Dolar/TL 2.64'ü Aşarak Rekor Tazeledi
Erdoğan'ın açıklamaları ve MB'nin dolaylı faiz artışı ile 2.58 seviyesine inen dolar, ABD'den gelen olumlu istihdam verileriyle 2.6475'i görerek rekor kırdı.
ABD'de Şubat ayı işsizlik oranı yüzde 5.5 olarak açıklandı. Bu, ABD açısından tahmin edilen yüzde 5.6 oranından olumlu. Tarım dışı istihdam artışı da 240 bin kişi olarak tahmin ediliyordu. O da beklentilerin üzerinde, 295 bin kişi olarak açıklandı. Bu rakamların ardından öğle saatlerinde Türk Lirası karşısında değer kaybetmeye başlayan dolar yeniden yükseldi ve 2.58'den 2,64'ün üzerine çıktı, 2.6475 ile rekor kırdı.
Erdoğan: Faiz lobisinin çalışması
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ankara'da cuma namazı çıkışında dolardaki artışla ilgili gazetecilerin sorularını yanıtladı. Dolar kurundaki aşırı yükselişle ilgili olarak 'faiz lobisi'ni suçladı. Erdoğan şunları söyledi:
'Her şeyden önce şu anda dolar, avro, faiz bunları etraflıca ele aldığımızda karşımıza çıkan durum şudur: Bir defa burada faiz lobisinin malum bir çalışması var. Ortaya bazı iddialar atmak çok yanlıştır. Şunu açık ve net söyleyeyim: Şu anda özellikle faiz lobisi veyahut da dolara aşırı derecede yatırım yapanlar yaya kalabilirler.'
'Merkez Bankası'nı köşeye sıkıştırıyorlar'
Erdoğan spekülasyon vasıtasıyla Merkez Bankası'nın köşeye sıkıştırılmak istendiğini ve Erdem Başçı ve Ali Babacan ile görüşeceğini de söyledi:
'Burada yapılan spekülasyon doları piyasadan çekelim, Merkez Bankası'nı köşeye sıkıştıralım... Merkez Bankası’nın tavrı önem arz ediyor. MB Başkanı ve Ekonomiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı'nın talepleri var. ABD dönüşü kendileriyle değerlendirmeler yapacağız.'
'Dolar karşısında ne varsa değer kaybediyor'
GCM Menkul Değerler Araştırma Direktörü Erdoğan Turan, 'Erdoğan'ın ılımlı açıklamaları bir umut olmuştu ama o da elimizden alındı' diyor. Al Jazeera'ye konuşan Turan'a göre önümüzdeki hafta ve Mart ayı oldukça çalkantılı olacak:
'Cumhurbaşkanı'nın açıklamaları ile kur 2,58'in altına indi. ABD verisi çok güçlü geldi. Bu, Mart 2000'den bu yana en yüksek rakam. Şu anda dolar karşısında ne varsa kaybediyor. Bu veri, Haziran'da faiz artışı için erken düşüncesini çok ciddi sildi. ABD ekonomisinde FED'in faiz artışının ana sebebiyse ve bu nokta da çözülürse demek ki faiz artışı gelecek.'
Turan'a göre bundan sonra yönümüzü ABD'ye çevireceğiz çünkü dünyanın gittiği yer belli, rüzgara karşı durulmaz.
'Cumhurbaşkanı'nın açıklamaları yükseliş hızını kesti'
Al Jazeera'ye konuşan Gedik Yatırım Yurtiçi Piyasa Müdürü Eral Karayazıcı da Cumhurbaşkanı'nın açıklamalarının kurda çok ciddi gerilemeye neden olduğunu ancak ABD verisinin tabloyu değiştirdiğini anlatıyor:
'Cumhurbaşkanı'nın konuşması sonrasında diğer gelişen piyasalarda bir şey yokken dolar bir anda Türkiye'de düşmeye başladı. Türkiye için pozitif habere aç kaldı çünkü piyasa. Ardından gelen ABD tarım dışı istihdam verisi Amerikan Merkez Bankası'nın 17-18 Mart'taki toplantısında faiz artışı konusunda 'sabır' ifadesini kaldırması ihtimalini güçlendirdi.'
