Tahmin Ettiğiniz Gibi Değil: Gelişmemiş Ülkeler İçin Kullanılan Muz Cumhuriyeti Tabirinin Hikayesini Duymuş Muydunuz?
'Burası Muz Cumhuriyeti değil!' diyen bir politikacı görecek olursanız bu tabirin hikayesini hatırlayın ve yeniden şaşırın. 🤔
Politik anlamından evvel muzun bizde 10-15 yıl öncesine dek lüks bir gıda olarak anılmasına rağmen dünyada hayli sıradan olduğu bilgisiyle şaşıralım mı?
Hatta öyle ki üretimi en azla olan meyve bile diyebiliriz ve geçmişi de hayli ilginç. Asya’dan dünyaya, oradan Amerika'ya ulaşıyor. 600 yıl öncesinden bahsediyoruz. Bugün mutfağımızdan eksik etmediğimiz domatesin bile Türkiye sınırlarına giriş tarihinin 250 yıl öncesine dayandığını düşündüğümüzde 'köklü' bir meyve desek hata etmiş olmayız.
Bu 500 yıl yanıltıcı olmasın, 1850 ve sonrasında muzun ABD'deki asıl serüveni başlıyor ve merak etmeyin, 'muz cumhuriyeti' kavramının ortaya çıkışıyla bağlantılı bir hikaye anlatacağız.
1890'lı yıllarda United Fruit Company adı verilen bir şirket muzun ABD'de yayılımı için büyük çaplı bir reklam kampanyası başlattı. Bilirsiniz, bir tütün firmasının batmaktan kurtulmak için helikopterlerle kullanılmış sigara paketlerini şehirlere yağdırma stratejisi gibi bu şirket de muzu kıymetli hale getirmek için her yolu denemeye başladı.
Muz ülke çapında pek ilgi görmeyen bir meyve olduğu için yapılacak iş çoktu.
Yeri geldi ders kitaplarına muzun faydaları, çocukların gelişimi için şart olduğuna dair bölümler eklettiler, yeri geldi muzların rahat taşınabilmesi için yük trenlerini hedef alan ray sistemleri geliştirdiler...
Hatta aileler çocuklarına muz yedirsin diye muz ve insan sağlığı arasındaki bağlantıyı anlatan raporlar bile yarattılar. Tabii, bu stratejiler etkili oldu ve sonraki on yılda muz satışlarında patlama yaşandı.
Sektör böylesine büyüyünce işin içine rekabet de girdi tabii. United Fruit Company bu rekabeti pek istemediği için illegal yollara başvurmaktan da çekinmedi.
Muz üretiminin yoğun olduğu ülkelerde kırılması zor bir düzen oluşturmuştu şirket, hem yerel yönetim hem de çalıştıkları aracı kurumlar onların emrindeydi ve bazı ülkeler sadece bu rüşvetle bile kalkınmaya başlamıştı.
Şirket artık Orta Amerika ülkelerinde politik bir güç sahibiydi, ülke siyasetinde istediği gibi at koşturabiliyordu.
1890'ın sonlarında şirketin etkin olduğu bir Orta Amerika ülkesi olan Honduras'a giden meşhur yazar O.Henry bu düzene şahit olduğunda ağzı açık kaldı.
Ülkenin tüm üretimi muz olmuş, bunun yanında bir firma ülkeye dair tüm kararları elinde tutuyor ve hukuk tamamen askıya alınmıştı. Orada yaşadığı yıllarda yazdığı öyküde bu çarpık düzeni anlatmak için kurgusal bir ülke tasarladı ve bu ülkeye Muz Cumhuriyeti adını verdi.
İşte hukuki olarak gelişmemiş, bağımsızlığını kazanamamış ülkeleri anlatmak için kullanılan Muz Cumhuriyeti tabirinin ortaya çıkış hikayesi böyle.
Kıssadan hisse, konu muz ticareti bile olsa güç insana neler yaptırıyor!
Yorum Yazın
''....muzun bizde 10-15 yıl öncesine dek lüks bir gıda olarak anılmasına rağmen dünyada hayli sıradan olduğu bilgisiyle şaşıralım mı?'' Muz hala lüks.
yoo kilosu 3 liraya her yerde var aq muzu..