Geçmişten Günümüze Ülkelerin Kullandığı 25 Para Biriminin Kökenleri/Anlamları
Zamanında kullanılmış veya hala kullanılmakta olan ülke para birimlerinin ne anlama geldiğini hiç merak ettiniz mi? Bu birimlerin kökenlerine ve anlamlarına değinen içeriğimiz karşınızda...
1. Austral - Arjantin
Eski Arjantin para birimi olan Austral, adını Latincedeki “australis” (güneye ait) kelimesinden alır. Günümüzde pezo kullanılıyor.
2. Baht - Tayland
Aslında Baht, geleneksel ağırlık birimini ifade eder (1 Baht= 15,16 g) ve günümüz Tayland ticaretinde altın ağırlığı ölçüsüdür.
3. Balboa - Panama
Balboa, adını Panama’nın batı sahilindeki Pasifik’e ulaşan ilk Avrupalı kâşif Vasco Nûnez de Balbao’dan almıştır.
4. Cedi - Gana
Cedi (GHC) 1965’den beri Gana’nın para birimidir. “Sedie” (Kauri/ deniz kabuğu) kelimesinden türemiş olup tarihi, kıyı kökenlilerin kullandığı sikke öncesi Kauri parasına dayanır.
5. Kolon - Kosta Rika, El Salvador
Kolon 1897’de Kosta Rika’da kullanılmaya başlanmış, daha sonra da Peso’nun yerini almıştır. Kolon Kristof Kolomb’un soyadının İspanyolcasıdır. (ital. Cristoforo Colombo, ispan. Cristóbal Colón, port. Cristovão Colombo).
6. Dinar - Cezayir, Bahreyn, Irak, Sırbistan, Ürdün, Kuveyt, Libya, Tunus
Dinar (lat. denarius) MÖ. 211’den 3. yüzyıla kadar Roma’daki ana gümüş sikkedir. Orta Çağ'da dinar fenikle eş anlamda kullanılmıştır. Bu da 1971’e kadar Büyük Britanya’da eski feniklerin kısaltmasında kullanılan “d” harfini açıklar. Dinar ismi Latince “deni”den (her ondan) türemiştir
7. Dolar - Avustralya, Hong Kong, Kanada, ABD, Liberya, Namibya, Yeni Zelanda, Doğu Karayip Para Birliği, Zimbabwe, Singapur, Tayvan
Dolar kelimesi İngiliz tüccarların Kuzey Almanya ile olan deniz ticaretinde kullandıkları Taler'den türemiştir (Kuzey Almanca telaffuzuna göre Taler, “Doller” ya da “Daller”dir). Esasen Dolar kelimesi büyük gümüş madeni para anlamına gelir. 16. yy. halk dilinde İngilizce Kron’a Dolar denmiştir.
8. Đồng - Vietnam
Adını Vietnam dilindeki 18. ve 19. yüzyıllardaki madeni paradan, 'Thong Bun'dan, alır. “Thong Bun” ise çok fazla para ya da tedavüldeki para anlamına gelir.
9. Euro - Andora, Belçika, Almanya, Finlandiya, Fransa, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, İspanya, Vatikan
Ekü (Avrupa Para Birimi= Avrupa Para Birliği), hesaba geçme birimi olarak Euro’nun öncüsüdür. 16 Aralık 1995’te Madrid’te Avrupa Zirvesi, Avrupa para birimi adını Euro olarak belirlemiştir. Bu tarihten önce Avrupa Frankı, Avrupa Kronu, Avrupa Guldeni gibi farklı isimler de öne sürülmüştür. Hali hazırda ünlü bir para değeri isminin kullanılmasıyla süreklilik sinyali verilmiş ve halkın yeni para değerine olan güveni pekiştirilmiştir. Alman Maliye Bakanı Theodor Waigel tarafından bu isim önerilmiştir.
10. Frank - İsviçre, Lihtenştayn, Burundi, CFA-Frankı, Cibuti, Gine, Komorlar, Kongo
Fransa ve diğer Frankofon ülkelerde sikke ve para Frank ile ifade edilir. İsmi, Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasında büyük rol oynamış bir Cermen boyu olan Franklar'dan gelir. Euro tedavüle girinceye kadar Frank; Belçika, Lüksemburg ve Fransa’nın resmi para birimi olmuştur.
11. Gulden - Hollanda, Surinam, Güney Almanya
Eskiden çoğu ülkede kullanılan bir madeni para birimidir. Golden/goldener (Altından) kelimelerinden türemiştir. Adından da anlaşıldığı gibi esasen altındandır, fakat daha sonraları gümüşten basılmıştır.
12. Hryvnya/Grivna - Ukrayna
Hryvnya (гривня), at yelesi demek olup; yaklaşık değerinin bir ata bedel olduğu söylenmektedir. Farklı hayvanların kürklerine bedel olan daha küçük para birimleri de kullanılmıştır; Nogata (ayı ya da kurt), Kuna (Vizon ya da samur), Wekscha (sincap). 1 Hryvnya = 20 Nogata = 25 Kuna = 100 Wekscha etmektedir. Daha sonraları Hryvnya ismi bakır sikke (2,5 ya da 3 Kopeke), ya da Hrywenik (гривеник) 10 Kopeke değerindeki gümüş madeni paralar için kullanılmıştır.
