O Uçak Nasıl Düşmüştü? Başbakan Adnan Menderes'in İngiltere'ye Giderken Düşen Uçaktan Kurtulma Hikayesi
Türkiye Cumhuriyeti tarihinde tek bir Başbakan'ın uçağı düştü. Uçağı düşen o Başbakan Adnan Menderes'ti. 17 Şubat 1959 günü Başbakan Menderes'in bulunduğu Vickers Viscount 794 tipi uçak Kıbrıs Cumhuriyeti'ni kuracak Londra Antlaşması için İngiltere'ye giderken iniş esnasında ormanlık alana çakıldı.
14 kişinin öldüğü, Menderes'in yaralı kurtulduğu uçak kazasının nasıl gerçekleştiğini içeriğimizde anlattık.
Uçak kazaları en az yaşanan ulaşım kazaları arasında. Yaşandığı zaman da sonuçları korkunç boyutlarda oluyor. Bir siyasetçinin uçağının düşmesi ise kuşkusuz ne kadar zaman geçerse geçsin tarihte unutulmaz izler bırakıyor.
14 Mayıs 1950 Seçimleri sonrası kurulan Demokrat Parti hükümetinin Başbakanı olan Adnan Menderes, başbakan olarak geçirdiği yıllar boyunca hep gündemin merkezinde kaldı.
1950'li yıllarda Türkiye'nin en önemli dış politika meselesi Kıbrıs'tı. Ada'da Rum milislerin Türklere yaptıkları saldırılar sonucu ciddi katliamlar yaşanıyordu.
Başbakan Adnan Menderes, Kıbrıs'ta Cumghuriyet'in kurulması için 1959 yılında İngiltere'ye gitmeye karar verdi.
Adnan Menderes ve heyetini taşıyan uçak, 17 Şubat 1959'da yola çıktı. İlk başta Londra'nın merkezine daha yakın olan Heathrow Havalimanı'na inmeyi planlamıştı. Ancak, Heathrow kontrol kulesi yetkilileri, başkentteki aşırı sis yüzünden diğer bütün uçaklar gibi Türk uçağını da 25 kilometre Güneyde bulunan Gatwick Havalimanı'na yönlendirdi. Saat 16:58’de ise uçağın kuleyle bağlantısı kesildi.
Newgate Chaffold çiftliğinde bahçıvanlık yapan Peter Weller ve iki arkadaşı; bir anda üzerine gelen bir ateş topuyla şoka uğradılar. Yere çakılan uçak ormanda hızla sürükleniyordu.
Kaptan pilot; son bir hamleyle uçağın burnunu düz tutmayı başarmış, yere çakılma dikine olmadığı için uçak infilak etmemişti. Bu hayati hamle, uçaktaki yolcuların biricik yaşama tutunma umudu oldu.
Ağaçları eze eze yavaşlayan uçak, 250 metre sürüklendikten sonra ikiye ayrılarak durdu. Bereket yine infilak etmedi. Uçaktaki 21 yolcunun 14’ü orada yaşamını yitirdi.
Başbakan Menderes ise ayağı, başı ve kaburgasından yaralanmıştı. İkiye bölünen uçağın enkazından kendini dışarı attı. 10 metre kadar uzağa gidebildi. Çalıların arasına yığıldı.
Yakınlardaki çiftlikten gelen Tony Bailey ve eşi hemşire Margaret, enkazın başına gidip yaralılara yardım ettiler.
Menderes bu sırada kendisini tanıttı. Durumunun iyi olduğunu, uçaktakilere yardım edilmesini söyledi.
Hemşire Margaret, Menderes'in aralarında bulunduğu üç kişiyi köy evindeki kanepelere yatırdı ve tıbbî yardımda bulundu. Sadece birkaç saat sonra ise Menderes, London Clinic'te tedavi altına alındı.
Türk Başbakanının uçağının düştüğü haberi başta Türkiye ve İngiltere olmak üzere tüm dünyada birinci haberdi. Uçağın düşmesi kadar şaşırtıcı olan Menderes’in sekiz bin metre yükseklikten yere düşen uçaktan sağ çıkmasıydı.
Tabiatıyla uçaktaki herkesin talihi Menderes’inki kadar açık değildi. Basın-Yayın ve Turizm Bakanı Ali Server Somuncuoğlu, Anadolu Ajansı Genel Müdürü Şerif Arzık gibi önemli isimler Güney Londra’da o ormanda son nefeslerini verdiler.
Hayati tehlikeyi atlatan Menderes, Kıbrıs Görüşmeleri’nin sürmesini istedi. Bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti’ni kuran Londra Anlaşması’nı hastanede yatağında imzaladı. Ertesi gün Türk halkına hitap eden duygusal bir konuşma yaptı.
Mart ayında taburcu olup Türkiye’ye dönen Menderes’i İstanbul’da yüz binlerce kişi karşıladı. Menderes için tüm ülkede binlerce kurban kesildi. Bazı noktalarda çocuklarını kurban etmek isteyen insanlar zor vazgeçirildi.
Kazazedelere yardım eden Tom ve Margaret Bailey çifti ile bahçıvan Peter Weller, kısa bir süre sonra Türkiye'ye davet edildi ve başbakan'ın özel konukları olarak ağırlandılar.
Menderes’i Başbakan olduğunu bilmeden bir çalının üstünde kanlar içinde bulan Hemşire Margaret’a; Berrin Menderes sarılarak teşekkür etti.
Gelin görün ki, Adnan Menderes’in çok büyük bedeller ödeyerek gittiği Londra temaslarının pek amacına ulaşamadı.
Kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti, Rumlar ve Türkler arasında uzlaşma zeminini oluşturamadı. Kıbrıs’ta kısa zaman sonra çatışmalar tekrar başladı. Her iki halk da silahlanarak kendi örgütlerini kurdular. Kıbrıs Cumhuriyeti, ölü doğmuş bir bebekti.
Ancak Menderes’in hasta yatağında imzaladığı Londra Anlaşması sayesinde, Türkiye, Kıbrıs’ta Garantör Devlet oldu. Bu hukuki zemini kullanan Türkiye, bu sayede 1974’te Ada’ya müdahale etti.
Adnan Menderes’in Londra’da kurtulan hayatı ise çok uzun sürmedi. 27 Mayıs 1960 yılında devrilen Menderes, 17 Eylül 1961’de Anayasa Suçlusu olduğu isnadıyla idam edildi.
Güney Londra’da bir çiftlik kenarında uçak enkazından sağ çıkan Menderes; 30 ay sonra, Marmara Denizi’ndeki bir Ada’dan sağ çıkamadı.
17 Şubat 1959 uçak kazasına ilişkin çok fazla iddia, yorum, değerlendirme yapıldı. Bunların en çok dile getirileni, Sovyetler’e yakınlaşma eğilimi gösteren Menderes’in Batı tarafından infaz emrinin verildiğidir.
Lakin tüm bu iddialar, 65 senedir somut olgularla ortaya koyulmadı.
İlgini çekebilir...
Yorum Yazın