'Evet' SYRIZA'nın sonu mu demek?
SYRIZA hükümetinin istifası halinde büyük ihtimalle kurulacak geçici hükümet, çok hızlı hareket ederek kreditörlerin son önerisine imza koyacak.
Bütün Avrupalı lider ve yetkililerin söylediği gibi 'hayır' sonucu Euro'dan çıkış anlamına gelebilecek. Bu durumda AMB, şartları daha da sertleştirecek. Hayır çıkması durumunda liderlerin olağanüstü toplanması ve Yunanistan'ın Euro'dan çıkış sürecinin başlatmaları bekleniyor. Bunun ülkenin ekonomisi ve Yunan toplumuna olan zararı, bankaların kapatılmasından daha büyük olacak.
Yunan Merkez Bankası ne yapabilir?
Yunanistan'ın IMF'ye borcunu ödememesi ve son mali programı sona ermesine rağmen ELA, Yunanistan'a likidite akışını sabit tuttu. Hayır'dan sonra AMB'sındaki ittifakın devam edip etmeyeceği bilinmiyor. AMB, büyük ihtimalle Yunan bankalarının teminat tahvillerini kırpabilir. Bu da bankaların ilave teminat vermeleri anlamına gelir. Bu da bankaların iflasa sürükleyebilir.
ELA'nın verdiği 89 milyar euro ne olacak?
Eğer bankalar yeniden açılamazlarsa, AMB kademeli olarak Yunan bankalarının teminat olarak gösterdikleri gayri menkul, borç vs satışa çıkararak bunları nakite çevirecek. Bu durumda bankaların yönetimi, Avruapa İstikrar Fonu'na (EFSF) geçecek.
Mevduatlar ne olacak?
Bankalarda mevduatı olanların parası, bankalar kapalı kaldığı ve sermaye limiti devam ettiği sürece sıkışmış olacak.
Nakit çekme sınırı ne zaman kalkacak?
Yakın dönemde kalıdılmayacak. Anlaşma olması durumunda nakit sağlandıktan sonra kameli olarak sermaye kontrolü kaldırılacak. Bu yıllar alabilir.
Mevduatlar kırpılabilir mi?
Evet. Bankaların sermaye desteğine ihtiyaçları olması durumunda bu gerçekleşebilir. Bankaların çalışabilmesi, yani hesap kabul etmeleri ve kredi verebilmeleri için sermayeye ihtiyaç duyuyor. Ödenmeyen kerdileri buradan karşılıyorlar. Bunlar yüksek olduğunda, o zaman yeni sermayeye ihtiyaç duyuyorlar. Yeni ekonomik durum sebebiyle artan karşılıksız krediler, anlaşma olmaması halinde yeni paraya ihtiyaç duyacakları anlamına geliyor. Eğer anlaşma olur ve ekonomi yukarı yönlü bir seyir izlerse, o zaman mevduatların traşlanmasından kaçınılabilir ya da küçük çaplı olabilir.
Bankalar parayı nereden bulacak?
Öncelikle ortaklardan-hisse sahiplerinden talep edilecek. Ancak bu şartlarda hiç kimsenin elini cebine atması beklenmiyor. Daha sonra sermayelerine katılan tahviller kırpılacak. Ancak bu yetmediği için mevduatlar da kırpılacak.
Ancak bankalardaki hesapların yüzde 90-95'i 10 bin Euro'nun altında, büyük ihtimalle traşlama 100 bin Euro'nun altındakileri de kapsayacak. 100 bin Euro'nun altındaki sermaye 85-90 milyar Euro toplamı ise 120-125 milyar Euro.
100 bin Euro'ya kadar devlet garantisi var. Ancak, şu an bu fonda olan miktar sadece 3-4 milyar Euro. 120 milyar Euro düşünüldüğünde okyanusta bir damla gibi. Yani verilecek nakit yok.
Cihan | Fotoğraflar: Reuters ve Al Jazeera