13. Kina - Papua Yeni Gine
Kina ismi, Yeni Gine’nin yüksek kesimlerinde geleneksel ödeme aracı olarak kullanılan Kina midyelerinden türemiştir.
14. Kron - Danimarka, Estonya, İzlanda, Lihtenştayn, Norveç, İsveç, Slovakya, Çek Cumhuriyeti
Hâkimiyet sembolü olarak basılmış ve darp edilen çoğu madeni paraya Kron denilmiştir. Kron kelimesi Latince'de taç anlamına gelen 'corona' kelimesinden gelmektedir.
15. Kuna - Hırvatistan
Kuna, Hırvat sansargili anlamına gelir. Bunun nedeni de Orta Çağ'da Hırvat şehirlerinde, Slovenya ve kıyı ülkelerde ticaret ve hesap işlerinde sansar kürkünün kullanılmasıdır. Sansar resimleri de 13. yy başlarından, 14. yy sonlarına değin zamanın Banoviçi sikkelerini süslemiştir.
16. Lei - Moldova, Romanya
Lei, Moldovca ve Rumence dillerinde “aslan” anlamına gelir.
17. Lira - Malta, Türkiye, İtalya, Lübnan, Vatikan
Lira kelimesi Latince libra (Pound) kelimesinden türemiştir. Libra, ağırlık birimi (327,45 gram) olan Roma Poundunun adıdır. Diğer yandan Pound kelimesi de Latince pondus (ağırlık) kelimesinden türemiştir. Aynı zamanda değerli metallerin ölçümünde ağırlık birimi olarak kullanılmış ve böylece de para birimi haline dönüşmüştür.
18. Manat - Azerbaycan, Türkmenistan
Manat kelimesi sikke anlamına gelen Rusça “manjeta” kelimesinden doğmuştur. Son hali ise, Latince moneta (Monete) kelimesinden ileri gelmektedir.
19. Mark - Bosna Hersek, (eskiden)Almanya, Finlandiya
Orta Çağ’da Mark, “bir işaretle belirlenmiş gümüş külçesi” iken, 9. yüzyıldan itibaren eski Poundun yerini alan ağırlık birimi (yaklaşık yarım Pound) olmuştur.
20. Peso - Arjantin, Şili, Dominika, Filipinler, Kolombiya, Küba, Meksika, Uruguay
Peso, İspanyolca ağırlık kelimesinden türemiştir. “Peso de a ocho”nun kısaltılışıdır. Bu da Riyalle tamamlanan 8 ağırlık birimi, yani 8 Riyal ağırlığından parça anlamına gelmektedir.
21. Peni - İngiltere / Fenik - (eskiden)Almanya
Orta Çağ'ın başlarından bu yana Batı Avrupa’da yaygınlaşan Fenik, Peni adı Latince “panna” (anahtar, tava) sözcüğünden türemiştir.
22. Pound - Mısır, Birleşik Krallık, Lübnan, Sudan, Suriye, Jersey, Guernsey
Pound Latince “ibra”dan türemiştir. Sterlin adı ise aynı adlı eski 1,555 gramlık (1/240 Pound) İngiliz gümüş sikkesinden gelir. Adını ya “easterling”den (Kuzey Almanya’daki Hansa kenti Ostling) aldığı, orada yapılan sikkelere dayandığı, ya da “star/starling”den türemiş olduğu ileri sürülmektedir. Bu ikincisinin nedeni ise; çoğu Orta Çağ İngiliz sikkesinin yıldızla süslenmiş oluşudur.
23. Riyal - Brezilya, İran, Yemen, Katar, Umman, Suudi Arabistan
Latincede “krala özgü” anlamına gelen kelimeden türemiştir. Brezilya’da tedavülde olan aynı adlı para birimi ise “gerçekten” kelimesiyle sesteştir. Arap ülkelerinde Riyal esasen; (Avrupa) büyük gümüş madeni paraları (Taler, Peso) demektir.
24. Ruble - Rusya, Tacikistan, Beyaz Rusya
Tahminen ruble kelimesi Rusça “rubitj”den türemiş olup, büyükçe gümüş külçelerin parçalara bölünmesine dayanır.
25. Rupi - Hindistan, Mauritius, Nepal, Pakistan, Seyşeller, Sri Lanka
Sanskritçe kökenlidir ve işlenmiş gümüş anlamına gelir. Rupi'ye Hindistan'da; Taka, Rubai ve Rupaye gibi farklı isimler de verilmiştir.
Bonus: Akçe - Osmanlı Devleti
İlk sikkesi gümüşten imal edildiği için Ak (beyaz, temiz, parlak) para manasında akçe denilmiştir. Ak akçe kara gün içindir atasözü de bu paranın beyaz gümüşten imal edildiğini ifade ettiği gibi, geçerliliğini de belirtmektedir. İlk zamanlar gümüş para manasında kullanılan akçe, 15. yüzyıldan sonra genel manada Osmanlı parası karşılığı olarak kullanılmıştır. Osmanlı para biriminde olan Akçe-i Osmani adıyla kullanıldığı gibi, padişahların zamanlarına göre değişik isimler almıştır.
Yorum Yazın
Arjantililerin para birimi pezoymuş biz niye küfür niyetine kullanıyoz ki?
Kolon çok şirin lan harcamaya kıyamam
Tabi pezevenkler de bunun farkında.