ALB Menkul Değerler Analisti Volkan Kuğucuk'a göreyse siyasilerin yumuşatıcı açıklamaları tüm piyasalarda değer kazanan doların Türkiye'de yükseliş hızını kesti. Kuğucuk, 'Erdoğan'dan ılımlı açıklamalar gelmeseydi, tarım dışı istihdam verisinin ardından dolar/tl'de 2.65 seviyelerinin aşılabilirdi' diyor.
Merkez Bankası'ndan dolaylı faiz artışı
Dolara yönelik önemli hamle ise Merkez Bankası'ndan geldi. Merkez Bankası piyasaya bankaların nakit ihtiyacının 5 ila 6 milyar altında para sürerek, gecelik borçlanma faizlerinin 10.3'ten 10.6'ya çıkmasını sağladı. Direkt faiz indirimine gitmeyen Merkez Bankası bu yolla dolaylı faiz artışı sağladı.
Perşembe günü 2,60 TL sınırını aşıp 2.6290 lira düzeyine yükselen dolar, Cuma gününe 2.61 liranın üzerinde başladı. Dolar 2.6110 - 2.6120 lira aralığında hareket ederken, bu gelişmelerin ardından 2,61 TL seviyesinden hızla aşağı yöneldi ve 2.58 TL'ye indi. ABD istihdam verileri açıklanana kadar da bu seviyelerde kaldı.
Türk Lirası Ocak ayı sonundan itibaren tüm gelişmiş ülke para birimlerinde olduğu gibi değer kaybediyor ve Brezilya Reali ile birlikte en çok değer kaybeden para birimi.
Bir ayda yüzde 7.3 yükseldi
Doların 2.2365 lira düzeyinde bulunduğu Aralık ayı başından bu yana geçen üç aylık sürede kazancı ise yüzde 17.5 düzeyinde gerçekleşti.
Türkiye Merkez Bankası’nın dolardaki yükselişi önlemek için ilk başvurduğu yol olan döviz satım ihaleleri şimdiye kadar etkili olamadı. Merkez Bankası'nın kullanabileceği diğer silah ise faiz. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın düşmesini istediği faizin akıbetine ilişkin karar 17 Mart'ta.
Neden?
ABD Merkez Bankası (Fed) kendi ekonomik sıkıntılarının üstesinden gelmek için piyasaya çok fazla dolar sürdü ve yatırım yapılması amacıyla faizleri düşük tuttu. ABD ekonomisinde gerçekleşen iyileşmenin ardından piyasaya para sürmekten vazgeçen ABD yakın zamanda da faizleri yeniden yükseltmeyi planlıyor. Bu da Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeleri faiz açısından cazip konumlarını kaybetmelerine ve doların yeniden gelişmiş ülkelere dönmesine sebep oluyor.
Bu olumsuz gelişmelerin yanında Türkiye’de yaklaşan seçimler, siyasi iktidar ile Merkez Bankası arasında devam eden faiz tartışmaları, Merkez Bankası’nın bağımsızlığına yönelik eleştiriler, Türkiye’nin düşen ihracat ve yükselen işsizlik verileri, bu değer kaybının en fazla yaşandığı ülkelerden birinin Türkiye olmasına sebep oluyor.
Bugünün verileri ve etkileri
Bu sabah Türkiye 2014, 15 yaş üstü işsizlik verileri açıklandı. İşsizlik oranı yüzde 0,2 artarak 9,9 oranında çıktı. Ayrıca TÜİK'in açıkladığı Ocak ayı perakende satış hacmi rakamlarına göre, tüketim bir önceki aya göre yüzde 0,3 düştü. Bu verinin eklenmesiyle oluşan yıllık tüketim rakamı ise yüzde 4 artış gösterdi. Bu veriler Türkiye’de işsizliği ve tüketimi ortaya koymaları açısından önemli.
- Kaynak: Al Jazeera